Banie Mazurskie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 5: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Bań Mazurskich     
 
  |dopełniacz wsi        = Bań Mazurskich     
  |zdjęcie              = Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Baniach Mazurskich.jpg  
+
  |zdjęcie              = banie m.jpg
  |opis zdjęcia          = Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Baniach Mazurskich
+
  |opis zdjęcia          = Kościół w Baniach Mazurskich.<br>Fot. Mieczysław Kalski
 
  |rodzaj miejscowości  = wieś gminna
 
  |rodzaj miejscowości  = wieś gminna
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
Linia 29: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}
 
}}
''' Banie Mazurskie ''' (niem. ''Benkheim'') – [[wieś gminna]] położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat gołdapski|powiecie gołdapskim]], w [[Gmina Banie Mazurskie|gminie Banie Mazurskie]]; siedziba gminy. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład [[Powiat giżycki|powiatu giżyckiego]].
+
''' Banie Mazurskie ''' (niem. ''Benkheim'') – [[wieś gminna]] położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat gołdapski|powiecie gołdapskim]], w [[Banie Mazurskie (gmina wiejska)|gminie Banie Mazurskie]]; siedziba gminy. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład [[Powiat giżycki|powiatu giżyckiego]].
 
 
 
Miejscowość w 2010 r. liczyła 1436 mieszkańców. Jest to druga pod względem liczby ludności miejscowość w powiecie gołdapskim. W skład sołectwa wchodzą wsie: Banie Mazurskie, [[Owczary]] oraz [[Wólka (gmina Banie Mazurskie)|Wólka]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Henryk Iwaneczko]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/banie_mazurskie_gmina_wiejska/101/92/Solectwo_Banie_Mazurskie/ bip.warmia.mazury.pl] [data dostępu 29 XII 2013]</ref>.
 
Miejscowość w 2010 r. liczyła 1436 mieszkańców. Jest to druga pod względem liczby ludności miejscowość w powiecie gołdapskim. W skład sołectwa wchodzą wsie: Banie Mazurskie, [[Owczary]] oraz [[Wólka (gmina Banie Mazurskie)|Wólka]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Henryk Iwaneczko]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/banie_mazurskie_gmina_wiejska/101/92/Solectwo_Banie_Mazurskie/ bip.warmia.mazury.pl] [data dostępu 29 XII 2013]</ref>.
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
  
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, nad rzeką [[Gołdapa|Gołdapą]], 22 km na południowy zachód od [[Gołdap|Gołdapi]], w połowie drogi z Gołdapi do [[Węgorzewo|Węgorzewa]]; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 650.
+
Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, nad [[Rzeka Gołdapa|rzeką Gołdapą]], 22 km na południowy zachód od [[Gołdap|Gołdapi]], w połowie drogi z Gołdapi do [[Węgorzewo|Węgorzewa]]; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 650.
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
 
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. W 1566 r. [[Starostwo węgorzewskie|starosta węgorzewski]] sprzedał cztery łany sołeckie nad Gołdapą komornikowi Mikołajowi (42 [[Grzywna|grzywny]] za każdy łan). W zamian Mikołaj zobowiązał się do założenia wsi czynszowej na 44 łanach, z których część była już zagospodarowana. Ze względu na trudne warunki terenowe osadnikom zagwarantowano 10 lat [[Wolnizna|wolnizny]]. Wieś została całkowicie spalona podczas [[Wojny szwedzkie|najazdu tatarskiego]] w 1656 r., a w 1710 r. większość mieszkańców wymarła podczas [[Epidemia dżumy 1709-1711|wielkiej epidemii dżumy]].
 
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. W 1566 r. [[Starostwo węgorzewskie|starosta węgorzewski]] sprzedał cztery łany sołeckie nad Gołdapą komornikowi Mikołajowi (42 [[Grzywna|grzywny]] za każdy łan). W zamian Mikołaj zobowiązał się do założenia wsi czynszowej na 44 łanach, z których część była już zagospodarowana. Ze względu na trudne warunki terenowe osadnikom zagwarantowano 10 lat [[Wolnizna|wolnizny]]. Wieś została całkowicie spalona podczas [[Wojny szwedzkie|najazdu tatarskiego]] w 1656 r., a w 1710 r. większość mieszkańców wymarła podczas [[Epidemia dżumy 1709-1711|wielkiej epidemii dżumy]].
[[File: Kąpielisko w Baniach Mazurskich w latach 1939-1940.jpg|thumb|300px|Kąpielisko w Baniach Mazurskich w latach 1939-1940]]
+
 
 
Kościół w Baniach Mazurskich wybudowano wkrótce po założeniu wsi. Jeszcze w 1569 r. był on filią [[Parafia ewangelicka w Węgorzewie|ewangelickiej parafii węgorzewskiej]], ale w 1581 r. istniała tam już odrębna [[Parafia ewangelicka w Baniach Mazurskich|parafia]]. Kościół początkowo miał wieżę drewnianą, w 1698 r. dobudowano wieżę z cegieł; w drugiej połowie XIX wieku został odnowiony. Obecnie jest to siedziba [[Parafia pw. św. Antoniego Padewskiego w Baniach Mazurskich|parafii rzymskokatolickiej pw. św. Antoniego Padewskiego]].
 
Kościół w Baniach Mazurskich wybudowano wkrótce po założeniu wsi. Jeszcze w 1569 r. był on filią [[Parafia ewangelicka w Węgorzewie|ewangelickiej parafii węgorzewskiej]], ale w 1581 r. istniała tam już odrębna [[Parafia ewangelicka w Baniach Mazurskich|parafia]]. Kościół początkowo miał wieżę drewnianą, w 1698 r. dobudowano wieżę z cegieł; w drugiej połowie XIX wieku został odnowiony. Obecnie jest to siedziba [[Parafia pw. św. Antoniego Padewskiego w Baniach Mazurskich|parafii rzymskokatolickiej pw. św. Antoniego Padewskiego]].
  
[[File: Cerkiew greckokatolicka pw. św. Mikołaja w Baniach Mazurskich.jpg|thumb|300px|right|Cerkiew greckokatolicka pw. św. Mikołaja w Baniach Mazurskich]]
+
 
 
Rozwój wsi znacznie przyspieszył, gdy wybudowano linię kolejową [[Węgorzewo]] - [[Gołdap]]. W pierwszych latach XX wieku [[Mieczysław Orłowicz]] zachwalał "ładne okolice nad rzeką Gołdapą", polecał wycieczki w [[Lasy Skaliskie]], zaś punktem wypadowym mógł być tutejszy "pensjonat pana Romejko"<ref>M. Orłowicz, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', Na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 83.</ref>.  
 
Rozwój wsi znacznie przyspieszył, gdy wybudowano linię kolejową [[Węgorzewo]] - [[Gołdap]]. W pierwszych latach XX wieku [[Mieczysław Orłowicz]] zachwalał "ładne okolice nad rzeką Gołdapą", polecał wycieczki w [[Lasy Skaliskie]], zaś punktem wypadowym mógł być tutejszy "pensjonat pana Romejko"<ref>M. Orłowicz, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', Na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 83.</ref>.  
  
Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] we wsi reaktywowano szkołę; założono ośrodek zdrowia, izbę porodową, spółdzielnię mleczarską. Działało tu duże [[Państwowe Gospodarstwo Rolne w Baniach Mazurskich|Państwowe Gospodarstwo Rolne]]. Obecnie we wsi w dalszym ciągu działa ośrodek zdrowia, a także apteka, bank, restauracja; jest tu również przystanek PKS.
+
Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] we wsi reaktywowano szkołę; założono ośrodek zdrowia, izbę porodową, spółdzielnię mleczarską. Działało tu duże [[Państwowe Gospodarstwo Rolne w Baniach Mazurskich|Państwowe Gospodarstwo Rolne]]. Obecnie we wsi w dalszym ciągu działa ośrodek zdrowia, a także apteka, bank, restauracja; jest tu również przystanek PKS.
  
  
Linia 59: Linia 58:
 
* [[Zespół Placówek Oświatowych w Baniach Mazurskich]];
 
* [[Zespół Placówek Oświatowych w Baniach Mazurskich]];
 
* [[Gimnazjum w Baniach Mazurskich]];
 
* [[Gimnazjum w Baniach Mazurskich]];
[[File: Banie Mazurskie. Kwatera wojenna żołnierzy rosyjskich z okresu I wojny światowej.jpg|thumb|right|300px|Banie Mazurskie. Kwatera wojenna żołnierzy rosyjskich z okresu I wojny światowej]]
 
 
* [[Szkoła Podstawowa w Baniach Mazurskich]]. <br/>
 
* [[Szkoła Podstawowa w Baniach Mazurskich]]. <br/>
 
 
== Kultura ==
 
== Kultura ==
 
* [[Gminna Biblioteka Publiczna w Baniach Mazurskich]];
 
* [[Gminna Biblioteka Publiczna w Baniach Mazurskich]];
Linia 80: Linia 77:
 
* Kwatera wojenna zlokalizowana na terenie tzw. nowego cmentarza. Miejsce spoczynku 2 żołnierzy niemieckich, poległych we wrześniu 1914 r.;
 
* Kwatera wojenna zlokalizowana na terenie tzw. nowego cmentarza. Miejsce spoczynku 2 żołnierzy niemieckich, poległych we wrześniu 1914 r.;
 
* Mogiła wojenna zlokalizowana na cmentarzu ewangelickim. Miejsce pochówku żołnierza niemieckiego, poległego na przełomie 1914/1915 r.  
 
* Mogiła wojenna zlokalizowana na cmentarzu ewangelickim. Miejsce pochówku żołnierza niemieckiego, poległego na przełomie 1914/1915 r.  
* Relikt [[Pomnik poległych w I wojnie światowej w Baniach Mazurskich|pomnika poległych w I wojnie światowej]].
+
* Relikt [[lkwim:Pomnik poległych w I wojnie światowej w Baniach Mazurskich|pomnika poległych w I wojnie światowej]].
<br/>
+
 
 +
==Ludzie związani z miejscowością==
 +
*[[Ryszard Bogusz]] (ur. 1963) — samorządowiec, wójt gminy Banie Mazurskie.
 +
*[[Józef Markiewicz]] (ur. 1960 r. ) — urodzony w Baniach Mazurskich społecznik, samorządowiec, wójt [[Budry (gmina wiejska) |gminy Budry]].
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
#''Gołdap. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1971.
+
''Gołdap. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1971.<br/>
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br>
+
Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br>
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br>
+
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br>
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br>
+
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br>
#[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu 29 XII 2013]<br>
+
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu 29 XII 2013]<br>
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank danych lokalnych GUS] [data dostępu 29 XII 2013]<br>
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank danych lokalnych GUS] [data dostępu 29 XII 2013]<br>
#[http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/banie_mazurskie| rowery.olsztyn.pl] [data dostępu 29 XII 2013]<br>
+
[http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/banie_mazurskie| rowery.olsztyn.pl] [data dostępu 29 XII 2013]<br>
#[http://mojemazury.pl/65371,Banie-Mazurskie-kosciol-z-XVI-wieku-pw-Sw-Antoniego.html#axzz2rspQFEUf| mojemazury.pl] [data dostępu 29 XII 2013]<br>
+
[http://mojemazury.pl/65371,Banie-Mazurskie-kosciol-z-XVI-wieku-pw-Sw-Antoniego.html#axzz2rspQFEUf| mojemazury.pl] [data dostępu 29 XII 2013]<br>
#[http://gbpbaniemazurskie.blogspot.com/p/blog-page.html| Gminna Biblioteka Publiczna w Baniach Mazurskich] [data dostępu 29 XII 2013]<br>
+
[http://gbpbaniemazurskie.blogspot.com/p/blog-page.html| Gminna Biblioteka Publiczna w Baniach Mazurskich] [data dostępu 29 XII 2013]<br>
#[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,1,-1,-1,-1,-1,-1,banie+mazurskie.html| polskaniezwykla.pl] [data dostępu 29 XII 2013]<br>
+
[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,1,-1,-1,-1,-1,-1,banie+mazurskie.html| polskaniezwykla.pl] [data dostępu 29 XII 2013]<br>
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/angerburg.html| Vervaltugsgeschichte] [data dostępu 29 XII 2013]<br/>
+
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/angerburg.html| Vervaltugsgeschichte] [data dostępu 29 XII 2013]<br/>
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
Linia 102: Linia 102:
 
[[Kategoria: Powiat gołdapski]]  
 
[[Kategoria: Powiat gołdapski]]  
 
[[Kategoria: Banie Mazurskie (gmina wiejska)]]
 
[[Kategoria: Banie Mazurskie (gmina wiejska)]]
[[Kategoria: Wsie gminne]
+
[[Kategoria: Wsie gminne]]
[[Kategoria: 1501-1600]
+
[[Kategoria: 1501-1600]]

Aktualna wersja na dzień 11:12, 9 kwi 2015

Banie Mazurskie

Kościół w Baniach Mazurskich.Fot. Mieczysław Kalski
Kościół w Baniach Mazurskich.
Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości wieś gminna
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat gołdapski
Gmina Banie Mazurskie
Liczba ludności (2010) 1436 (łącznie Banie Mazurskie, Owczary, Wólka)
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Banie Mazurskie
Banie Mazurskie
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Banie Mazurskie
Banie Mazurskie
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Banie Mazurskie (niem. Benkheim) – wieś gminna położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie gołdapskim, w gminie Banie Mazurskie; siedziba gminy. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład powiatu giżyckiego. Miejscowość w 2010 r. liczyła 1436 mieszkańców. Jest to druga pod względem liczby ludności miejscowość w powiecie gołdapskim. W skład sołectwa wchodzą wsie: Banie Mazurskie, Owczary oraz Wólka. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Henryk Iwaneczko[1].

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, nad rzeką Gołdapą, 22 km na południowy zachód od Gołdapi, w połowie drogi z Gołdapi do Węgorzewa; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 650.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1566 r. starosta węgorzewski sprzedał cztery łany sołeckie nad Gołdapą komornikowi Mikołajowi (42 grzywny za każdy łan). W zamian Mikołaj zobowiązał się do założenia wsi czynszowej na 44 łanach, z których część była już zagospodarowana. Ze względu na trudne warunki terenowe osadnikom zagwarantowano 10 lat wolnizny. Wieś została całkowicie spalona podczas najazdu tatarskiego w 1656 r., a w 1710 r. większość mieszkańców wymarła podczas wielkiej epidemii dżumy.

Kościół w Baniach Mazurskich wybudowano wkrótce po założeniu wsi. Jeszcze w 1569 r. był on filią ewangelickiej parafii węgorzewskiej, ale w 1581 r. istniała tam już odrębna parafia. Kościół początkowo miał wieżę drewnianą, w 1698 r. dobudowano wieżę z cegieł; w drugiej połowie XIX wieku został odnowiony. Obecnie jest to siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. św. Antoniego Padewskiego.


Rozwój wsi znacznie przyspieszył, gdy wybudowano linię kolejową Węgorzewo - Gołdap. W pierwszych latach XX wieku Mieczysław Orłowicz zachwalał "ładne okolice nad rzeką Gołdapą", polecał wycieczki w Lasy Skaliskie, zaś punktem wypadowym mógł być tutejszy "pensjonat pana Romejko"[2].

Po II wojnie światowej we wsi reaktywowano szkołę; założono ośrodek zdrowia, izbę porodową, spółdzielnię mleczarską. Działało tu duże Państwowe Gospodarstwo Rolne. Obecnie we wsi w dalszym ciągu działa ośrodek zdrowia, a także apteka, bank, restauracja; jest tu również przystanek PKS.


Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

  • 1857 r. - 321 osób;
  • 1885 r. - 487 osób;
  • 1925 r. - 841 osób;
  • 1933 r. - 1675 osób;
  • 1939 r. - 1973 osoby.

Edukacja

Kultura

Religia

Zabytki

  • Dawny kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki pw. św. Antoniego Padewskiego, z XVI wieku, odnowiony w 1876 r.; wraz z XVII-wiecznymi murami kościoła;
  • Dawny kościół baptystów, obecnie cerkiew parafii bizantyjsko-ukraińskiej;
  • Kwatera wojenna zlokalizowana na terenie dawnego cmentarza gminnego. Miejsce spoczynku 14 żołnierzy rosyjskich, poległych w czasie I wojny światowej;
  • Kwatera wojenna zlokalizowana na terenie tzw. nowego cmentarza. Miejsce spoczynku 2 żołnierzy niemieckich, poległych we wrześniu 1914 r.;
  • Mogiła wojenna zlokalizowana na cmentarzu ewangelickim. Miejsce pochówku żołnierza niemieckiego, poległego na przełomie 1914/1915 r.
  • Relikt pomnika poległych w I wojnie światowej.

Ludzie związani z miejscowością

Bibliografia

Gołdap. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1971.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu 29 XII 2013]
Bank danych lokalnych GUS [data dostępu 29 XII 2013]
rowery.olsztyn.pl [data dostępu 29 XII 2013]
mojemazury.pl [data dostępu 29 XII 2013]
Gminna Biblioteka Publiczna w Baniach Mazurskich [data dostępu 29 XII 2013]
polskaniezwykla.pl [data dostępu 29 XII 2013]
Vervaltugsgeschichte [data dostępu 29 XII 2013]

Przypisy

  1. bip.warmia.mazury.pl [data dostępu 29 XII 2013]
  2. M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 83.