Barczewko: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Bibliografia)
 
(Nie pokazano 39 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
  
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
|nazwa                = Barczewko   
+
|nazwa                = Barczewko   
 
  |herb wsi              =   
 
  |herb wsi              =   
 
  |flaga wsi            =   
 
  |flaga wsi            =   
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Barczewka     
 
  |dopełniacz wsi        = Barczewka     
  |zdjęcie              = Kościół św. Wawrzyńca i św. Katarzyny w Barczewku.jpg  
+
  |zdjęcie              = Kościół św. Wawrzyńca i św. Katarzyny w Barczewku.jpg  
  |opis zdjęcia          = Kościół św. Wawrzyńca i św. Katarzyny w Barczewku
+
  |opis zdjęcia          = Kościół św. Wawrzyńca i św. Katarzyny w Barczewku.<br>Fot. Mieczysław Kalski
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
|województwo          = warmińsko-mazurskie
 
|województwo          = warmińsko-mazurskie
Linia 16: Linia 15:
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = 513
  |rok                  = 2010
+
  |rok                  = 2009
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |kod pocztowy          =
 
  |kod pocztowy          =
Linia 31: Linia 30:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}<br/>
 
}}<br/>
''' Barczewko''' (niem. ''Alt Wartenburg'') – [[wieś sołecka]] w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[gmina Barczewo|gminie Barczewo]].  
+
'''Barczewko''' (niem. ''Alt Wartenburg'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Barczewo (gmina miejsko-wiejska)|gminie Barczewo]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2009 roku miejscowość liczyła 513 mieszkańców. Funkcję sołtysa pełni [[Ewa Bąk]]<ref>[http://www.stat.gov.pl/| Bank Danych Lokalnych GUS] [13.12.2013]</ref>.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
+
<br/><br/>
  
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez  osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Ewa Bąk]]<ref>http://barczewo.bip.net.pl/?a=972 [data dostępu: 4.12.2013]</ref>.
 
 
<br/><br/>
 
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]] nad [[Jezioro Wadąg|Jeziorem Wadąg]], w odległości 13 km na północny wschód od [[Olsztyn|Olsztyna]].
+
Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]] nad jeziorem[[Jezioro Wadąg| Wadąg]], w odległości 13 km na północny wschód od [[Olsztyn|Olsztyna]].
 
<br/>
 
<br/>
[[File:Zabytkowy krzyż z początku XX wieku na cmentarzu w Barczewku.jpg|thumb|left|300px|Zabytkowy krzyż z początku XX wieku na cmentarzu w Barczewku]]
+
 
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
W 1325 roku  wybudowano tu pierwszą w tej części [[Warmia|Warmii]] strażnicę biskupów warmińskich, wokół której zaczęła rozwijać się osada. Zamek wraz z istniejącą przy nim osadą zniszczone zostały w czasie najazdu Litwinów w roku 1354. W 1364 roku biskup [[Jan Stryprock]] odnowił lokację miejscowości, zakładając 7 km dalej na wschód miasto [[Barczewo]]. Miejscowa ludność miejsce po dawnym zamku zwała pierwotnie Starym Miastem. W roku 1376 biskup warmiński [[Henryk Sorbom]] w miejscu dawnej osady założył nową wieś na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]], a jej pierwszym sołtysem został obrany niejaki Henryk z Blanek. W [[okres międzywojenny|okresie międzywojennym]] w Barczewku działało koło Związku Polaków w Niemczech, a w 1937 roku założona została polska biblioteka.  
+
W 1325 roku  wybudowano pierwszą w tej części [[Warmia|Warmii]] strażnicę biskupów warmińskich, wokół której zaczęła rozwijać się osada. Zamek wraz z osadą został zniszczony w 1354 r. podczas najazdu Litwinów. W 1364 roku biskup [[Jan Stryprock]] odnowił lokację miejscowości, zakładając 7 km dalej na wschód miasto [[Barczewo]]. Miejscowa ludność teren po dawnym zamku nazywała Starym Miastem. W roku 1376 biskup warmiński [[Henryk III Sorbom]] w miejscu dawnej osady założył nową wieś na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]], a jej pierwszym sołtysem został niejaki Henryk z Blanek. W okresie międzywojennym w Barczewku działało koło [[Związek Polaków w Niemczech|Związku Polaków w Niemczech]], a w 1937 roku powstała polska biblioteka.
 +
 
 +
==Odkrycie archeologiczne==
 +
W 2014 r. pod Barczewkiem odkryto średniowieczną osadę Alt Wartenburg. Została ona spalona przez księcia litewskiego Kiejsuta w 1354 r. W 2015 r. odsłonięto podczas wykopalisk cmentarzysko z XIV w. Nad wykopaliskami pracowali wspólnie naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego oraz niemieckiego Uniwersytetu w Getyndze <ref>http://wiadomosci.onet.pl/olsztyn/warminskie-pompeje-odslaniaja-tajemnice/3dnv8n</ref>.
 +
 
 +
==Szkolnictwo==
 +
W miejscowości działa filia [[Zespół Szkolno-Przedszkolny w Łęgajnach|Zespołu Szkolno–Przedszkolnego w Łęgajnach]].
 +
<br/>
 +
 
 +
==Kultura==
 +
W tutejszym [[lkwim: Kościół pw. św. Katarzyny i św. Wawrzyńca w Barczewku|kościele pw. św. Wawrzyńca]] corocznie odbywają się koncerty organizowane w ramach [[lkwim:Międzynarodowy Festiwal Muzyki Chóralnej im. Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie|Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Chóralnej im. Feliksa Nowowiejskiego]].
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
*[[Karol Langwald]] (1886-1945) - urodzony w Barczewku ksiądz katolicki, działacz oświatowy, członek [[Związek Polaków w Niemczech|Związku Polaków w Niemczech]]  
+
*[[Karol Langwald]] (1886–1945) urodzony w Barczewku ksiądz katolicki, działacz oświatowy, członek Związku Polaków w Niemczech  
[[File:Kapliczka przydrożna z pustą niszą.Barczewko.jpg|thumb|300px|Kapliczka przydrożna z pustą niszą.Barczewko]]
+
*[[Mateusz Grunenberg]] (1787–1863) – nauczyciel, autor i wydawca polskich podręczników, etnograf
<br/>
+
*[[Franciszek Schnarbach]] (1905–1947) – nauczyciel
 +
*[[Jan Szadowski]] (1834–1914) – ksiądz katolicki, działacz religijno–społeczny, obrońca mowy polskiej, proboszcz miejscowego kościoła w latach 1887–1889.
 +
*[[Walenty Gotzheim]] (1804–1874) – ksiądz i misjonarz, proboszcz miejscowego kościoła w latach 1842–1874.
 +
==Turystyka==
 +
*niebieski szlak rowerowy o długości 32 km – przebieg trasy: Barczewo – [[Lamkowo]] – Barczewko – Barczewo
 +
*szlak samochodowy: [[Olsztyn]] – [[Potryty]] – [[Tejstymy]] – [[Górowo (gmina Kolno) |Górowo]] – [[Maruny]] – Barczewko – [[Bałdy]] – Olsztyn
 +
*[[Gospodarstwo agroturystyczne ''Janczary'' w Barczewku|gospodarstwo agroturystyczne ''Janczary'']]
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*Murowany [[kościół parafialny w Barczewku|kościół]] z lat 1782-1784. Świątynia została przebudowana w latach 1889-1893. Wyposażenie barokowe, m.in. monstrancja z 1757 roku oraz obraz przedstawiający św. Izydora z XVIII wieku
+
*murowany [[lkwim: Kościół pw. św. Katarzyny i św. Wawrzyńca w Barczewku|kościół]] z lat 1782–1784; przebudowany w latach 1889–1893
*[[kapliczki w Barczewku|Kapliczki]] przydrożne z 1. połowy XIX i początków XX wieku
+
*kapliczki przydrożne z I połowy XIX i początków XX wieku
 
*zabytkowa zabudowa wiejska
 
*zabytkowa zabudowa wiejska
*[[cmentarz w Barczewku|Cmentarz]] na którym zachowało się kilka grobów warmińskich z początku XX wieku.
+
*[[Cmentarz w Barczewku|cmentarz]] z grobami warmińskimi z początku XX wieku
 
+
*grodzisko ''Stare Miasto'' - pruskie grodzisko, centrum dawnych włości Gunelauken, pierwotne miejsce lokacji Barczewa
<br/>
 
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
#Jadwiszczak Andrzej S., Klimek Robert, Kosińska Teresa, Warmia znana i nieznana: Ługwałd, Spręcowo, Sętal, Nowe Włóki, Plutki, Gradki, Tuławki, Gady, Frączki, Studzianka, Derc, Barczewko, Maruny, Gady 2011.
+
Jadwiszczak Andrzej S., Klimek Robert, Kosińska Teresa, ''Warmia znana i nieznana: Ługwałd, Spręcowo, Sętal, Nowe Włóki, Plutki, Gradki, Tuławki, Gady, Frączki, Studzianka, Derc, Barczewko, Maruny'', Gady 2011.<br/>
#Skurzyński Piotr, ''Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny'', Gdynia 2012.
+
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii,  na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/>
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
+
Skurzyński Piotr, ''Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny'', Gdynia 2012.<br/>
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS]
+
''Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn'', Białystok 2001.<br/>
<br/>
+
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
 +
[http://www.stat.gov.pl/| Bank Danych Lokalnych GUS] [13.12.2013]<br/>
 +
[http://www.domwarminski.pl/| Dom Warmiński] [13.12.2013]<br/>
 +
[http://www.ciekawemazury.pl/ Ciekawe Mazury] [05.06.2014]
  
{{Przypisy}}
+
==Przypisy==
 
<references/>
 
<references/>
<br/>
 
 
== Zobacz też ==
 
 
<br/>
 
  
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria:powiat olsztyński]][[Kategoria: gmina Barczewo]][[Kategoria:wieś sołecka]]
+
[[Kategoria: Powiat olsztyński]]
 +
[[Kategoria: Barczewo (gmina miejsko-wiejska)]]
 +
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
 +
[[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 10:24, 10 wrz 2015

Barczewko

Kościół św. Wawrzyńca i św. Katarzyny w Barczewku.Fot. Mieczysław Kalski
Kościół św. Wawrzyńca i św. Katarzyny w Barczewku.
Fot. Mieczysław Kalski
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Barczewo
Liczba ludności (2009) 513
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Barczewko
Barczewko
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Barczewko
Barczewko
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Barczewko (niem. Alt Wartenburg) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2009 roku miejscowość liczyła 513 mieszkańców. Funkcję sołtysa pełni Ewa Bąk[1].

Położenie

Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim nad jeziorem Wadąg, w odległości 13 km na północny wschód od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

W 1325 roku wybudowano pierwszą w tej części Warmii strażnicę biskupów warmińskich, wokół której zaczęła rozwijać się osada. Zamek wraz z osadą został zniszczony w 1354 r. podczas najazdu Litwinów. W 1364 roku biskup Jan Stryprock odnowił lokację miejscowości, zakładając 7 km dalej na wschód miasto Barczewo. Miejscowa ludność teren po dawnym zamku nazywała Starym Miastem. W roku 1376 biskup warmiński Henryk III Sorbom w miejscu dawnej osady założył nową wieś na prawie chełmińskim, a jej pierwszym sołtysem został niejaki Henryk z Blanek. W okresie międzywojennym w Barczewku działało koło Związku Polaków w Niemczech, a w 1937 roku powstała polska biblioteka.

Odkrycie archeologiczne

W 2014 r. pod Barczewkiem odkryto średniowieczną osadę Alt Wartenburg. Została ona spalona przez księcia litewskiego Kiejsuta w 1354 r. W 2015 r. odsłonięto podczas wykopalisk cmentarzysko z XIV w. Nad wykopaliskami pracowali wspólnie naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego oraz niemieckiego Uniwersytetu w Getyndze [2].

Szkolnictwo

W miejscowości działa filia Zespołu Szkolno–Przedszkolnego w Łęgajnach.

Kultura

W tutejszym kościele pw. św. Wawrzyńca corocznie odbywają się koncerty organizowane w ramach Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Chóralnej im. Feliksa Nowowiejskiego.

Ludzie związani z miejscowością

  • Karol Langwald (1886–1945) – urodzony w Barczewku ksiądz katolicki, działacz oświatowy, członek Związku Polaków w Niemczech
  • Mateusz Grunenberg (1787–1863) – nauczyciel, autor i wydawca polskich podręczników, etnograf
  • Franciszek Schnarbach (1905–1947) – nauczyciel
  • Jan Szadowski (1834–1914) – ksiądz katolicki, działacz religijno–społeczny, obrońca mowy polskiej, proboszcz miejscowego kościoła w latach 1887–1889.
  • Walenty Gotzheim (1804–1874) – ksiądz i misjonarz, proboszcz miejscowego kościoła w latach 1842–1874.

Turystyka

Zabytki

  • murowany kościół z lat 1782–1784; przebudowany w latach 1889–1893
  • kapliczki przydrożne z I połowy XIX i początków XX wieku
  • zabytkowa zabudowa wiejska
  • cmentarz z grobami warmińskimi z początku XX wieku
  • grodzisko Stare Miasto - pruskie grodzisko, centrum dawnych włości Gunelauken, pierwotne miejsce lokacji Barczewa

Bibliografia

Jadwiszczak Andrzej S., Klimek Robert, Kosińska Teresa, Warmia znana i nieznana: Ługwałd, Spręcowo, Sętal, Nowe Włóki, Plutki, Gradki, Tuławki, Gady, Frączki, Studzianka, Derc, Barczewko, Maruny, Gady 2011.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Szlaki rowerowe powiatu olsztyńskiego i miasta Olsztyn, Białystok 2001.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [13.12.2013]
Dom Warmiński [13.12.2013]
Ciekawe Mazury [05.06.2014]

Przypisy