Barkweda: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Charakterystyka fizjograficzna)
 
(Nie pokazano 29 wersji utworzonych przez 7 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
  
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
|nazwa                = Pole-obowiązkowe 
+
|nazwa                = Barkweda
  |herb wsi              = Pole-obowiązkowe 
+
  |herb wsi              =  
  |flaga wsi            = Pole-obowiązkowe 
+
  |flaga wsi            =  
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe   
+
  |dopełniacz wsi        = Barkwedy
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe 
+
  |zdjęcie              = barkwedaw.jpg
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe 
+
  |opis zdjęcia          = Willa w Barkwedzie.<br>Źródło: [http://archipelag.ceik.eu/ archipelag.ceik.eu]
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
  |województwo          = Pole-obowiązkowe
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
  |powiat                = Pole-obowiązkowe
+
  |powiat                = olsztyński
  |gmina                = Pole-obowiązkowe
+
  |gmina                = Dywity
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = 532
  |rok                  = Pole-obowiązkowe
+
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |kod pocztowy          =
 
  |kod pocztowy          =
Linia 24: Linia 23:
 
  |mapa wsi              =
 
  |mapa wsi              =
 
  |kod mapy              = PL-WN
 
  |kod mapy              = PL-WN
  |stopniN = 53 |minutN = 42 |sekundN = 56
+
  |stopniN = 53 |minutN = 51 |sekundN = 46
  |stopniE = 21 |minutE = 19 |sekundE = 02
+
  |stopniE = 20 |minutE = 23 |sekundE = 49
 
  |commons              =
 
  |commons              =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikipodróże          =
Linia 31: Linia 30:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}<br/>
 
}}<br/>
''' Hasło_do_definicji ''' – ...<br/><br/>
+
[[Image:nasypb.jpg|thumb|right|290px|Nasyp kolejowy we wsi.<br>Źródło:[http://archipelag.ceik.eu archipelag.ceik.eu]]]
 +
 
 +
'''Barkweda''' (niem. ''Bergfriede'') wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dywity (gmina wiejska)|gminie Dywity]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny| administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 532 mieszkańców<ref>łącznie Bukwałd i Barkweda</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Wiesław Wasilewski]]<ref> [http://bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [04.12.2013]</ref>.
 +
<br/><br/>
  
== Charakterystyka fizjograficzna ==
+
== Położenie ==
Gmina Dywity jest leży na Pojezierzu Olsztyńskim. Osada położona 4 km od Brąswałdu, w szerokiej doliny rzeki Łyny. Przez wieś przebiega niebieski szlak rowerowy: Barkweda, Cerkiewnik, Różynka, Bukwałd, Barkweda[2] oraz żółty szlak rowerowy: Barkweda, Kajny, Redykajny, Dywity, Ługwałd[3]. W Barkwedzie rozpoczyna się także pieszy szlak napoleoński, o długości 39 km, na trasie Barkweda, Gutkowo, Mątki, Jonkowo, Łomy, Pupki, Gołogóra, Skolity, Dąbrówka, Konradowo[4]. Przez wieś przepływa stare koryto Łyny, nazywane Starą Łyną[5]. We wsi znajduje się sklep, zabytkowy młyn[6], pozostałości parku dworskiego, dawny cmentarz, zabytkowe aleje przydrożne.
+
Miejscowość leży na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], w odległości 4 km od [[Brąswałd |Brąswałdu]], w szerokiej dolinie [[Rzeka Łyna|Łyny]]. Barkweda jest oddalona o 15 km na północny zachód od [[Olsztyn|Olsztyna]].
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Nazwa wsi wywodzi się z języka niemieckiego i oznaczała szaniec, umocnienie. Wskazuje to na obecność dawnego umocnienia lub grodziska Prusów. Na południowy zachód od wsi, na zachodnim brzegu Łyny, znajduje się grodzisko staropruskie (”Zameczek”), świadczące o wcześniejszej obecności osad ludzkich na tym terenie.
+
Na przestrzeni stuleci nazwa wsi ulegała nieznacznym przekształceniom: ''Molendinum in Bergfrede'' (1425), ''Bergfride'' (1576), ''Bergfrieden'' (1629), ''Bergfriede'' (1701).
Wieś wymieniana w dokumentach z 1425 r., przy okazji wydania przywileju na założenie młyna na rzece Łynie. W 1425 r. nazwa wsi brzmiała: Molendinum in Bergfrede. Później pojawiły się nazwy Bergfride (1576), Bergfrieden (1629), Bergfriede (od 1701 r.)[7].
+
Niemiecka nazwa miejscowości ''Bergfriede'' w dosłownym tłumaczeniu znaczy ''szaniec'' lub ''umocnienie''. Określenie to na terenie Warmii było znane jako określenie śladów szańców na pagórkach z czasów podboju [[Zakon Krzyżacki|krzyżackiego]].
W 1789 wymieniany w Barkwedzie był majątek szlachecki i folwark z jednym zabudowaniem. Od 1880 wymieniany jest młyn. W 1910 r. majątek szlachecki obejmował 384 ha, a w folwarku znajdowały się cztery zabudowania oraz 19 gospodarstw rodzinnych. W tym czasie we wsi mieszkało 80 osób, w tym 26 Polaków i 54 Niemców[7].
+
W 1789 roku istniał w Barkwedzie majątek szlachecki oraz folwark. W 1807 roku w dniach 2–4 lutego na trasie [[Dywity]]-[[Miłakowo]] doszło do starcia pomiędzy wojskami francuskimi i rosyjskimi. Pamiątką tych wydarzeń stał się dąb, rosnący w pobliżu cmentarza, który miejscowi nazwali dębem Napoleona. Niestety, drzewo spłonęło w 1922 roku. W 1880 roku obok majątku funkcjonował młyn. W 1910 roku obszar dworski obejmował powierzchnię  384 ha. Wieś była zamieszkana przez 80 osób (26 Polaków i 54 Niemców). Na początku XX wieku majątek kupił [[Hans von Hake]]. Po jego śmierci w 1922 roku prowadziła go jego żona – [[Eleonora von Hake]]. Zmarła w 1944 roku i została pochowana obok męża na istniejącym do dzisiaj cmentarzu ewangelickim. Przed wkroczeniem do wsi Armii Czerwonej członkowie rodziny [[Rodzina von Hake|von Hake]] opuścili majątek.
W dniach 2–4 lutego 1807 r. w Barkwedzie i okolicy rozegrała się bitwa wojsk napoleońskich z wojskami rosyjskimi i pruskimi, o przeprawę na rzece Łynie[7]. Okazały dąb, rosnący przy cmentarzu i kaplicy, został nazwany przez ludność miejscową „dębem Napoleona”. Według tradycji cesarz Napoleon miał pod drzewem swój punkt dowodzenia, a nawet miał nocować w obszernej dziupli[8]. Jako pomnik przyrody przetrwał do 1922 r.[9], (spalony w wyniku pożaru). Według pomiarów z 1897 r., wykonanych przez ks. Barczewskiego z pobliskiego Brąswałdu, dąb miał 9 m obwodu (tak zwana pierśnica, czyli na wysokości „piersi”, - 1,30 m). W dębie znajdowała się obszerna dziupla o wysokości 4 m i średnicy 1,75 m[8].
+
Po 1945 roku w miejscowości działał młyn (do 1993 r.) oraz [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]].  
W okresie PRL wieś PGRowska z młynem (działał jeszcze w 1993 r., obecnie nieczynny). Dawny staw młyński obecnie jest suchy i zarośnięty krzakami.
+
<br/>
 
 
Na przestrzenie stuleci nazwa wsi ulegała nieznacznym przekształceniom: Molendinum in Bergfrede (1425), Bergfride (1576), Bergfrieden (1629), Bergfriede (1701).
 
Niemiecka nazwa miejscowości Bergfriede w dosłownym tłumaczeniu oznacza szaniec lub umocnienie. Określenie to na terenie Warmii było znane jako określenie śladów szańców na pagórkach z czasów podboju [[Zakon Krzyżacki|krzyżackiego]].
 
W 1789 roku istniał w Barkwedzie majątek szlachecki oraz folwark. W 1807 roku w dniach 2-4 lutego na trasie [[Dywity]]-[[Miłakowo]] doszło do starcia pomiędzy wojskami francuskimi i rosyjskimi. Pamiątką tych wydarzeń stał się dąb, rosnący w pobliżu cmentarza, który miejscowi nazwali dębem [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]]. Niestety, drzewo spłonęło w 1922 roku. W 1880 roku obok majątku funkcjonował młyn. W 1910 roku obszar dworski obejmował powierzchnię  384 ha. Wieś była zamieszkana przez 80 osób (26 Polaków, 54 Niemców).
 
W miejscowości działał młyn oraz [[Państwowe Gospodarstwo Rolne w Barkwedzie| Państwowe Gospodarstwo Rolne]].
 
 
 
  
 +
==Kultura==
 +
We wsi działa świetlica.
 
<br/>
 
<br/>
 
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
...
+
*[[lkwim:Tomasz Kardacz|Tomasz Kardacz]] – (ur. 1963) – lekarz, malarz amator, rysownik, tłumacz, pisarz
 +
== Zabytki ==
 +
*wczesnośredniowieczne grodzisko pruskie; w tym samym miejscu zlokalizowany jest nieczynny cmentarz ewangelicki
 +
*młyn wodny z 1907 roku
 +
*rodowa kaplica cmentarna na dawnym cmentarzu ewangelickim
  
<br/>
+
== Turystyka ==
 +
*[[Szlak Napoleona: Barkweda – Konradowo|Szlak Napoleona]] o długości 40,8 km – przebieg trasy: Barkweda – [[Gutkowo]] – [[Mątki]] – [[Jonkowo]] – [[Łomy]] – [[Pupki]] – [[Gołogóra]] – [[Skolity]] – [[Dąbrówka (gmina Świątki)|Dąbrówka]] – [[Konradowo]].
 +
*Szlak pieszy o długości 42 km – przebieg trasy: Olsztyn – Brąswałd – most nad sztucznym korytem Łyny – Barkweda – [[Bukwałd]] – [[Cerkiewnik]] – [[Głotowo]] – [[Dobre Miasto]] – [[Smolajny]]
 +
*Szlak rowerowy o długości 17 km – przebieg trasy: Cerkiewnik – Barkweda – Bukwałd – [[Różynka]] – Cerkiewnik.
 +
*Szlak rowerowy o długości 21,9 km ("żółty") – przebieg trasy: Dywity – [[Redykajny]] – Gutkowo – [[Wilimowo]] – [[Kajny]] – Barkweda – Brąswałd – [[Ługwałd]] – Dywity.
 +
*Szlak rowerowy o długości 40 km – przebieg trasy: Olsztyn – Redykajny – Brąswałd – Barkweda – Kajny – Gutkowo – [[Łupstych]] – Olsztyn.
 +
*Szlak samochodowy ''Grody i stanowiska obronne'' – przebieg trasy: [[Barczewko]] – [[Barczewo]] – [[Dadaj]] – [[Kierzbuń]] – [[Tumiany]] – [[Jeziorany]] – [[Kabikiejmy]] – [[Sętal]] – Barkweda.
  
== Zabytki ==
+
==Ciekawostki==
...
+
*We wsi realizowany jest projekt [[lkwim:Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie|Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie]] pod nazwą [http://archipelag.ceik.eu/ "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur"].  
 
+
*Cesarz Wilhelm II był zapalonym i fanatycznym myśliwym. Często odwiedzał lasy Prus, gdzie oddawał się polowaniom., które były słynne w całej Europie. Bywał tu między 1890 a 1912 rokiem, zawsze między 23 września a 7 października. Miejsca, w których Wilhelm II upolował szczególnie piękne i wielkie jelenie upamiętniały kamienne obeliski i głazy. Właśnie takie znajdują się w lasach okalających Barkwedę.<ref>http://archipelag.ceik.eu/miejscowosci.html?tx_places_pi1%5Bplace%5D=1&tx_places_pi1%5Baction%5D=show&tx_places_pi1%5Bcontroller%5D=Place&cHash=2b28583cfda38ef7c44b52c95f054a35</ref>
<br/>
+
*W 1945 r. w tunelu pod starymi torami chroniła się miejscowa ludność podczas wkroczenia Armii Czerwonej. Tereny wsi były pod ostrzałem artyleryjskim.<ref>http://archipelag.ceik.eu/miejscowosci.html?tx_places_pi1%5Bplace%5D=1&tx_places_pi1%5Baction%5D=show&tx_places_pi1%5Bcontroller%5D=Place&cHash=2b28583cfda38ef7c44b52c95f054a35</ref>
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
...
+
#Jadwiszczak Andrzej S., Kisielew Kazimierz, Klimek Robert, Kosińska Teresa, ''Warmia znana i nieznana: Brąswałd, Barkweda, Kajny, Bukwałd, Cerkiewnik, Swobodna, Gady'' 2012.
<br/>
+
#Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, ''Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość'', Olsztyn 1994.
 +
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'',  na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
 +
#Skurzyński Piotr, ''Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny'', Gdynia 2012.
 +
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red.  Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
 +
#[http://archipelag.ceik.eu/ Atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur] [13.12.2013]
 +
#[http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [13.12.2013]
 +
#[http://www.warmiaznanainieznana.pl/ Warmia znana i nieznana]  [13.12.2013]
 +
#[http://pl.wikipedia.org/wiki/Barkweda| Wikipedia: Barkweda] [13.12.2013]
 +
#[http://bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [04.12.2013]
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
Linia 70: Linia 85:
 
<br/>
 
<br/>
  
== Zobacz też ==
+
[[Kategoria: Powiat olsztyński]]
 
+
[[Kategoria: Dywity (gmina wiejska)]]
<br/>
+
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
 
+
[[Kategoria: 1401-1500]]
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: powiat olsztyński]][[Kategoria: gmina Dywity]][[Kategoria: wieś sołecka]]
 

Aktualna wersja na dzień 10:49, 19 gru 2016

Barkweda

Willa w Barkwedzie.Źródło: archipelag.ceik.eu
Willa w Barkwedzie.
Źródło: archipelag.ceik.eu
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Dywity
Liczba ludności (2010) 532
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Barkweda
Barkweda
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Barkweda
Barkweda
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Nasyp kolejowy we wsi.
Źródło:archipelag.ceik.eu

Barkweda (niem. Bergfriede) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 532 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wiesław Wasilewski[2].

Położenie

Miejscowość leży na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 4 km od Brąswałdu, w szerokiej dolinie Łyny. Barkweda jest oddalona o 15 km na północny zachód od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

Na przestrzeni stuleci nazwa wsi ulegała nieznacznym przekształceniom: Molendinum in Bergfrede (1425), Bergfride (1576), Bergfrieden (1629), Bergfriede (1701). Niemiecka nazwa miejscowości Bergfriede w dosłownym tłumaczeniu znaczy szaniec lub umocnienie. Określenie to na terenie Warmii było znane jako określenie śladów szańców na pagórkach z czasów podboju krzyżackiego. W 1789 roku istniał w Barkwedzie majątek szlachecki oraz folwark. W 1807 roku w dniach 2–4 lutego na trasie Dywity-Miłakowo doszło do starcia pomiędzy wojskami francuskimi i rosyjskimi. Pamiątką tych wydarzeń stał się dąb, rosnący w pobliżu cmentarza, który miejscowi nazwali dębem Napoleona. Niestety, drzewo spłonęło w 1922 roku. W 1880 roku obok majątku funkcjonował młyn. W 1910 roku obszar dworski obejmował powierzchnię 384 ha. Wieś była zamieszkana przez 80 osób (26 Polaków i 54 Niemców). Na początku XX wieku majątek kupił Hans von Hake. Po jego śmierci w 1922 roku prowadziła go jego żona – Eleonora von Hake. Zmarła w 1944 roku i została pochowana obok męża na istniejącym do dzisiaj cmentarzu ewangelickim. Przed wkroczeniem do wsi Armii Czerwonej członkowie rodziny von Hake opuścili majątek. Po 1945 roku w miejscowości działał młyn (do 1993 r.) oraz Państwowe Gospodarstwo Rolne.

Kultura

We wsi działa świetlica.

Ludzie związani z miejscowością

  • Tomasz Kardacz – (ur. 1963) – lekarz, malarz amator, rysownik, tłumacz, pisarz

Zabytki

  • wczesnośredniowieczne grodzisko pruskie; w tym samym miejscu zlokalizowany jest nieczynny cmentarz ewangelicki
  • młyn wodny z 1907 roku
  • rodowa kaplica cmentarna na dawnym cmentarzu ewangelickim

Turystyka

Ciekawostki

  • We wsi realizowany jest projekt Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie pod nazwą "Archipelag - atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur".
  • Cesarz Wilhelm II był zapalonym i fanatycznym myśliwym. Często odwiedzał lasy Prus, gdzie oddawał się polowaniom., które były słynne w całej Europie. Bywał tu między 1890 a 1912 rokiem, zawsze między 23 września a 7 października. Miejsca, w których Wilhelm II upolował szczególnie piękne i wielkie jelenie upamiętniały kamienne obeliski i głazy. Właśnie takie znajdują się w lasach okalających Barkwedę.[3]
  • W 1945 r. w tunelu pod starymi torami chroniła się miejscowa ludność podczas wkroczenia Armii Czerwonej. Tereny wsi były pod ostrzałem artyleryjskim.[4]

Bibliografia

  1. Jadwiszczak Andrzej S., Kisielew Kazimierz, Klimek Robert, Kosińska Teresa, Warmia znana i nieznana: Brąswałd, Barkweda, Kajny, Bukwałd, Cerkiewnik, Swobodna, Gady 2012.
  2. Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość, Olsztyn 1994.
  3. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
  4. Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
  5. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
  6. Atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur [13.12.2013]
  7. Bank Danych Lokalnych GUS [13.12.2013]
  8. Warmia znana i nieznana [13.12.2013]
  9. Wikipedia: Barkweda [13.12.2013]
  10. Wrota Warmii i Mazur [04.12.2013]

Przypisy