Bartołty Wielkie

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj


Bartołty Wielkie

Kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Bartołtach Wielkich
Kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Bartołtach Wielkich
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Barczewo
Liczba ludności Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 11-010
Tablice rejestracyjne NOL
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Bartołty Wielkie
Bartołty Wielkie
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Bartołty Wielkie
Bartołty Wielkie
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Bartołty Wielkie (niem: Groß Bartelsdorf, Bartoldsdorf – 1379, Bartelsdorf – 1615) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo. latach W1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Pojezierze Olsztyńskie. Jednostka ta wyodrębniona jest w granicach makroregionu Pojezierze Mazurskie, stanowiącego część prowincji Niż Środkowoeuropejski. Bartołty Wielkie położone są na Warmii, około 29 km od Olsztyna, między jeziorami Tumiańskim, Dłużek i Bartołt Wielki. Przez miejscowość przepływa rzeka Wardęga.


Dzieje miejscowości

Osada istniała już w XIV w. Wieś lokowana przez biskupa warmińskiego Henryka Sorboma w 1379. Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą z końca XIV. W czasie wojen polsko-krzyżackich miejscowość była wielokrotnie niszczona[1]. W XVI wieku właścicielem wsi był Kromer – krewny biskupa Marcina Kromera. Kromerowie żyli tu jeszcze w XIX wieku. W pierwszej połowie XVII wieku właścicielem wsi był Stefan Sadorski. Przekazał on młyn wodny na wyposażenie gimnazjum jezuitów w Reszlu. W XVIII wieku wieś podzieliła się na Bartołty Wielkie i Bartołty Małe[2]. Po II wojnie światowej wieś wróciła do granic Polski, wojska Armii Czerwonej wkroczyły 28 stycznia 1945 roku[3]. 20 sierpnia 1862 roku powołano parafię Bartołty Wielkie[4].



Ludzie związani z miejscowością:



Miejscowość-Opis-Ryzunku

Atrakcje turystyczne • Gospodarstwo Rybackie "Bartołty Wielkie" – kompleks stawów łowieckich[8] • Ośrodek odosobnieniowy Buddyjskiego Związku Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu w Bartołtach Wielkich[9] Trasy rowerowe Przez Bartołty Wielkie przechodzi Szlak rowerowy żółty:

  • Barczewo – Tumiany - Bartołty Wielkie – Jedzbark – Barczewo (długość trasy: 32,5 km)

Osoby związane z Bartołtami Wielkimi

  • Stefan Sadorski – właściciel wsi w I połowie XVII wieku.

Bartołty Wielkie na ekranie Wieś i jej malownicze okolice znalazły uznanie u scenarzystów dwóch polskich filmów, do których zdjęcia kręcone były m.in. w Bartołtach Wielkich. Na budynku szkoły znajduje się odcisk dłoni bohaterów filmu Dwie miłości, wykonany na potrzeby obrazu.

  • 2010: Lincz
  • 2002: Dwie miłości

Zabytki:

  • kościół parafialny św. Jakuba Apostoła – zbudowany w XVI wieku, przebudowywany w XVIII i XIX wieku. 14 marca 1582 r. bp Marcin Kromer konsekrował nowy kościół, wybudowany w miejscu starszej budowli, pochodzącej z końca XIV w. kościół z XVI wieku spłonął w 1620 r. Obecny kościół pochodzi z przełomu XVII i XVIII w. i był wyświęcony przez bp Andrzeja Załuskiego w 1702 r. Budowla ta była przebudowana w połowie XIX w. Murowana wieżę zbudowano w 1897 r. Obecny kościół to budowla salowa, z niższym i półkoliście zamkniętym prezbiterium. Ślady stylu gotyckiego widoczne sa jeszcze w ukształtowaniu bryły kościoła. Detale sa barokowe. Wiele elementów wyposażania wnętrza także ma charakter barokowy. Na dachu prezbiterium znajduje się metalowa chorągiewka z datą 1888. Ołtarz główny barokowy, z 1700 r. Ambona jest rokokowa. Zachowała się płyta nagrobna Michała Łubienieckiego (zmarł w 1624 r.).
  • cmentarz przykościelny
  • kapliczka przydrożna, przy drodze na cmentarz – około XIX wieku
  • kapliczka przydrożna, na terenie domu zakonnego – 1928-30[7]
Miejscowość-Opis-Ryzunku


Bibliografia:

Przypisy



Zobacz też

Emzet (dyskusja) 13:13, 4 lis 2013 (CET)