Bielistka siwa

Bielistka siwa
Leucobryum glaucum
Hedw.
Bielistka siwa
Systematyka
Królestwo	rośliny
Gromada	mchy
Klasa	prątniki
Rząd	widłozębowce
Rodzina	widłozębowate
Rodzaj	bielistka
Gatunek	bielistka siwa
Synonimy

Bielistka siwa (Leucobryum glaucum Hedw.) – inaczej zwana modrzaczkiem. Gatunek mchu należący do rodziny widłozębowatych (Dicranaceae).

Bielistka siwa w runie boru świeżego w nadleśnictwie Nowe Ramuki

Morfologia

Bielistka siwa tworzy poduszkowate darnie – w stanie suchym sinozielone, w wilgotnym jasnozielone – o zwartej, różnej wielkości (do 20 cm i więcej). Gametofit jest krótki, dorastający od 1 do 12,5 cm długości, widlasto rozgałęziony i gęsto ulistniony. Listki są wzniesione, lancetowate, o długości ok. 3–9 mm. Sporofit ma ok. 8–18 mm długości i jest czerwonawy. Puszka zarodniowa jest silnie zagięta, długości od 1,5 do 2 mm. Wieczko jest długości 1,5–2 mm, czerwone lub czerwonobrązowe, z ciemnoczerwonym perystomem.

Rozmieszczenie i ekologia

Bielistka siwa jest rośliną pospolitą w prawie całym kraju – występuje w podmokłych lasach, głównie iglastych, na wilgotnych łąkach, skałach oraz wrzosowiskach (liczba jej stanowisk zmniejsza się w kierunku wschodnim). Jest to gatunek wyróżniający rozpowszechnionego na znacznej powierzchni kraju zespołu leśnego określanego jako "subatlantycki bór sosnowy świeży" (Leucobryo-Pinetum).

Wartość użytkowa

Bielistka siwa objęta jest częściową ochroną na terenie Polski na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin.

Ciekawostki

Drzewostan zespołu Leucobryo-Pinetum tworzy sosna zwyczajna z domieszką brzozy brodawkowatej, dębu bezszypułkowego i świerka. W podszycie dominują jałowce, kruszyna i jarzębina, w runie – borówka czarna, borówka brusznica, wrzos oraz śmiałek pogięty. Bujna jest także warstwa mszysta utworzona między innymi przez rokiet, płonnik i bielistkę w miejscach bardziej wilgotnych. Miejsca bardziej suche i prześwietlone opanowują porosty. Zespół ten występuje niemal całej Polsce, z wyjątkiem części północno-wschodniej kraju, gdzie zastępuje go wikariant geograficzny – bór sosnowy świeży subkontynentalny – bór goryszowy (Peucedano-Pinetum) – przeważający na obszarze Warmii i Mazur. Zespół ten wyróżnia udział gatunków umiarkowanie kserofilnych w runie, takich jak pomocnik baldzaszkowaty (Chimaphilia umbellata), konwalia majowa (Convallaria majalis), gorysz pagórkowy (Peucedanum oreoselinum), kokoryczka wonna (Polygonatum odoratum), sasanka otwarta (Pulsatilla patens), wężymord niski (Scorzonera humilis), nawłoć pospolta (Solidago virgaurea). Jego charakterystyczną cechą jest ponadto brak bielistki siwej w warstwie mszystej.

Bibliografia

Wójciak Hanna, Porosty, mszaki, paprotniki. Flora Polski, Warszawa: 2003.

Zbiorowiska roślinne Polski. Lasy i zarośla, red. naukowa Władysław Matuszkiewicz, Piot Sikorski, Wojciech Szwed, Marek Wierzba, Warszawa 2012.

Internetowy System Aktów Prawnych, rozporządzenie w sprawie ochrony gatunkowej roślin [20.05.2014]

Stebel Adam, Bielistka siwa, [w:] Monitoring gatunków roślin. Przewodnik metodyczny, t. 3, s. 52-62.siedliska.gios.gov.pl [20.04.2014]

Linki zewnętrzne

pl.wikipedia.org, bielistka siwa [20.04.2014]
pl.wikipedia.org, suboceaniczny bór sosnowy świeży [20.04.2014]
pl.wikipedia.org, kontynentalny bór sosnowy świeży [20.04.2014]