Bisztynek (gmina miejsko-wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Miejscowości na terenie gminy)
 
(Nie pokazano 47 wersji utworzonych przez 7 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Gmina infobox
 
{{Gmina infobox
 
  |Gmina          = Bisztynek
 
  |Gmina          = Bisztynek
  |herb_gminy      = Plik:Herb_gminy_Bisztynek.png | Herb gminy Bisztynek     
+
  |herb_gminy      = Plik:Herb_gminy_Bisztynek.png|Herb gminy Bisztynek     
 
  |flaga_gminy    =  
 
  |flaga_gminy    =  
 
  |mapa_gminy      =  
 
  |mapa_gminy      =  
Linia 11: Linia 11:
 
  |rodzaj_gminy    = miejsko-wiejska
 
  |rodzaj_gminy    = miejsko-wiejska
 
  |zarządzający    = Burmistrz
 
  |zarządzający    = Burmistrz
  |wójt            = Jan Wójcik
+
  |wójt            = Marek Dominiak
 
  |adres_ug        = ul. Kościuszki 2
 
  |adres_ug        = ul. Kościuszki 2
 
  |kod_poczt_ug    = 11-230 Bisztynek
 
  |kod_poczt_ug    = 11-230 Bisztynek
Linia 28: Linia 28:
 
  |bip            = http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/
 
  |bip            = http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/
 
}}  
 
}}  
'''Gmina Bisztynek''' – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części [[województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]], w [[powiat bartoszycki| powiecie bartoszyckim]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Bisztynek| Bisztynku]].
+
'''Gmina Bisztynek''' – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części [[województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Bisztynek|Bisztynku]].
 
+
Pod względem fizjograficznym wschodnia część gminy leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie [[Nizina Staropruska|Niziny Staropruskiej]], mezoregionie [[Nizina Sępopolska|Niziny Sępopolskiej]]. Zachodnia część gminy Bisztynek leży w Pasie Pojezierzy Bałtyckich, w regionie [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]], mezoregionie [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierza Olsztyńskiego]]. Natomiast krańce południowe i wschodnie leżą w mezoregionie [[Pojezierze Mrągowskie|Pojezierza Mrągowskiego]].
Pod względem fizjograficznym wschodnia część gminy leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie [[Nizina Staropruska| Niziny Staropruskiej]], mezoregionie [[Nizina Sępopolska| Niziny Sępopolskiej]]. Zachodnia część gminy Bisztynek leży w Pasie Pojezierzy Bałtyckich, w regionie [[Pojezierze Mazurskie| Pojezierza Mazurskiego]], mezoregionie [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierza Olsztyńskiego]]. Natomiast krańce południowe i wschodnie leżą w mezoregionie [[Pojezierze Mrągowskie| Pojezierza Mrągowskiego]].
+
Gmina rolnicza, posiadająca wiele walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Jest członkiem sieci miast Cittaslow <ref>[http://wrota.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_wiejska/Partnerzy/Cittaslow/Bisztynek-w-sieci-Cittaslow.html wrota.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]</ref>.
 
 
Gmina rolnicza, posiadająca wiele walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Jest członkiem sieci miast Cittaslow <ref>Wrota Warmii i Mazur[http://wrota.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_wiejska/Partnerzy/Cittaslow/Bisztynek-w-sieci-Cittaslow.html] [04.03.2014]</ref>.
 
 
Władzę w gminie sprawuje burmistrz [[Jan Wójcik]]<ref>BIP Urzędu Miasta i Gminy Bisztynek [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/93/Burmistrz_Bisztynka/] [04.03.2014]</ref>.
 
<br/><br/>
 
  
 +
[[Plik: Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku.<br>Źródło: [http://wrota.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_wiejska/Sanktuarium-Krwi-Pana-Jezusa.html www.wrota.warmia.mazury.pl]]]
 +
[[Plik:Głaz narzutowy - tzw. diabelski kamień.jpg|thumb|right|290px|Głaz narzutowy "Diabelski Kamień" w Bisztynku.<br>Fot. Ludwig Schneider. <br>Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bisztynek_Diabelski_Kamie%C5%84_001.jpg www.commons.wikimedia.org]]]
 +
[[Plik:Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach. Fot. S.Czachorowski. <br>Źródło: [http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Paluzy_kosciol4.JPG www.pl.wikipedia.org]
 +
]]
 
== Powierzchnia gminy ==
 
== Powierzchnia gminy ==
Gmina Bisztynek zajmuje powierzchnię 202,88 km<sup>2</sup><ref>UStat w Olsztynie [http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/bisztynek.pdf] (data dostępu 04.03.2014)</ref><ref>Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019. Olsztyn 2012 [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-wiejska/74/1/archiwum/Ochrona_srodowiska/] (data dostępu 04.03.2014)</ref>,
+
Gmina Bisztynek zajmuje powierzchnię 202,88 km<sup>2</sup><ref>[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/bisztynek.pdf stat.gov.pl, Bisztynek] [04.03.2014]</ref><ref>Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-wiejska/74/1/archiwum/Ochrona_srodowiska/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]</ref>,
 
w tym:
 
w tym:
  
Linia 52: Linia 51:
  
 
{|class="wikitable"
 
{|class="wikitable"
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
+
!Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni
 
|-
 
|-
|jednostka || osób || % || osób || % || osób || %
+
|jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||%
 
|--
 
|--
|liczba || 6715 || 100 || 3433 || 51,12 || 3282 || 48,88
+
|liczba ||6715 ||100 ||3433 ||51,12 ||3282 ||48,88
 
|--
 
|--
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 33 || colspan=2| 17 || colspan=2| 16
+
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|33 ||colspan=2|17 ||colspan=2|16
 
|}
 
|}
 
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiło -69 osób<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych lokalnych GUS] [04.03.2014]</ref>, co stanowi 17,4% migracji ludności w powiecie oraz 2,7% w województwie warmińsko-mazurskim.  
 
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiło -69 osób<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych lokalnych GUS] [04.03.2014]</ref>, co stanowi 17,4% migracji ludności w powiecie oraz 2,7% w województwie warmińsko-mazurskim.  
  
 
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
 
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
Po 1945 r. ziemie obecnej gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek były częścią powiatu reszelskiego, którego siedziba znajdowała się w [[Biskupiec| Biskupcu]]. Powiat ten był początkowo podzielony na 16 gmin zbiorowych: 12 wiejskich i 4 miejskie. Pod koniec 1945 r. liczba gmin wiejskich uległa zmianie i ostatecznie w skład powiatu reszelskiego weszły gminy miejskie: [[Biskupiec|Biskupiec]] Bisztynek, [[Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)|Jeziorany]], [[Reszel (gmina miejsko-wiejska)|Reszel]] oraz gminy wiejskie: [[Czerwonka]], [[Franknowo]], [[Grzęda]] z siedzibą w Bisztynku, [[Klewno]] z siedzibą w [[Reszel|Reszlu]], [[Kolno (gmina wiejska)|Kolno]], [[Lutry]], [[Radostowo]] i [[Rzeck]] z siedzibą w Biskupcu. Na mocy  Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. powiat reszelski stał się częścią województwa olsztyńskiego<ref>Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>.  
+
Po 1945 r. ziemie obecnej gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek były częścią powiatu reszelskiego, którego siedziba znajdowała się w [[Biskupiec|Biskupcu]]. Powiat ten był początkowo podzielony na 16 gmin zbiorowych: 12 wiejskich i 4 miejskie. Pod koniec 1945 r. liczba gmin wiejskich uległa zmianie i ostatecznie w skład powiatu reszelskiego weszły gminy miejskie: [[Biskupiec|Biskupiec]], Bisztynek, [[Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)|Jeziorany]], [[Reszel (gmina miejsko-wiejska)|Reszel]] oraz gminy wiejskie: [[Czerwonka]], [[Franknowo]], [[Grzęda]] z siedzibą w Bisztynku, [[Klewno]] z siedzibą w [[Reszel|Reszlu]], [[Kolno (gmina wiejska)|Kolno]], [[Lutry]], [[Radostowo (gmina Jeziorany)|Radostowo]] i [[Rzeck]] z siedzibą w Biskupcu. Na mocy  Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. powiat reszelski stał się częścią województwa olsztyńskiego<ref>Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>.  
  
Powyższy podział administracyjny przetrwał do końca 1954 r., kiedy to na podstawie Ustawy z dnia 25 września 1954 r. zastąpiono dotychczas istniejące gminy gromadami<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>. W skład gromady Bisztynek weszły sołectwa: [[Dąbrowa (powiat bartoszycki)]], [[Kokoszewo]], [[Lędławki]], [[Nowa Wieś Reszelska]], [[Troszkowo]]. W kolejnych latach włączono do gromady Bisztynek również sołectwa: Grzęda, [[Paluzy]], [[Wójtówko]]<ref>''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.</ref>.  
+
Powyższy podział administracyjny przetrwał do końca 1954 r., kiedy to na podstawie Ustawy z dnia 25 września 1954 r. zastąpiono dotychczas istniejące gminy gromadami<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>. W skład gromady Bisztynek weszły sołectwa: [[Dąbrowa (gmina Bisztynek)|Dąbrowa]], [[Kokoszewo]], [[Lędławki]], [[Nowa Wieś Reszelska]], [[Troszkowo]]. W kolejnych latach włączono do gromady Bisztynek również sołectwa: Grzęda, [[Paluzy]], [[Wójtówko]]<ref>''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.</ref>.  
  
W 1958 r. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. powiat reszelski został przemianowany na powiat biskupiecki<ref>Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19580760393 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>.
+
W 1958 r. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. powiat reszelski został przemianowany na powiat biskupiecki<ref>Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim</ref>.
 
   
 
   
W 1972 r. Ustawa o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref> zlikwidowała gromady i wprowadzała podział na gminy. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. miasto i gmina Bisztynek stały się jedną jednostką administracyjną z siedzibą w Bisztynku. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: [[Bisztynek Kolonie]], Dąbrowa, [[Grzęda]], [[Kokoszewo]], [[Księżno]], [[Lądek]], [[Lędławki]], [[Nowa Wieś Reszelska]], Paluzy, [[Pleśno]], [[Prosity]], [[Sątopy]], [[Sułowo]], [[Troszkowo]], [[Unikowo]], [[Warmiany]], [[Wojkowo]], [[Wozławki]] oraz miejscowość [[Troksy]]<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>.
+
W 1972 r. Ustawa o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref> zlikwidowała gromady i wprowadzała podział na gminy. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. miasto i gmina Bisztynek stały się jedną jednostką administracyjną z siedzibą w Bisztynku. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: Bisztynek Kolonie, Dąbrowa, Grzęda, Kokoszewo, Księżno, Lądek, Lędławki, Nowa Wieś Reszelska, Paluzy, Pleśno, Prosity, Sątopy, Sułowo, Troszkowo, Unikowo, Warmiany, Wojkowo, Wozławki oraz miejscowość Troksy<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>.
1 czerwca 1975 r., na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>, przestał istnieć powiat biskupiecki i gmina Bisztynek stała się bezpośrednio części województwa olsztyńskiego.  
+
 
 +
1 czerwca 1975 r., na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>, przestał istnieć powiat biskupiecki i gmina Bisztynek stała się bezpośrednio części województwa olsztyńskiego.  
  
W kolejnym podziale administracyjnym państwa powiat biskupiecki nie został przywrócony<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r.<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652] [04.03.2014]</ref> umiejscowiło gminę miejsko-wiejską Bisztynek w powołanym 1 stycznia 1999 r. województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim.
+
W kolejnym podziale administracyjnym państwa powiat biskupiecki nie został przywrócony<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref>. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r.<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [04.03.2014]</ref> umiejscowiło gminę miejsko-wiejską Bisztynek w powołanym 1 stycznia 1999 r. województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim.
  
Gmina miejsko-wiejska Bisztynek graniczy z gminami: od północy z gminą wiejską Bartoszyce, od zachodu z [[Kiwity (gmina wiejska)| gminą Kiwity]] w ([[powiat lidzbarski|powiecie lidzbarskim]]), od południowego zachodu z gminą Jeziorany ([[powiat olsztyński]]), od południa z gminą Kolno w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]] i od wschodu z gminami Reszel i [[Korsze (gmina miejsko-wiejska)|Korsze]] w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]]).
+
Gmina miejsko-wiejska Bisztynek graniczy z gminami: od północy z gminą wiejską Bartoszyce, od zachodu z [[Kiwity (gmina wiejska)|gminą Kiwity]] w ([[powiat lidzbarski|powiecie lidzbarskim]]), od południowego zachodu z gminą Jeziorany ([[powiat olsztyński]]), od południa z gminą Kolno (także w powiecie olsztyńskim), a od wschodu z gminami Reszel i [[Korsze (gmina miejsko-wiejska)|Korsze]] w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]]).
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
Sołectwa: [[Troszkowo]], [[Paluzy]], [[Grzęda]], [[Pleśno]], [[Wojkowo]], [[Sątopy]], [[Nowa Wieś Reszelska]], [[Unikowo]], [[Łędławki]], [[Lądek]], [[Dąbrowa]], [[Księżno]], [[Prosity]], [[Sułowo]], [[Wozławki]], [[Warmiany]], [[Troksy]], [[Bisztynek]]  
+
Sołectwa: [[Troszkowo]], [[Paluzy]], [[Grzęda]], [[Pleśno]], [[Wojkowo]], [[Sątopy]], [[Nowa Wieś Reszelska]], [[Unikowo]], [[Łędławki]], [[Lądek]], [[Dąbrowa (gmina Bisztynek)|Dąbrowa]], [[Księżno (gmina Bisztynek)|Księżno]], [[Prosity]], [[Sułowo (gmina Bisztynek)|Sułowo]], [[Wozławki]], [[Warmiany]], [[Troksy]], [[Bisztynek-Kolonia]]  
  
Pozostałe miejscowości i miasta: [[Krzewina]], [[Janowiec]], [[Swędrówka]], [[Łabławki]], [[Pleśnik]], [[Biegonity]], [[Winiec]], [[Mołdyty]], [[Nisko]], [[Niski Młyn]], [[Bisztynek-Kolonia]], [[Kokoszewo]], [[Bisztynek]]
+
Pozostałe miejscowości i miasta: [[Krzewina]], [[Janowiec]], [[Swędrówka]], [[Łabławki]], [[Pleśnik]], [[Biegonity]], [[Winiec (gmina Bisztynek)|Winiec]], [[Mołdyty]], [[Nisko]], [[Niski Młyn]], [[Kokoszewo]], [[Bisztynek]]
<br/>
 
  
 
== Gospodarka ==
 
== Gospodarka ==
Położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych (przez gminę na długości zaledwie 11,62 km przebiega droga krajowa nr 57 Bartoszyce-Biskupiec-Szczytno-Pułtusk), niewielka powierzchnia lasów, niezbyt dynamiczna rzeźba terenu oraz znaczny udział użytków rolnych w obszarze gminy warunkują profil gospodarczy gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek.
+
Położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych (przez gminę na długości zaledwie 11,62 km przebiega droga krajowa nr 57 Bartoszyce Biskupiec Szczytno Pułtusk), niewielka powierzchnia lasów, niezbyt dynamiczna rzeźba terenu oraz znaczny udział użytków rolnych w obszarze gminy warunkują profil gospodarczy gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w mieście i gminie Bisztynek wynosiła w 2012 roku 380. 22 podmioty stanowią sektor publiczny, pozostałe 358 należą do sektora prywatnego<ref>Bank Danych lokalnych GUS [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=14&p_tery=3096] (data dostępu 04.03.20104)</ref>. 90% podmiotów działa w sferze prywatnej, z czego największą liczbę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w branży usług, przemyśle i budownictwie oraz rolnictwie.
 
W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych.
 
  
Ważną gałęzią gospodarki w gminie Bisztynek jest rolnictwo. W tym dziale gospodarki, oprócz indywidualnych gospodarstw rolnych, działają 34 podmioty gospodarcze. Wskaźnik bonitacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest bardzo wysoki i wynosi 79,7 pkt. W gminie znajduje się 70% gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha i 30% o powierzchni powyżej 15 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 34,95 ha (średnia w powiecie – 26,12 ha). Ponad 86% gospodarstw powyżej 1 ha prowadzi produkcję rolniczą, 70,8% produkuje głównie na rynek – reszta nie prowadzi produkcji rolnej lub produkuje na potrzeby własne. Największe gospodarstwa rolne prowadzą działalność jako przedsiębiorstwa (często spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) lub grupy producenckie.
+
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w mieście i gminie Bisztynek wynosiła w 2012 r. 380. 22 podmioty stanowią sektor publiczny, pozostałe 358 należą do sektora prywatnego<ref>[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=14&p_tery=3096 Bank Danych lokalnych GUS] [04.03.2014]</ref>. 90% podmiotów działa w sferze prywatnej, z czego największą liczbę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w branży usług, przemyśle i budownictwie oraz rolnictwie.  
Ponad 84% użytków rolnych stanowią zasiewy (15,1 tys. ha). W hodowli ważną gałęzią jest hodowla bydła<ref>Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019. Olsztyn 2012 [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-wiejska/74/1/archiwum/Ochrona_srodowiska/] (data dostępu 04.03.2014)</ref>.
 
  
Turystyka nie odgrywa w gminie Bisztynek znaczącej roli. W związku z tym baza noclegowa jest nieduża.  
+
W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych. Ważną gałęzią gospodarki w gminie Bisztynek jest rolnictwo. W tym dziale gospodarki oprócz indywidualnych gospodarstw rolnych działają 34 podmioty gospodarcze. Wskaźnik bonitacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest bardzo wysoki i wynosi 79,7 pkt. W gminie znajduje się 70% gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha i 30% o powierzchni powyżej 15 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 34,95 ha (średnia w powiecie – 26,12 ha). Ponad 86% gospodarstw powyżej 1 ha prowadzi produkcję rolniczą, 70,8% produkuje głównie na rynek; reszta nie prowadzi produkcji rolnej lub produkuje na potrzeby własne. Największe gospodarstwa rolne prowadzą działalność jako przedsiębiorstwa (często spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) lub grupy producenckie.
  
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiła 737 osób <ref >Bank Danych Lokalnych GUS [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks] (data dostępu 04.03.2014)</ref>, co stanowi 11,18% bezrobotnych w [[powiat bartoszycki| powiecie bartoszyckim]].
+
Ponad 84% użytków rolnych stanowią zasiewy (15,1 tys. ha). W hodowli ważną gałęzią jest hodowla bydła<ref>''Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012–2015 z perspektywą na lata 2016-2019'', Olsztyn 2012, [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-wiejska/74/1/archiwum/Ochrona_srodowiska/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014)</ref>.
  
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,9% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS (data dostępu 04.03.2014)</ref>.
+
Turystyka nie odgrywa w gminie Bisztynek znaczącej roli, toteż baza noclegowa jest nieduża.
<br/>
+
 
 +
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiła 737 osób<ref >Bank Danych Lokalnych GUS [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks stat.gov.pl] [04.03.2014]</ref>, co stanowi 11,18% bezrobotnych w całym powiecie bartoszyckim.
 +
 
 +
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,9% ludności.
 +
 
 +
W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary przygraniczne|obszarów przygranicznych]], wymagających strategicznej interwencji.
  
 
== Kultura i turystyka ==
 
== Kultura i turystyka ==
[[Plik: Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku.jpg|thumb|righ|300px|Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku]]
 
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
*[[Ośrodek Kultury i Aktywności Lokalnej w Bisztynku]];
+
*[[Ośrodek Kultury i Aktywności Lokalnej w Bisztynku]]
*Biblioteka Publiczna w Bisztynku - filie biblioteki znajdują się w: [[Prosity| Prositach]], [[Wozławki| Wozławkach]], [[Sątopy| Sątopach]].
+
*Biblioteka Publiczna w Bisztynku - filie biblioteki znajdują się w: Prositach, Wozławkach i Sątopach.  
[[Plik:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie.jpg|thumb|righ|300px|Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie]] 
 
 
 
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
*Dni Rodziny w Bisztynku;
+
*Dni Rodziny w Bisztynku
*Dni Bisztynka;
+
*Dni Bisztynka
*Festiwal Kultury Słowiańskiej w Bisztynku;
+
*Festiwal Kultury Słowiańskiej w Bisztynku
*Gminne Święto Plonów - dożynki gminne.
+
*Gminne Święto Plonów (dożynki)
 
 
 
'''Ludzie związani z gminą'''
 
'''Ludzie związani z gminą'''
[[Plik:Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach.jpg|thumb|righ|300px|Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach]]
+
*[[lkwim: Maria Buszkiewicz|Maria Buszkiewicz]] nauczycielka plastyki, malarka, rysowniczka; mieszka i pracuje w Bisztynku.
*[[lkwim: Maria Buszkiewicz| Maria Buszkiewicz]] - nauczycielka plastyki, malarka, rysowniczka; mieszka i pracuje w [[Bisztynek| Bisztynku]];
+
*[[lkwim: Zdzisław Milach|Zdzisław Milach]] warmiński artysta grafik, redaktor publikacji oraz ilustrator; mieszka we wsi [[Lądek]] k. Bisztynka.
*[[lkwim: Zdzisław Milach| Zdzisław Milach]] - warmiński artysta grafik, redaktor publikacji oraz ilustrator; mieszka we wsi [[Lądek]] k. Bisztynka.
+
'''Zabytki na terenie gminy'''
 
+
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek należą<ref>Rejestr zabytków, [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa] [04.03.2014]</ref>:
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
+
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku|kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku]] Sanktuarium Najdroższej Krwi Pana Jezusa
 
+
*[[kościół pw. św. Mikołaja w Bisztynku]] obecnie kaplica przy cmentarzu
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>:
+
*neogotycki kościół ewangelicki w Bisztynku
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku| Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku]] - Sanktuarium Najdroższej Krwi Pana Jezusa;
+
*cmentarz ewangelicko-augsburski przy ul. Grodzkiej
*[[Kościół pw. św. Mikołaja w Bisztynku]] - obecnie kaplica przy cmentarzu;
+
*kapliczki przydrożne - tzw. "Kapliczka biała" przy al. Wojska Polskiego oraz "Kapliczka czerwona" przy ul. Grodzkiej
*neogotycki kościół ewangelicki w Bisztynku;
+
*[[Brama Lidzbarska w Bisztynku]] z okresu średniowiecza
*cmentarz ewangelicko-augsburski - znajduje się przy ul. Grodzkiej;
+
Swój obecny, barokowy wygląd zawdzięcza wielu przebudowom;  jest to jedyna zachowana brama miejska, dawniej istniały jeszcze bramy: Reszelska i Warszawska.
*kapliczki przydrożne - tzw. "Kapliczka biała" przy al. Wojska Polskiego oraz "Kapliczka czerwona" przy ul. Grodzkiej;
+
*zabytkowa kaplica filialna pw. Matki Bożej Królowej Aniołów w Lądku
*[[Brama Lidzbarska w Bisztynku]] - wybudowana w średniowieczu, swój obecny – barokowy - wygląd zawdzięcza wielu przebudowom;  jest to jedyna zachowana brama miejska, dawniej istniały jeszcze bramy: Reszelska i Warszawska;
+
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Mikołaja w Grzędzie|kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie]] wraz z przykościelnym cmentarzem
*[[zabytkowa kaplica filialna pw. Matki Bożej Królowej Aniołów w Lądku]];
+
*[[lkwim: Kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach|kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach]]
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Mikołaja w Grzędzie| Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie]] wraz z przykościelnym cmentarzem;
+
*[[kościół pw.Wniebowzięcia Najświetszej Maryi Panny w Prositach]] wraz z przykościelnym cmentarzem
*[[lkwim: Kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach| Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach]];
+
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Jodoka w Sątopach|kościół pw. św. Jodoka w Sątopach]]
*[[Kościół pw.Wniebowzięcia Najświetszej Maryi Panny w Prositach]] wraz z przykościelnym cmentarzem;
+
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Unikowie|kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie]]
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Jodoka w Sątopach| Kościół pw. św. Jodoka w Sątopach]];
+
*[[kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Sułowie]] wraz z przykościelnym cmentarzem
*[[lkwim: Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Unikowie| Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie]];
+
*[[Kapliczki w Sułowie|kapliczki przydrożne w Sułowie]] (dwie nieopodal cmentarza  w [[Sułowo|Sułowie]], jedna przy drodze do Rokietnika)
*[[Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Sułowie]] wraz z przykościelnym cmentarzem;
+
*[[kościół pw. św. Antoniego w Wozławkach]] z kaplicą rodziny Eulenburgów oraz przykościelnym cmentarzem
*kapliczki przydrożne w Sułowie - 2 nieopodal cmentarza  w [[Sułowo| Sułowie]], 1 przy drodze do Rokietnika;
+
*[[Kapliczki w Wozławkach|kapliczki przydrożne w Wozławkach]]
*[[Kościół pw. św. Antoniego w Wozławkach]] z kaplicą rodziny Eulenburgów oraz przykościelnym cmentarzem;
 
*kapliczki przydrożne w [[Wozławki| Wozławkach]].
 
 
 
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
*liczne zabytki architektury sakralnej - kościoły i kapliczki;
+
*liczne zabytki architektury sakralnej kościoły i kapliczki
*zespoły parków dworskich w [[Mołdyty| Mołdytach]], [[Nisko| Nisku]], [[Sątopy| Sątopach]], [[Unikowo| Unikowie]];
+
*zespoły parków dworskich w [[Mołdyty|Mołdytach]], [[Nisko|Nisku]], Sątopach, [[Unikowo|Unikowie]]
*rezerwat i pomniki przyrody - wśród nich najwiekszy głaz narzutowy na Pojezierzu Wschodnim tzw. "diabelski kamień".
+
*rezerwat przyrody [[Rezerwat Polder Sątopy-Samulewo|Polder Sątopy-Samulewo]]
 +
Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Bisztynku, ul. Findera, 11-230 Bisztynek.
  
Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Bisztynku, ul. Findera, 11-230 Bisztynek.
+
==Religia==
<br/>
+
*[[Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Paluzach]]
 +
*[[Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Sułowie]]
 +
*[[Parafia pw. św. Antoniego Opata w Wozławkach]]
 +
*[[Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie]]
 +
*[[Parafia pw. św. Jodoka w Sątopach]]
 +
*[[Parafia pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku]]
 +
*[[Parafia pw. św. Mikołaja w Grzędzie]]
 +
*[[Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Prositach]]
  
 
== Szkolnictwo ==
 
== Szkolnictwo ==
W gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek istnieją nastepujące placówki edukacyjne:  
+
W gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek funkcjonują następujące placówki edukacyjne:  
*Przedszkole Samorządowe w Bisztynku;
+
*[[Przedszkole w Bisztynku|Przedszkole Samorządowe w Bisztynku]]
*[[Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Bisztynku]] (dawniej Szkoła Podstawowa im. Hanki Sawickiej w Bisztynku);
+
*[[Szkoła Podstawowa w Bisztynku|Szkoła Podstawowa im. Ziemi Warmińskiej w Bisztynku]] (dawniej Szkoła Podstawowa im. Hanki Sawickiej w Bisztynku)
*[[Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II w Bisztynku]];
+
*[[Gimnazjum w Bisztynku|Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II w Bisztynku]]
*[[Szkoła Podstawowa im. Polskiego Towarzystwa Leśnego w Grzędzie]];
+
*[[Szkoła Podstawowa w Grzędzie|Szkoła Podstawowa im. Polskiego Towarzystwa Leśnego w Grzędzie]]
*[[Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Sątopach]].
+
*[[Szkoła Podstawowa w Sątopach|Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Sątopach]].
  
 
== Sport ==
 
== Sport ==
*[[LKS Reduta Bisztynek]];
+
*[[LKS Reduta Bisztynek]]
*[[LKS Orkan Sątopy-Samulewo]].
+
*[[LKS Orkan Sątopy-Samulewo]]
  
 
==Inne organizacje i instytucje==
 
==Inne organizacje i instytucje==
*[[Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży „IMPULS” w Bisztynku]];
+
*[[Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży "Impuls"]]
*[[Stowarzyszenie „RAZEM” w Sątopach]];
+
*[[Stowarzyszenie "Razem"|Stowarzyszenie "Razem" w w Sątopach]]
*[[Stowarzyszenie „WIĘŹ” w Sułowie]];
+
*[[Stowarzyszenie "Więź"|Stowarzyszenie "Więź" w Sułowie]]
*[[Centrum Kultury i Aktywności Społecznej „Bisztynek- Kulturowo”]];
+
*[[Centrum Kultury i Aktywności Społecznej "Bisztynek – Kulturowo"]]
*Zespół Wokalny Mozaika.
+
*zespół wokalny "Mozaika"
  
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
 
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
[[Plik:Głaz narzutowy - tzw. diabelski kamień.jpg|thumb|righ|300px|Głaz narzutowy - tzw. „diabelski kamień”]] 
+
Tereny chronione na obszarze gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek zajmują 1928,2 ha (9,5%), są to obszary chronionego krajobrazu oraz rezerwat przyrody.
Tereny chronione na obszarze gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek zajmują 1928,2 ha (9,5%), są to obszary chronionego krajobrazu oraz rezrwat przyrody.
 
  
 
Rezerwat przyrody:
 
Rezerwat przyrody:
*[[Rezerwat przyrody Polder Sątopy-Samulewo]] - położony jest pomiędzy rzekami Sajna i Ryn, jego powierzchnia to 333,3 ha (wokół granic rezerwatu ustanowiono otulinę o pow. 793 ha), utworzony dla zachowania rozlewiska stanowiącego lęgowisko licznych gatunków ptaków wodno-błotnych oraz miejsce koncentracji ptaków w czasie jesiennych i wiosennych migracji, rezerwat faunistyczny.
+
*[[Rezerwat Polder Sątopy-Samulewo|Polder Sątopy-Samulewo]] położony jest pomiędzy rzekami [[Rzeka Sajna|Sajna]] i [[Rzeka Ryn|Ryn]], utworzony dla zachowania rozlewiska stanowiącego lęgowisko licznych gatunków ptaków wodno-błotnych oraz miejsce koncentracji ptaków w czasie jesiennych i wiosennych migracji. Obszar chronionego krajobrazu wyznaczono przede wszystkim w dolinie rzeki Sajny, będącej dopływem [[Rzeka Guber|rzeki Guber]]:
  
Obszar chronionego krajobrazu wyznaczono przede wszystkim w dolinie rzeki Sajny, będącej dopływem rzeki Guber:
+
*obszar chronionego krajobrazu [[Dolina rzeki Guber]] (powierzchnia ogółem: 14 363,8 ha).
  
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Guber]] (powierzchnia ogółem 14 363,8 ha).
+
Wśród pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy i miasta Bisztynek wymienić należy 2 pomniki przyrody (ożywionej i nieożywionej):
  
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy i miasta [[Bisztynek]] znajdują się 2 pomniki przyrody (ożywionej i nieożywionej):
+
*głaz narzutowy [[Głaz narzutowy "Diabelski Kamień" w Bisztynku|"Diabelski Kamień"]] w północno-wschodniej Bisztynka, największy głaz narzutowy na Pojezierzu Mazurskim
 +
*[[dąb szypułkowy]] w lesie na wschód od Bisztynka
  
*głaz narzutowy tzw.„diabelski kamień” -  znajduje się w północno-wschodniej części miasta [[Bisztynek]]; jest to największy głaz narzutowy na [[Pojezierze Mazurskie| Pojezierzu Mazurskim]], jest to szary granit;
+
Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Na obszarze gminy i miasta Bisztynek zajmują one powierzchnię 2,8 ha<ref>''Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019'', Olsztyn 2012, [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-wiejska/74/1/archiwum/Ochrona_srodowiska/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]</ref>.
*dąb szypułkowy w lesie na wschód od [[Bisztynek| Bisztynka]].
 
 
 
Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Na obszarze gminy i miasta [[Bisztynek]] zajmują one powierzchnię 2,8 ha<ref>Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019. Olsztyn 2012 [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-wiejska/74/1/archiwum/Ochrona_srodowiska/] (data dostępu 04.03.2014)</ref>.
 
 
<br/>
 
<br/>
  
== Bibliografia  ==
+
==Zobacz też==
Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl]<br/>
+
*[[Bisztynek|Miasto Bisztynek]]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl]<br/>
 
Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19580760393 isap.sejm.gov.pl]<br/>
 
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl]<br/>
 
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. <br/>[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl]<br/>
 
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl]
 
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
 
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1969.<br/>
 
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.<br/>
 
Bank Danych Lokalnych GUS [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks stat.gov.pl] [04.03.2014]<br/>
 
BIP Urzędu Miasta i Gminy Bisztynek [http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]<br/>
 
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur]<br/>
 
Plan odnowy miejscowości Sępopol na lata 2009 -2015, Załącznik  do Uchwały Nr XXI/124/09 Rady Miejskiej w Sępopolu z dnia 3 marca 2009 r. <br/>
 
[http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/76/59/Plan_odnowy_miejscowosci_Sepopol_na_lata_2009_-2015/ bip.warmia.mazury.pl] <br/>
 
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków. [http://www.nid.pl/pl/ nid.pl]<br/>
 
[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/bisztynek.pdf stat.gov.pl] [04.03.2014]<br/>
 
Wrota Warmii i Mazur [http://wrota.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_wiejska/ wrota.warmia.mazury.pl]<br/>
 
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat bartoszycki]][[Kategoria: Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)]]
+
== Bibliografia  ==
 +
Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [20.04.2014]<br/>
 +
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.04.2014]<br/>
 +
Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19580760393 isap.sejm.gov.pl] [20.04.2014]<br/>
 +
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.04.2014]<br/>
 +
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.<br/>
 +
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.04.2014]<br/>
 +
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
 +
''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.<br/>
 +
''Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r.'', GUS, Warszawa 2013.<br/>
 +
Bank Danych Lokalnych GUS [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks] [04.03.2014]<br/>
 +
[http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/ bip.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]<br/>
 +
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.04.2014]<br/>
 +
Plan odnowy miejscowości Sępopol na lata 2009-2015, Załącznik  do Uchwały Nr XXI/124/09 Rady Miejskiej w Sępopolu z dnia 3 marca 2009 r.<br/>
 +
[http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-_wiejska/76/59/Plan_odnowy_miejscowosci_Sepopol_na_lata_2009_-2015/ bip.warmia.mazury.pl] [20.04.2014]<br/>
 +
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków]<br/>
 +
[http://www.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/bartoszycki/bisztynek.pdf stat.gov.pl, gmina Bisztynek] [04.03.2014]<br/>
 +
[http://wrota.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_wiejska/ wrota.warmia.mazury.pl] [04.03.2014]<br/>
 +
 
 +
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat bartoszycki]][[Kategoria: Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: 1945-1989]] [[Kategoria: 1990-]]

Aktualna wersja na dzień 14:10, 7 lis 2018

Gmina Bisztynek

Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat bartoszycki
Rodzaj gminy miejsko-wiejska
Burmistrz Marek Dominiak
Powierzchnia 202,88 km²
Liczba sołectw 18
Liczba miejscowości 31
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia
6715
33 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NBA
TERYT 2801043
Urząd gminy
ul. Kościuszki 2 11-230 Bisztynek
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Bisztynek – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie bartoszyckim. Siedziba gminy znajduje się w Bisztynku. Pod względem fizjograficznym wschodnia część gminy leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej. Zachodnia część gminy Bisztynek leży w Pasie Pojezierzy Bałtyckich, w regionie Pojezierza Mazurskiego, mezoregionie Pojezierza Olsztyńskiego. Natomiast krańce południowe i wschodnie leżą w mezoregionie Pojezierza Mrągowskiego. Gmina rolnicza, posiadająca wiele walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Jest członkiem sieci miast Cittaslow [1].

Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Pana Jezusa w Bisztynku.
Źródło: www.wrota.warmia.mazury.pl
Głaz narzutowy "Diabelski Kamień" w Bisztynku.
Fot. Ludwig Schneider.
Źródło: www.commons.wikimedia.org
Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach. Fot. S.Czachorowski.
Źródło: www.pl.wikipedia.org

Powierzchnia gminy

Gmina Bisztynek zajmuje powierzchnię 202,88 km2[2][3], w tym:

  • lasy: 10,8% (2182,5 ha)
  • wody: 2,15% (437 ha)
  • użytki rolne: 79,3% (16089 ha)

Gmina stanowi 15,51% powierzchni powiatu bartoszyckiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 r. wynosi[4]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
liczba 6715 100 3433 51,12 3282 48,88
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
33 17 16

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiło -69 osób[5], co stanowi 17,4% migracji ludności w powiecie oraz 2,7% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po 1945 r. ziemie obecnej gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek były częścią powiatu reszelskiego, którego siedziba znajdowała się w Biskupcu. Powiat ten był początkowo podzielony na 16 gmin zbiorowych: 12 wiejskich i 4 miejskie. Pod koniec 1945 r. liczba gmin wiejskich uległa zmianie i ostatecznie w skład powiatu reszelskiego weszły gminy miejskie: Biskupiec, Bisztynek, Jeziorany, Reszel oraz gminy wiejskie: Czerwonka, Franknowo, Grzęda z siedzibą w Bisztynku, Klewno z siedzibą w Reszlu, Kolno, Lutry, Radostowo i Rzeck z siedzibą w Biskupcu. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. powiat reszelski stał się częścią województwa olsztyńskiego[6].

Powyższy podział administracyjny przetrwał do końca 1954 r., kiedy to na podstawie Ustawy z dnia 25 września 1954 r. zastąpiono dotychczas istniejące gminy gromadami[7]. W skład gromady Bisztynek weszły sołectwa: Dąbrowa, Kokoszewo, Lędławki, Nowa Wieś Reszelska, Troszkowo. W kolejnych latach włączono do gromady Bisztynek również sołectwa: Grzęda, Paluzy, Wójtówko[8].

W 1958 r. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. powiat reszelski został przemianowany na powiat biskupiecki[9].

W 1972 r. Ustawa o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[10] zlikwidowała gromady i wprowadzała podział na gminy. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. miasto i gmina Bisztynek stały się jedną jednostką administracyjną z siedzibą w Bisztynku. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: Bisztynek Kolonie, Dąbrowa, Grzęda, Kokoszewo, Księżno, Lądek, Lędławki, Nowa Wieś Reszelska, Paluzy, Pleśno, Prosity, Sątopy, Sułowo, Troszkowo, Unikowo, Warmiany, Wojkowo, Wozławki oraz miejscowość Troksy[11].

1 czerwca 1975 r., na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[12], przestał istnieć powiat biskupiecki i gmina Bisztynek stała się bezpośrednio części województwa olsztyńskiego.

W kolejnym podziale administracyjnym państwa powiat biskupiecki nie został przywrócony[13]. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r.[14] umiejscowiło gminę miejsko-wiejską Bisztynek w powołanym 1 stycznia 1999 r. województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim.

Gmina miejsko-wiejska Bisztynek graniczy z gminami: od północy z gminą wiejską Bartoszyce, od zachodu z gminą Kiwity w (powiecie lidzbarskim), od południowego zachodu z gminą Jeziorany (powiat olsztyński), od południa z gminą Kolno (także w powiecie olsztyńskim), a od wschodu z gminami Reszel i Korsze w powiecie kętrzyńskim).

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Troszkowo, Paluzy, Grzęda, Pleśno, Wojkowo, Sątopy, Nowa Wieś Reszelska, Unikowo, Łędławki, Lądek, Dąbrowa, Księżno, Prosity, Sułowo, Wozławki, Warmiany, Troksy, Bisztynek-Kolonia

Pozostałe miejscowości i miasta: Krzewina, Janowiec, Swędrówka, Łabławki, Pleśnik, Biegonity, Winiec, Mołdyty, Nisko, Niski Młyn, Kokoszewo, Bisztynek

Gospodarka

Położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych (przez gminę na długości zaledwie 11,62 km przebiega droga krajowa nr 57 Bartoszyce – Biskupiec – Szczytno – Pułtusk), niewielka powierzchnia lasów, niezbyt dynamiczna rzeźba terenu oraz znaczny udział użytków rolnych w obszarze gminy warunkują profil gospodarczy gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w mieście i gminie Bisztynek wynosiła w 2012 r. 380. 22 podmioty stanowią sektor publiczny, pozostałe 358 należą do sektora prywatnego[15]. 90% podmiotów działa w sferze prywatnej, z czego największą liczbę stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w branży usług, przemyśle i budownictwie oraz rolnictwie.

W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych. Ważną gałęzią gospodarki w gminie Bisztynek jest rolnictwo. W tym dziale gospodarki oprócz indywidualnych gospodarstw rolnych działają 34 podmioty gospodarcze. Wskaźnik bonitacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest bardzo wysoki i wynosi 79,7 pkt. W gminie znajduje się 70% gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha i 30% o powierzchni powyżej 15 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 34,95 ha (średnia w powiecie – 26,12 ha). Ponad 86% gospodarstw powyżej 1 ha prowadzi produkcję rolniczą, 70,8% produkuje głównie na rynek; reszta nie prowadzi produkcji rolnej lub produkuje na potrzeby własne. Największe gospodarstwa rolne prowadzą działalność jako przedsiębiorstwa (często spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) lub grupy producenckie.

Ponad 84% użytków rolnych stanowią zasiewy (15,1 tys. ha). W hodowli ważną gałęzią jest hodowla bydła[16].

Turystyka nie odgrywa w gminie Bisztynek znaczącej roli, toteż baza noclegowa jest nieduża.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 r. w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiła 737 osób[17], co stanowi 11,18% bezrobotnych w całym powiecie bartoszyckim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,9% ludności.

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych, wymagających strategicznej interwencji.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • Dni Rodziny w Bisztynku
  • Dni Bisztynka
  • Festiwal Kultury Słowiańskiej w Bisztynku
  • Gminne Święto Plonów (dożynki)

Ludzie związani z gminą

  • Maria Buszkiewicz – nauczycielka plastyki, malarka, rysowniczka; mieszka i pracuje w Bisztynku.
  • Zdzisław Milach – warmiński artysta grafik, redaktor publikacji oraz ilustrator; mieszka we wsi Lądek k. Bisztynka.

Zabytki na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek należą[18]:

Swój obecny, barokowy wygląd zawdzięcza wielu przebudowom; jest to jedyna zachowana brama miejska, dawniej istniały jeszcze bramy: Reszelska i Warszawska.

Szlaki i atrakcje turystyczne

Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Bisztynku, ul. Findera, 11-230 Bisztynek.

Religia

Szkolnictwo

W gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek funkcjonują następujące placówki edukacyjne:

Sport

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Tereny chronione na obszarze gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek zajmują 1928,2 ha (9,5%), są to obszary chronionego krajobrazu oraz rezerwat przyrody.

Rezerwat przyrody:

  • Polder Sątopy-Samulewo – położony jest pomiędzy rzekami Sajna i Ryn, utworzony dla zachowania rozlewiska stanowiącego lęgowisko licznych gatunków ptaków wodno-błotnych oraz miejsce koncentracji ptaków w czasie jesiennych i wiosennych migracji. Obszar chronionego krajobrazu wyznaczono przede wszystkim w dolinie rzeki Sajny, będącej dopływem rzeki Guber:

Wśród pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy i miasta Bisztynek wymienić należy 2 pomniki przyrody (ożywionej i nieożywionej):

Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Na obszarze gminy i miasta Bisztynek zajmują one powierzchnię 2,8 ha[19].

Zobacz też

Przypisy

  1. wrota.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
  2. stat.gov.pl, Bisztynek [04.03.2014]
  3. Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
  4. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  5. Bank Danych lokalnych GUS [04.03.2014]
  6. Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
  7. Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
  8. Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
  9. Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim
  10. Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
  11. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  12. Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
  13. Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
  14. Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [04.03.2014]
  15. Bank Danych lokalnych GUS [04.03.2014]
  16. Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012–2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014)
  17. Bank Danych Lokalnych GUS stat.gov.pl [04.03.2014]
  18. Rejestr zabytków, Narodowy Instytut Dziedzictwa [04.03.2014]
  19. Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Olsztyn 2012, bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014]

Bibliografia

Dz.U. 1946, nr 28, poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [20.04.2014]
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.04.2014]
Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.04.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.04.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.04.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Bank Danych Lokalnych GUS [1] [04.03.2014]
bip.warmia.mazury.pl [04.03.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.04.2014]
Plan odnowy miejscowości Sępopol na lata 2009-2015, Załącznik do Uchwały Nr XXI/124/09 Rady Miejskiej w Sępopolu z dnia 3 marca 2009 r.
bip.warmia.mazury.pl [20.04.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
stat.gov.pl, gmina Bisztynek [04.03.2014]
wrota.warmia.mazury.pl [04.03.2014]