Bogumił Labusz

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Bogumił Labusz

Data i miejsce urodzenia 24 sierpnia 1860 r.
Rumy
Data i miejsce śmierci 13 marca 1919 r.
Jeziorany
Miejsce spoczynku Hozębark

Bogumił Labusz (ur. 24 sierpnia 1860 r. w Rumach, zm. 13 marca 1919 r. w Jezioranach) – rolnik, przywódca ruchu społeczno-politycznego na Mazurach.

Życiorys

Najprawdopodobniej rodzina Bogumiła pochodziła z francuskich hugenotów, którzy schronili się w Prusach pod koniec XVII wieku, obawiając się prześladowań religijnych. Był synem Jakuba (zm. 1901 r., w wieku 81 lat), średniozamożnego rolnika. Bogumił był żonaty z Wilhelminą z Piętków. Zamieszkał we wsi Hozębark, w pięknym, mazurskim, stylowym domu.

Szkoła i wykształcenie

Rodzina Labuszów mówiła po polsku. W tym języku Bogumił również się kształcił. W nauce języka niemieckiego Labusz nie zrobił dużych postępów. Także podczas obowiązującej służby wojskowej w Królewcu nauczył się tylko potrzebnych zwrotów dla żołnierskiej służby.

Praca

Labusz odbywał obowiązkową służbę wojskową w Królewcu. Po zrzuceniu znienawidzonego munduru pruskiego, ożenił się i osiadł na gospodarstwie w Hozębarku, w powiecie szczycieńskim.

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

Labusz wkroczył na arenę życia politycznego w 1896 r. Był współzałożycielem Mazurskiej Partii Ludowej, pierwszej tego typu organizacji polskiej w Prusach Wschodnich. Partia ta upominała się o "język ojczysty". Założenie partii poprzedziła akcja propagandowa wydawanej w Ełku przez Karola Bahrkego "Gazety Ludowej", której Labusz był współpracownikiem.

Labusz był też przewodniczącym Związku Wyborczego Mazurskiej Partii Ludowej w 1898 r. i agitował za kandydaturą Zenona Lewandowskiego na posła do parlamentu niemieckiego. Sam też kandydował dwukrotnie do parlamentu Rzeszy (1903 r., 1908 r.) z ramienia ludności polskiej na Mazurach. Wybory przegrał. Labusz był w 1910 r. współzałożycielem i członkiem zarządu Banku Ludowego w Szczytnie. Stał też na czele Komitetu Wyborczego (1911 r.), zakładał kółka rolnicze.

Zajmował się biblioteką Towarzystw Ludowych. W swoim domu miał skład wydawniczy serii Czytelnika Mazurskiego Lewandowskiego. Mazurzy aktywnie uczestnicząc w budowie nowej polskiej rzeczywistości w powiecie olsztyńskim w 1945 r. utworzyli Radę Kościoła Ewangelickiego, którą tworzył między innymi Bogumił Labusz. Zadaniem rady było organizowanie życia religijnego ludności ewangelickiej. Labusz pełnił też w 1917 r. funkcję członka kierownictwa tajnego Komitetu Obywatelskiego w Nidzicy. W Poznaniu w 1918 r. reprezentował Mazurów w Naczelnej Radzie Ludowej i w Sejmie Dzielnicowym, brał również udział w Warmińskiej Radzie Ludowej. Był bliskim współpracownikiem Bogumiła Leyka (ojca), Michała Kajki, Teofila Rzepnikowskiego, Kazimierza Jaroszyka.

Ciekawostki

Labusz zmarł w drodze do domu ze szpitala po długiej chorobie. Pochowano go w rodzinnym Hozębarku. Wieś nazwano Labuszewem w uznaniu jego zasług. Jego prawnuczką jest Urszula Pasławska, była wicemarszałek województwa warmińsko-mazurskiego.

Bibliografia

Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Warszawa 1983.
Leksykon Historii Polski, red. Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Warszawa 1995.
Olsztyn 1353–2003, red. Stanisław Achremczyk, Władysław Ogrodziński, Olsztyn 2003.