Bratian: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(Utworzono nową stronę " {{Wieś infobox |nazwa = Bratian |herb wsi = |flaga wsi = |herb artykuł = |dopełniacz wsi = Bratiana ...") |
|||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Bratiana | |dopełniacz wsi = Bratiana | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = [[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|Miejscowość-Opis-Ryzunku]] |
|opis zdjęcia = Pole-obowiązkowe | |opis zdjęcia = Pole-obowiązkowe | ||
|rodzaj miejscowości = wieś | |rodzaj miejscowości = wieś | ||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Bratian'''</big> (Bratyan, Bretzen, Bretchen, niem. Brattian ) – wieś sołecka w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Nowe Miasto Lubawskie. | + | <big>'''Bratian'''</big> (Bratyan, Bretzen, Bretchen, niem. Brattian) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Nowe Miasto Lubawskie. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 40: | Linia 40: | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | Miejscowość została lokowana na dobrach bratiańskich, które otrzymał brat Jan z Sandomierza za służbę w wojskach krzyżackich. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1343 r. kiedy doszło do spotkania książąt mazowieckich Ziemowita II i Bolesława III z wielkim mistrzem Ludolfem Königem w sprawie wytyczenia granicy między Mazowszem a państwem zakonnym. Wieś posiada herb, który wg Jana Długosza przedstawia złote rogi jelenia na srebrnym tle. W latach 1343 – 1359 na terenie miejscowości wybudowano średniowieczny zamek krzyżacki a pod koniec XIV w. funkcjonował tutaj folwark zakonny. | + | Miejscowość została lokowana na dobrach bratiańskich, które otrzymał brat Jan z Sandomierza za służbę w wojskach krzyżackich. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1343 r. kiedy doszło do spotkania książąt mazowieckich Ziemowita II i Bolesława III z wielkim mistrzem Ludolfem Königem w sprawie wytyczenia granicy między Mazowszem a państwem zakonnym. Nie znana jest dokładna data lokacji. Wieś posiada herb, który wg Jana Długosza przedstawia złote rogi jelenia na srebrnym tle. W latach 1343 – 1359 na terenie miejscowości wybudowano średniowieczny zamek krzyżacki a pod koniec XIV w. funkcjonował tutaj folwark zakonny. Nazwa miejscowości pochodzi od nazwy zamku. Zamek określano mianem od rycerza Jana z Sandomierza. Ludność polska nazywała go Brat Jan. W Bratianie odbyła się ostatnia przedwojenna narada krzyżacka przed bitwą pod Grunwaldem. Po I pokoju toruńskim wieś została w rękach zakonu zaś po II pokoju trafiła do Polski. Pod koniec XV w. zamek bratiański przeszedł pod zarząd rodu Wilkanowskich i stał się siedzibą starosty królewskiego. W 1522 r. starostwo obejmuje Jan Wieczwiński a w 1535 r. Bratian przejmuje ród Działyńskich. Po wojnach polsko – szwedzkich wieś wraz z Nowym Miastem została przez Karola X Gustawa (króla szwedzkiego) nadane za wierność Szwedom, Bogusławowi Radziwiłłowi. W połowie XVIII w. dobra bratiańskie przejęte zostały przez ród Czapskich. W 1865 r. wieś kupuje Florjan Różycki. Pod koniec XIX w. wieś obejmowała 3740 mórg. W tym okresie było 730 mieszkańców w tym: 516 katolików i 169 protestantów. Na początku XX w. rozpoczęła funkcjonowanie tutaj kolej żelazna oraz młyn wodny na rzece Wel. W 1991 r. erygowano parafię w Bratianie a w 2004 r. konsekrowano kościoła pw. Św. Brata Alberta Chmielowskiego. Na terenie wsi w 2007 r. powstało bractwo rycerskie Chorągwi Zamku Bratian. |
| − | Nazwa miejscowości pochodzi od nazwy zamku. Zamek określano mianem od rycerza Jana z Sandomierza. Ludność polska nazywała go Brat Jan. | ||
| − | |||
| − | W Bratianie odbyła się ostatnia przedwojenna narada krzyżacka przed bitwą pod Grunwaldem. Po I pokoju toruńskim wieś została w rękach zakonu zaś po II pokoju trafiła do Polski. Pod koniec XV w. zamek bratiański przeszedł pod zarząd rodu Wilkanowskich i stał się siedzibą starosty królewskiego. W 1522 r. starostwo obejmuje Jan Wieczwiński a w 1535 r. Bratian przejmuje ród Działyńskich. Po wojnach polsko – szwedzkich wieś wraz z Nowym Miastem została przez Karola X Gustawa (króla szwedzkiego) nadane za wierność Szwedom, Bogusławowi Radziwiłłowi. W połowie XVIII w. dobra bratiańskie przejęte zostały przez ród Czapskich. W 1865 r. wieś kupuje Florjan Różycki . Pod koniec XIX w. wieś obejmowała 3740 mórg . W tym okresie było 730 mieszkańców w tym: 516 katolików i 169 protestantów . Na początku XX w. rozpoczęła funkcjonowanie tutaj kolej żelazna oraz młyn wodny na rzece Wel. W 1991 r. erygowano parafię w Bratianie a w 2004 r. konsekrowano kościoła pw. Św. Brata Alberta Chmielowskiego. Na terenie wsi w 2007 r. powstało bractwo rycerskie Chorągwi Zamku Bratian. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 49: | Linia 46: | ||
=== Ludzie związani z miejscowością: === | === Ludzie związani z miejscowością: === | ||
| + | Na kartach historii wsi zapisał się ród Wilkanowskich oraz Działyński. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ||
=== Zabytki: === | === Zabytki: === | ||
| − | Na terenie Bratianu znajdują się następujące zabytki: ruiny XIV w. zamku krzyżackiego | + | Na terenie Bratianu znajdują się następujące zabytki: ruiny XIV w. zamku krzyżackiego, pozostałości dworku klasycystycznego z XVIII w., kuźnia i domy z XIX w., krzyż i pamiątkowa tablica na miejscu straceń. |
| + | |||
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|Miejscowość-Opis-Ryzunku]] | [[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|Miejscowość-Opis-Ryzunku]] | ||
| Linia 61: | Linia 60: | ||
=== Bibliografia: === | === Bibliografia: === | ||
| + | ''Gmina Nowe Miasto Lubawskie. Przewodnik krajoznawczy'', Toruń 1997, 82 ss. | ||
| − | Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, | + | ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. I, Warszawa 1880, 960 ss. |
| Linia 68: | Linia 68: | ||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
| + | http://gminanml.pl | ||
| + | <br/> | ||
[[Kategoria: Miejscowość]] | [[Kategoria: Miejscowość]] | ||
[[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 12:12, 20 wrz 2013 (CEST) | [[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 12:12, 20 wrz 2013 (CEST) | ||
Wersja z 22:20, 24 wrz 2013
| Bratian | |
| | |
| [[Plik:|240px|Pole-obowiązkowe]] Pole-obowiązkowe
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko - mazurskie |
| Powiat | nowomiejski |
| Gmina | Nowe Miasto Lubawskie |
| Sołectwo | Bratian |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 56 |
| Kod pocztowy | 13 - 300 |
| Tablice rejestracyjne | NNM |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Bratian | |
| Położenie na mapie Polski  Bratian | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Bratian (Bratyan, Bretzen, Bretchen, niem. Brattian) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Nowe Miasto Lubawskie.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość położona jest na terenie gminy Nowe Miasto Lubawskie, która posiada niezwykle urozmaiconą rzeźbę. Obszar gminy obejmuje Pojezierze Brodnickie, Garb Lubawski i głęboko wciętą dolinę Drwęcy. Na terenie gminy występują takie formy jak ozy i kemy, powstałe podczas zlodowacenia w zagłębieniach i szczelinach martwego lodu. Na południe od Nowego Dworu znajduje się oz (eksploatowany jako żwirownia), natomiast na północ od wsi Chrośle i na południe od Jamielnika występują kemy. Oś hydrograficzną gminy stanowi rzeka Drwęca. Znaczną powierzchnię zaś zajmują mokradła i bagna, występujące głównie w dnach rynien i innych obniżeniach terenu. Stosunkowo niewielką powierzchnię zajmują lasy (14% powierzchni gminy). Ponadto 65% powierzchni gminy stanowi obszar chronionego krajobrazu.
Dzieje miejscowości
Miejscowość została lokowana na dobrach bratiańskich, które otrzymał brat Jan z Sandomierza za służbę w wojskach krzyżackich. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1343 r. kiedy doszło do spotkania książąt mazowieckich Ziemowita II i Bolesława III z wielkim mistrzem Ludolfem Königem w sprawie wytyczenia granicy między Mazowszem a państwem zakonnym. Nie znana jest dokładna data lokacji. Wieś posiada herb, który wg Jana Długosza przedstawia złote rogi jelenia na srebrnym tle. W latach 1343 – 1359 na terenie miejscowości wybudowano średniowieczny zamek krzyżacki a pod koniec XIV w. funkcjonował tutaj folwark zakonny. Nazwa miejscowości pochodzi od nazwy zamku. Zamek określano mianem od rycerza Jana z Sandomierza. Ludność polska nazywała go Brat Jan. W Bratianie odbyła się ostatnia przedwojenna narada krzyżacka przed bitwą pod Grunwaldem. Po I pokoju toruńskim wieś została w rękach zakonu zaś po II pokoju trafiła do Polski. Pod koniec XV w. zamek bratiański przeszedł pod zarząd rodu Wilkanowskich i stał się siedzibą starosty królewskiego. W 1522 r. starostwo obejmuje Jan Wieczwiński a w 1535 r. Bratian przejmuje ród Działyńskich. Po wojnach polsko – szwedzkich wieś wraz z Nowym Miastem została przez Karola X Gustawa (króla szwedzkiego) nadane za wierność Szwedom, Bogusławowi Radziwiłłowi. W połowie XVIII w. dobra bratiańskie przejęte zostały przez ród Czapskich. W 1865 r. wieś kupuje Florjan Różycki. Pod koniec XIX w. wieś obejmowała 3740 mórg. W tym okresie było 730 mieszkańców w tym: 516 katolików i 169 protestantów. Na początku XX w. rozpoczęła funkcjonowanie tutaj kolej żelazna oraz młyn wodny na rzece Wel. W 1991 r. erygowano parafię w Bratianie a w 2004 r. konsekrowano kościoła pw. Św. Brata Alberta Chmielowskiego. Na terenie wsi w 2007 r. powstało bractwo rycerskie Chorągwi Zamku Bratian.
Ludzie związani z miejscowością:
Na kartach historii wsi zapisał się ród Wilkanowskich oraz Działyński.
Zabytki:
Na terenie Bratianu znajdują się następujące zabytki: ruiny XIV w. zamku krzyżackiego, pozostałości dworku klasycystycznego z XVIII w., kuźnia i domy z XIX w., krzyż i pamiątkowa tablica na miejscu straceń.
Bibliografia:
Gmina Nowe Miasto Lubawskie. Przewodnik krajoznawczy, Toruń 1997, 82 ss.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. I, Warszawa 1880, 960 ss.
