Brejdyny: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
Linia 2: Linia 2:
  
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
|nazwa                = Brejdyny   
+
|nazwa                = Brejdyny   
 
  |herb wsi              =
 
  |herb wsi              =
 
  |flaga wsi            =
 
  |flaga wsi            =
Linia 8: Linia 8:
 
  |dopełniacz wsi        = Brejdyn   
 
  |dopełniacz wsi        = Brejdyn   
 
  |zdjęcie              = Brejdyny.jpg   
 
  |zdjęcie              = Brejdyny.jpg   
  |opis zdjęcia          = Brejdyny  
+
  |opis zdjęcia          = Brejdyny [http://www.mojemazury.pl/ Moje Mazury] [03.07.2014] 
 
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
 
  |rodzaj miejscowości  = wieś sołecka
 
  |województwo          = warmińsko - mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko - mazurskie  
Linia 16: Linia 16:
 
  |sołectwo              = Brejdyny
 
  |sołectwo              = Brejdyny
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = 349
  |rok                  = Pole-obowiązkowe
+
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 89
 
  |strefa numeracyjna    = (+48) 89
 
  |kod pocztowy          = 11 - 710
 
  |kod pocztowy          = 11 - 710
Linia 30: Linia 30:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}
+
}}<br/>
<big>'''Brejdyny'''</big> (Preden, Wreyden, niem. Broedienen) – [[Wieś sołecka|wieś sołecka]] w Polsce w [[Województwo warmińsko - mazurskie |województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat mrągowski| powiecie mrągowskim]], w [[Piecki (gmina wiejska)| gminie Piecki]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] przynależała do [[Województwo olsztyńskie |województwa olsztyńskiego]].
+
'''Brejdyny''' (''Preden'', ''Wreyden'', niem. ''Broedienen'') – wieś sołecka w Polsce w [[Województwo warmińsko-mazurskie |województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat mrągowski| powiecie mrągowskim]], w [[Piecki (gmina wiejska)| gminie Piecki]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie |województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 349. mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Mariola Ciskowska]]<ref>[http://www.bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [03.07.2014]</ref>.
 +
<br/><br/>
  
 +
== Położenie ==
 +
Wieś leży nad jeziorem [[Jezioro Brejdyny |Brejdyny]] w odległości około 3 km na północ od [[Piecki|Piecek]].
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
==Dzieje miejscowości ==
 
+
Gdy w 1448 r. zakładano wieś Piecki, Brejdyny już istniały. Wieś lokowano w 1419 r. pod nazwą ''Preden'' (od łotewskiego „priede” – sosna, choina; ''Wreyden'' od „breydis” – łoś). W 1437 r. księgi czynszowe wymieniają ją pod nazwą ''Wreyden'' jako wieś należąca do wolnych ziemian z 6. służbami wojennymi. Po 1470 r. wielki mistrz [[Henryk von Richtenberg]] przekazał [[Jerzy Hauendrein |Jerzemu Hauendreinowi]] [[Dwór w Brejdynach|dwór brejdyński]] na [[Prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]]. Dwór wcześniej był w rękach Bartołta. W 1476 r. wielki mistrz nadał [[Fryderyk von  Schätzlow |Fryderykowi von  Schätzlowi]] 73 [[Włóka|włóki]]. Następnie wielki mistrz Fryderyk książę saski nadał dobra brejdyńskie  [[Arnold Reichenau|Arnoldowi Reichenau]]. W 1551 r. wieś należała do [[Jerzy Schätzl| Jerzego]] i [[Fabian Schätzl |Fabiana]] Schätzlów.  Wieś otrzymali na [[Prawo lenne| prawie lennym]] z obowiązkiem jednej służby zbrojnej i posługi na łowach. W 1785 r. był tu dwór szlachecki i wieś pańszczyźniana. W 1900 r. majątek obejmował 65 włók. W folwarku zajmowano się hodowlą bydła i owiec oraz uprawą zboża. W dworze funkcjonowała gorzelnia, cegielnia, młyn oraz wytwórnia brykietów torfowych. W XVIII w. utworzono tutaj szkołę. W XIX w. uczęszczało do niej 35. dzieci. W XX w. wieś należała do [[Parafia w Nawiadach| parafii w Nawiadach]]. W 1939 r. było tu 522. mieszkańców.  
Wieś znajduje się nad [[Jezioro Brejdyny |Jeziorem Brejdyny]]. Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla [[powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]], który znajduje się w obrębie dwóch regionów: cześć zachodnia do linii [[Lipowo]] - [[Kosewo]] - [[Baranowo]] - [[Cudnochy]] to obszar wyniesień [[Pojezierze Mrągowskie |Pojezierza Mrągowskiego]]; część wschodnia to [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich]], stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych(14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Ponadto miejscowość położona jest na terenie [[Piecki (gmina wiejska)| gminy Piecki]], której obszar leży w zasięgu prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej na [[Wzniesienie mazursko - suwalskie| wyniesieniu mazursko–suwalskim]]. W podłożu ukształtowały się skały osadowe w dwóch erach geologicznych: mezozoicznej i kenozoicznej.
 
 
 
<br/>
 
 
 
=== Dzieje miejscowości ===
 
 
 
Gdy zakładano wieś [[Piecki]] w 1448 r. istniały już Brejdyny. Wieś lokowano w 1419 r. pod nazwą Preden. Nazwa wsi jest pruskiego pochodzenia. Preden od łotewskiego „priede” – sosna, choina. Wreyden od „breydis” – łoś .W 1437 r. księgi czynszowe wymieniają ją pod nazwą Wreyden jako wieś należąca do wolnych ziemian z 6 służbami wojennymi. Po 1470 r. wielki mistrz Henryk von Richtenberg  przekazał Jerzemu Hauendreinowi [[Dwór w Brejdynach|dwór brejdyński]] na [[Prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]]. Dwór wcześniej był w rękach Bartołta. W 1476 r. wielki mistrz nadał Fryderykowi von  Schätzlowi 73 włóki. Następnie wielki mistrz Fryderyk książę saski nadał dobra brejdyńskie  Arnoldowi Reichenau. W 1551 r. wieś należała do Jerzego Schätzla i Fabiana.  Wieś otrzymali na prawie lennym z obowiązkiem jednej służby zbrojnej i posługi na łowach. W 1785 r. był tu dwór szlachecki i wieś pańszczyźniana. W tym czasie było tu 20 dymów. W 1900 r. majątek obejmował 65 włók. W folwarku zajmowano się hodowlą bydła i owiec oraz uprawą zboża. W dworze funkcjonowała gorzelnia, cegielnia, młyn oraz wytwórnia brykietów torfowych. W XVIII w. utworzono tutaj szkołę. W XIX w. uczęszczało do niej 35 osób. W XX w. wieś należała do [[Parafia w Nawiadach| parafii w Nawiadach]]. Kształt zabudowy wsi nieregularny. Dwór z parkiem przylegał od strony południowej do jeziora. Wieś natomiast była nieco odsunięta. W 1939 r. było tu 522 mieszkańców.  
 
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
===Gospodarka===
+
==Gospodarka==
 
 
 
We wsi działa spółka żwirowa, sklep spożywczy oraz wypożyczalnia quadów.
 
We wsi działa spółka żwirowa, sklep spożywczy oraz wypożyczalnia quadów.
 
 
<br/>
 
<br/>
  
===Kultura===
+
==Kultura==
 
+
W Brejdynach działa świetlica. Organizowane są również festyny i pikniki.  
W Brejdynach istnieje świetlica. Organizowane są we wsi również festyny i pikniki.  
 
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
===Religia===
+
==Religia==
 
+
Wieś znajduje się na terenie [[Parafia greckokatolicka pw. Świętego Bazylego Wielkiego w Kętrzynie |parafii greckokatolickiej w Kętrzynie]].  
Wieś znajduje się na terenie [[Parafia greckokatolicka pw. Świętego Bazylego Wielkiego w Kętrzynie |parafii greckokatolickiej pw. Świętego Bazylego Wielkiego w Kętrzynie]].  
 
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Ludzie związani z miejscowością: ===
+
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
 
 
Na kartach historii wsi zapisał się wielki mistrz Fryderyk - książę saski.  
 
Na kartach historii wsi zapisał się wielki mistrz Fryderyk - książę saski.  
 
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Zabytki: ===
+
==Zabytki ==
We wsi znajduje się [[Cmentarz na Cmentarnej Górze w Brejdynach|cmentarz na Cmentarnej Górze]] oraz [[Park dworski w Brejdynach |dawny park dworski]].
+
We wsi znajduje się [[Cmentarz w Brejdynach|cmentarz na Cmentarnej Górze]] oraz dawny [[Park dworski w Brejdynach |park dworski]].
[[File:Cmentarz w Brejdynach.jpg|300px|thumb|Cmentarz na Cmentarnej Górze w Brejdynach, źródło: www.it.mragowo.pl, 12.09.2013.]]
 
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Bibliografia: ===
+
== Bibliografia ==
 +
#Achremczyk Stanisław ,''Historia Warmii i Mazur'', t. 1, Olsztyn 2010, 671 ss.
 +
#''Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss. 
 +
#''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. I, Warszawa 1880, 960 ss.
 +
#[http://www.mojemazury.pl/ Moje Mazury] [03.07.2014]
 +
#[http://www.bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [03.07.2014]
 +
#[http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Statystycznych GUS] [03.07.2014]
  
Achremczyk Stanisław ,''Historia Warmii i Mazur'', t. 1, Olsztyn 2010, 671 ss.
+
{{Przypisy}}
 
+
<references/>
''Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic'', pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss. 
 
 
 
''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. I, Warszawa 1880, 960 ss.
 
 
 
<br/>
 
  
 
[[Kategoria: Powiat mrągowski]]
 
[[Kategoria: Powiat mrągowski]]

Wersja z 08:03, 3 lip 2014


Brejdyny

Brejdyny  Moje Mazury [03.07.2014]
Brejdyny Moje Mazury [03.07.2014]
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko - mazurskie
Powiat mrągowski
Gmina Piecki
Sołectwo Brejdyny
Liczba ludności (2010) 349
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 11 - 710
Tablice rejestracyjne NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Brejdyny
Brejdyny
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Brejdyny
Brejdyny
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Brejdyny (Preden, Wreyden, niem. Broedienen) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 349. mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Mariola Ciskowska[1].

Położenie

Wieś leży nad jeziorem Brejdyny w odległości około 3 km na północ od Piecek.

Dzieje miejscowości

Gdy w 1448 r. zakładano wieś Piecki, Brejdyny już istniały. Wieś lokowano w 1419 r. pod nazwą Preden (od łotewskiego „priede” – sosna, choina; Wreyden od „breydis” – łoś). W 1437 r. księgi czynszowe wymieniają ją pod nazwą Wreyden jako wieś należąca do wolnych ziemian z 6. służbami wojennymi. Po 1470 r. wielki mistrz Henryk von Richtenberg przekazał Jerzemu Hauendreinowi dwór brejdyński na prawie magdeburskim. Dwór wcześniej był w rękach Bartołta. W 1476 r. wielki mistrz nadał Fryderykowi von Schätzlowi 73 włóki. Następnie wielki mistrz Fryderyk książę saski nadał dobra brejdyńskie Arnoldowi Reichenau. W 1551 r. wieś należała do Jerzego i Fabiana Schätzlów. Wieś otrzymali na prawie lennym z obowiązkiem jednej służby zbrojnej i posługi na łowach. W 1785 r. był tu dwór szlachecki i wieś pańszczyźniana. W 1900 r. majątek obejmował 65 włók. W folwarku zajmowano się hodowlą bydła i owiec oraz uprawą zboża. W dworze funkcjonowała gorzelnia, cegielnia, młyn oraz wytwórnia brykietów torfowych. W XVIII w. utworzono tutaj szkołę. W XIX w. uczęszczało do niej 35. dzieci. W XX w. wieś należała do parafii w Nawiadach. W 1939 r. było tu 522. mieszkańców.

Gospodarka

We wsi działa spółka żwirowa, sklep spożywczy oraz wypożyczalnia quadów.

Kultura

W Brejdynach działa świetlica. Organizowane są również festyny i pikniki.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii greckokatolickiej w Kętrzynie.

Ludzie związani z miejscowością

Na kartach historii wsi zapisał się wielki mistrz Fryderyk - książę saski.

Zabytki

We wsi znajduje się cmentarz na Cmentarnej Górze oraz dawny park dworski.

Bibliografia

  1. Achremczyk Stanisław ,Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2010, 671 ss.
  2. Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.
  3. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. I, Warszawa 1880, 960 ss.
  4. Moje Mazury [03.07.2014]
  5. Wrota Warmii i Mazur [03.07.2014]
  6. Bank Danych Statystycznych GUS [03.07.2014]

Przypisy

  1. Wrota Warmii i Mazur [03.07.2014]