Brodaczka: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Plecha: merytoryczna)
 
(Nie pokazano 26 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 5: Linia 5:
 
  |Pusta linia = <br/>
 
  |Pusta linia = <br/>
 
  |grafika = brodaczka.jpg
 
  |grafika = brodaczka.jpg
  |podpis grafiki =  
+
  |podpis grafiki = Brodaczka.<br>Fot. Dariusz Kubiak.
 
  |Systematyka = Systematyka
 
  |Systematyka = Systematyka
 
  |Domena = eukarionty  
 
  |Domena = eukarionty  
 
  |Królestwo = grzyby
 
  |Królestwo = grzyby
 +
|Podkrólestwo =
 
  |Gromada = grzyby workowe
 
  |Gromada = grzyby workowe
 
  |Klasa = miseczniaki (Lecanoromycetes)
 
  |Klasa = miseczniaki (Lecanoromycetes)
Linia 17: Linia 18:
 
  |Synonimy = Synonimy
 
  |Synonimy = Synonimy
 
  |Lista synonimów = }}
 
  |Lista synonimów = }}
 +
'''Brodaczka''' (''Usnea'' Dill. ex Adans.) – rodzaj zlichenizowanych grzybów workowych (porostów) z rodziny tarczownicowatych (''Parmeliaceae''), rzędu misecznicowców (''Lecanorales'').
 +
<br/><br/>
 +
[[Plik:usnea subfloridana.jpg|thumb|right|290px|Brodaczka kędzierzawa.<br>Fot. Dariusz Kubiak.
 +
]]
 +
== Plecha ==
 +
Plecha jest krzaczkowata, zwisająca lub odstająca od podłoża, złożona z obłych, zwykle rozgałęzionych gałązek. W środku gałązek znajduje się rdzeń (walec osiowy), bardzo elastyczny i odporny na zerwanie. Na świecie znanych jest około 860 gatunków brodaczki, w Polsce stwierdzono około 50. Do najczęściej spotykanych obecnie w Polsce gatunków można zaliczyć: brodaczkę zwyczajną ''Usnea dasopoga'', brodaczkę kępkową ''U. hirta'' i brodaczkę kędzierzawą ''U. subfloridana''.
 
<br/>
 
<br/>
  
 
+
== Rozmieszczenie i ekologia ==
'''Brodaczka''' (''Usnea'' Dill. ex Adans.) – rodzaj zlichenizowanych grzybów workowych (porostów) z rodziny tarczownicowatych (''Parmeliaceae''), rzędu misecznicowców (''Lecanorales'').
+
Brodaczki rosną przede wszystkim na korze drzew jako epifity. Wyjątkowo spotyka się niektóre gatunki na martwym drewnie. Charakterystycznym dla tych organizmów siedliskiem są różnego typu lasy. Niektóre gatunki wykazują szczególne przywiązanie do starych lasów o charakterze naturalnym (relikty puszczańskie).
 
 
[[Plik:usnea subfloridana.jpg|300px|thumb|right|Brodaczka kędzierzawa]]
 
 
 
 
 
=== Plecha ===
 
 
 
Krzaczkowata, zwisająca lub odstająca od podłoża, złożona z obłych, zwykle rozgałęzionych gałązek. W środku gałązek znajduje się rdzeń (walec osiowy), bardzo elastyczny i odporny na zerwanie. Na świecie znanych jest około 860 gatunków, w Polsce stwierdzono około 50.  
 
 
<br/>
 
<br/>
 
+
== Zagrożenia==
 
+
Brodaczki to porosty wyjątkowo wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza, ginące w całej Europie. Wszystkie gatunki z rodzaju brodaczka ''Usnea'' objęte są w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Są porostami zagrożonymi wymarciem, poszczególnym gatunkom przypisano jednak różne kategorie zagrożenia. Duża część  spośród gatunków podanych z Polski już prawdopodobnie wyginęła (kategoria Ex na czerwonej liście). Gatunki z tego rodzaju odgrywają ważną rolę w bioindykacji i monitoringu środowiska.
=== Rozmieszczenie i ekologia ===
 
 
 
 
 
Brodaczki rosną przede wszystkim na korze drzew jako epifity. Wyjątkowo spotyka się niektóre gatunki na martwym drewnie. Charakterystycznym dla ty h organizmów siedliskiem są różnego typu lasy. Niektóre gatunki wykazują szczególne przywiązanie do starych lasów o charakterze naturalnym (relikty puszczańskie).
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 +
== Ciekawostki ==
 +
Za największy (najdłuższy) porost świata uznaje się niekiedy brodaczkę najdłuższą ''Usnea longissima'', która osiąga do 10 m długości. Gatunek ten rósł w przeszłości także w Polsce: w Karpatach, Puszczy Białowieskiej i [[Puszcza Borecka|Puszczy Boreckiej]].
  
=== Wartość użytkowa ===
+
Na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] stwierdzono dotychczas występowanie dziewięciu gatunków z tego rodzaju, notowania niektórych taksonów (np. ''Usnea longissima'') mają niestety charakter historyczny. Od dawna bowiem nie potwierdzono ich występowania w regionie.
 
 
 
 
Brodaczki to porosty wyjątkowo wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza, ginące w całej Europie. Wszystkie gatunki z rodzaju brodaczka ''Usnea'' objęte są w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.  Jednocześnie, są porostami zagrożonymi wymarciem, poszczególnym gatunkom przypisano jednak różne kategorie zagrożenia. Duża część  spośród gatunków podanych z Polski już prawdopodobnie wyginęła (kategoria EX na "Czerwonej Liście").
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
+
== Zobacz też ==
=== Ciekawostki ===
+
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Usnea pl.wikipedia.org, Usnea] [20.04.2014]<br/>
 
+
[http://www.mycobank.org/BioloMICS.aspx?Table=Mycobank&Rec=98848&Fields=All mycobank.org] [20.04.2014]
Za największy (najdłuższy) porost świata uznaje się niekiedy brodaczkę najdłuższą ''Usnea longissima'', która osiąga do 10 m długości. Gatunek ten rósł w przeszłości także w Polsce, w Karpatach, Puszczy Białowieskiej i [[Puszcza Borecka|Puszczy Boreckiej]].
 
 
<br/>
 
<br/>
 
 
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
 
+
Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, ''Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland'', red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 71–89.<br/>
 
+
Cieśliński Stanisław, Atlas rozmieszczenia porostów (Lichenes) w Polsce Północno-Wschodniej, "Phytocoenosis. Supplementum Cartographiae Geobotanicae" 2003, vol. 15.<br/>
K. Czyżewska, S. Cieśliński: ''Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce''. Monographiae Botanicae 91: 223–239, 2003.
+
Czyżewska Krystyna, Cieśliński Stanisław, ''Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce'', "Monographiae Botanicae" 2003, z. 91, s. 223–239.<br/>
 
+
Fałtynowicz Wiesław, ''Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów'', Warszawa, 2012.
S. Cieśliński, K. Czyżewska, J. Fabiszewski: ''Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland''. W: Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red list of plants and fungi in Poland, Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z Szelag (eds.). W. Szafer Inst. of Botany, PASc, Kraków, 71–89, 2006.
 
 
 
W. Fałtynowicz: ''Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów''. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych: Warszawa, 2012.
 
 
 
 
 
<br/>
 
 
 
== Linki zewnętrzne ==
 
 
 
http://pl.wikipedia.org/wiki/Usnea
 
 
 
http://www.mycobank.org/BioloMICS.aspx?Table=Mycobank&Rec=98848&Fields=All
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 +
[[Kategoria: Przyroda]]
  
[[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Grzyby]] [[Kategoria: Porosty]] [[Kategoria: Porosty chronione]]
+
[[Kategoria: Grzyby Warmii i Mazur]]

Aktualna wersja na dzień 21:09, 24 lis 2017

Brodaczka

Usnea
Dill. ex Adans.
Brodaczka.Fot. Dariusz Kubiak.
Brodaczka.
Fot. Dariusz Kubiak.
Systematyka
Królestwo grzyby
Gromada grzyby workowe
Klasa miseczniaki (Lecanoromycetes)
Rząd misecznicowce
Rodzina tarczownicowate
Rodzaj brodaczka
Synonimy

Brodaczka (Usnea Dill. ex Adans.) – rodzaj zlichenizowanych grzybów workowych (porostów) z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae), rzędu misecznicowców (Lecanorales).

Brodaczka kędzierzawa.
Fot. Dariusz Kubiak.

Plecha

Plecha jest krzaczkowata, zwisająca lub odstająca od podłoża, złożona z obłych, zwykle rozgałęzionych gałązek. W środku gałązek znajduje się rdzeń (walec osiowy), bardzo elastyczny i odporny na zerwanie. Na świecie znanych jest około 860 gatunków brodaczki, w Polsce stwierdzono około 50. Do najczęściej spotykanych obecnie w Polsce gatunków można zaliczyć: brodaczkę zwyczajną Usnea dasopoga, brodaczkę kępkową U. hirta i brodaczkę kędzierzawą U. subfloridana.

Rozmieszczenie i ekologia

Brodaczki rosną przede wszystkim na korze drzew jako epifity. Wyjątkowo spotyka się niektóre gatunki na martwym drewnie. Charakterystycznym dla tych organizmów siedliskiem są różnego typu lasy. Niektóre gatunki wykazują szczególne przywiązanie do starych lasów o charakterze naturalnym (relikty puszczańskie).

Zagrożenia

Brodaczki to porosty wyjątkowo wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza, ginące w całej Europie. Wszystkie gatunki z rodzaju brodaczka Usnea objęte są w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Są porostami zagrożonymi wymarciem, poszczególnym gatunkom przypisano jednak różne kategorie zagrożenia. Duża część spośród gatunków podanych z Polski już prawdopodobnie wyginęła (kategoria Ex na czerwonej liście). Gatunki z tego rodzaju odgrywają ważną rolę w bioindykacji i monitoringu środowiska.

Ciekawostki

Za największy (najdłuższy) porost świata uznaje się niekiedy brodaczkę najdłuższą Usnea longissima, która osiąga do 10 m długości. Gatunek ten rósł w przeszłości także w Polsce: w Karpatach, Puszczy Białowieskiej i Puszczy Boreckiej.

Na Warmii i Mazurach stwierdzono dotychczas występowanie dziewięciu gatunków z tego rodzaju, notowania niektórych taksonów (np. Usnea longissima) mają niestety charakter historyczny. Od dawna bowiem nie potwierdzono ich występowania w regionie.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, Usnea [20.04.2014]
mycobank.org [20.04.2014]

Bibliografia

Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 71–89.
Cieśliński Stanisław, Atlas rozmieszczenia porostów (Lichenes) w Polsce Północno-Wschodniej, "Phytocoenosis. Supplementum Cartographiae Geobotanicae" 2003, vol. 15.
Czyżewska Krystyna, Cieśliński Stanisław, Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce, "Monographiae Botanicae" 2003, z. 91, s. 223–239.
Fałtynowicz Wiesław, Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów, Warszawa, 2012.