Brzozie Lubawskie: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zobacz też) |
|||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Brzozie Lubawskie | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
|dopełniacz wsi = Brzozia Lubawskiego | |dopełniacz wsi = Brzozia Lubawskiego | ||
|zdjęcie = Cmentarz Brzozie Lubawskie.jpg | |zdjęcie = Cmentarz Brzozie Lubawskie.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Cmentarz z XIV/XV w. | + | |opis zdjęcia = Cmentarz z XIV/XV w. [[http://www.schulzbratian.republika.pl/ Zdjęcia Janusz Laskowskiego] [12.09.2013] |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
| − | |województwo = warmińsko - mazurskie | + | |województwo = warmińsko-mazurskie |
|powiat = nowomiejski | |powiat = nowomiejski | ||
|gmina = Kurzętnik | |gmina = Kurzętnik | ||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 589 |
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna = (+48) 56 | |strefa numeracyjna = (+48) 56 | ||
|kod pocztowy = | |kod pocztowy = | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br> |
| − | < | + | '''Brzozie Lubawskie''' (''Brosa'', ''Deutsche Brosau'', ''Brzuzie Deutsche'', ''Broza'', ''Brosau'', niem. ''Brozie'', a w latach 1920-1945 ''Brzozie Niemieckie'', w okresie międzywojennym było też ''Brzozie Polskie'', po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojnie światowej]] ''Brzozie Lubawskie'') – wieś sołecka w Polsce w [[Województwo warmińsko - mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat nowomiejski |powiecie nowomiejskim]], w [[Kurzętnik (gmina wiejska)|gminie Kurzętnik]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do województwa toruńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 589. mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni [[Zbigniew Burzacki]]<ref>[http://www.bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i mazur] [03.07.2014]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | == Położenie == | ||
| + | Wieś leży przy drodze krajowej nr 15, w odległości 10 km od [[Nowe Miasto Lubawskie| Nowego Miasta Lubawskiego]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | + | Wieś lokował w 1310 r. biskup płocki. Ziemię tę otrzymał od biskupa chełmińskiego – Wernera. Najprawdopodobniej w tym samym czasie powstała parafia, która wzmiankowana jest w dokumentach z 1378 r. Kościół istniał do XVI w. Na jego miejscu w XVIII postawiono nową murowaną świątynię. W XVII w. na terenie miejscowości powstała szkoła. W XIX w. wieś zajmowała 6757 mórg z 92 domami. Mieszkańców było 637., w tym 634. katolików. Okres II wojny światowej spowodował częściowe wysiedlenie ludności zamieszkującej wieś. Wiadomo również, że w 1944 r. w Brzozie mieścił się podośrodek pracy obozu koncentracyjnego w Stutthofie. W tym samym roku do wsi przetransportowano około 500 Żydówek z [[Kamiennik Wielki |Kamiennika Wielkiego]], które skierowano do pracy przy budowie umocnień wojskowych. Następnie przeniesiono je do [[Wielki Głęboczek|Wielkiego Głęboczka]] (do pięciu drewnianych baraków nad jeziorem), a jesienią do [[Jajkowo|Jajkowa]]. Pod koniec XX w. sołectwo obejmowało 1708,8 ha, w tym 91 gospodarstw z 586. mieszkańcami. Obecnie wieś leży na planie ulicówki, a wokół niej znajdują się trzy osady: [[Brzozak]], [[Mechacz]], [[Wygoda]]. Znajdujący się tu [[Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Brzoziu Lubawskim |kościół]] od 1874 r. jest siedzibą [[Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Brzoziu Lubawskim|parafii]]. | |
| − | Wieś | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Gospodarka== |
| − | + | W miejscowości działają firmy z dziedziny motoryzacji, elektroniki i transportu. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Kultura== |
| − | + | We wsi znajduje się [[Szkoła Podstawowa w Brzoziu Lubawskim|szkoła podstawowa]]. Ponadto w XX w. w Brzoziu powstało [[Kółko rolnicze w Brzoziu Lubawskim|kółko rolnicze]] z biblioteką i sztandarem. | |
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Bezpieczeństwo== | |
| − | + | W drugiej poł. XIX w. w miejscowości założono [[Ochotnicza Straż Pożarna|Ochotniczą Straż Pożarną]], która do 1920 r. nosiła nazwę ''Stowarzyszenie Świętego Floriana''. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Ludzie związani z miejscowością== | |
| − | + | *[[Ludwik Chyliński|ks. Ludwik Chyliński]] – członek Towarzystwa Naukowego Toruńskiego, członek [[Rada Ludowa w Działdowie |Rady Ludowej Działdowie]] w latach 1918–1920, kuratus w [[Mikołajki| Mikołajkach]] | |
| − | *[[Ludwik Chyliński|ks. Ludwik Chyliński]] – członek Towarzystwa Naukowego Toruńskiego, członek [[Rada Ludowa w Działdowie |Rady Ludowej Działdowie]] w latach | + | *[[Mieczysław Tomasz Malinowski]] – działacz społeczny, poseł do Sejmu V kadencji (1938–1939) |
| − | *[[Mieczysław Tomasz Malinowski]] | + | *[[Bolesław Krajnik]] – działacz ludowcy, członek PSL–Piast |
| − | *[[Bolesław Krajnik]] | + | Na kartach historii miejscowości zapisali się także księża z miejscowej parafii: Kejdrowski, Kopicki, [[Stanisław Zabrocki]], Lemańczyk, [[Bernard Zakrzewski]]. W dziejach wsi odznaczyli się także nauczyciele: Gronest – niemiecki katolik, Iwicki, [[Marian Kriks]]. Przed wojną sołtysami we wsi byli: Rezmerowski, Kroplewski, [[Bronisław Leski]]. Po wojnie zaś: [[Kazimierz Lisiński]], [[Teodor Paczkowski]], [[Nikodem Brózda]], [[Tadeusz Brózda]]. |
| − | Na kartach historii miejscowości zapisali się także księża z miejscowej parafii: Kejdrowski, Kopicki, Stanisław Zabrocki, Lemańczyk, Bernard Zakrzewski. W dziejach wsi odznaczyli się także nauczyciele: Gronest | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Zabytki == | |
| − | + | *kościół neoromański z XIX w. | |
| − | + | *gotycka kaplica na cmentarzu przykościelnym z przełomu XIV i XV w. | |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | + | #Grabowski Stanisław,''Z dziejów Kurzętnika i okolic'', Warszawa 1995, 171 ss. | |
| − | Grabowski Stanisław,''Z dziejów Kurzętnika i okolic'', Warszawa 1995, 171 ss. | + | #Grabowski Stanisław,''Z dziejów Kurzętnika i okolic'', Warszawa 2008, 287 ss. |
| − | + | #''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego t. I, Warszawa 1880, 960 ss. | |
| − | Grabowski Stanisław,''Z dziejów Kurzętnika i okolic'', Warszawa 2008, 287 ss. | + | #[http://www.schulzbratian.republika.pl/ Zdjęcia Janusz Laskowskiego] [12.09.2013] |
| − | + | #[http://www.bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i mazur] [03.07.2014] | |
| − | ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego t. I, Warszawa 1880, 960 ss. | + | #[http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [03.07.2014] |
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | {{Przypisy}} | |
| + | <references/> | ||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
http://www.kurzetnik.pl | http://www.kurzetnik.pl | ||
Wersja z 08:50, 3 lip 2014
{{Wieś infobox
|nazwa = Brzozie Lubawskie
|herb wsi = |flaga wsi = |herb artykuł = |dopełniacz wsi = Brzozia Lubawskiego |zdjęcie = Cmentarz Brzozie Lubawskie.jpg |opis zdjęcia = Cmentarz z XIV/XV w. [Zdjęcia Janusz Laskowskiego [12.09.2013] |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |województwo = warmińsko-mazurskie |powiat = nowomiejski |gmina = Kurzętnik |miejscowość podstawowa = |sołectwo = |wysokość = |liczba ludności = 589 |rok = 2010 |strefa numeracyjna = (+48) 56 |kod pocztowy = |tablice rejestracyjne = NNM |SIMC = |mapa wsi = |kod mapy = PL-WN |stopniN = 53 |minutN = 21 |sekundN = 0 |stopniE = 19 |minutE = 34 |sekundE = 0 |commons = |wikipodróże = |wikisłownik = |www =
}}
Brzozie Lubawskie (Brosa, Deutsche Brosau, Brzuzie Deutsche, Broza, Brosau, niem. Brozie, a w latach 1920-1945 Brzozie Niemieckie, w okresie międzywojennym było też Brzozie Polskie, po II wojnie światowej Brzozie Lubawskie) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Kurzętnik. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 589. mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Zbigniew Burzacki[1].
Spis treści
Położenie
Wieś leży przy drodze krajowej nr 15, w odległości 10 km od Nowego Miasta Lubawskiego.
Dzieje miejscowości
Wieś lokował w 1310 r. biskup płocki. Ziemię tę otrzymał od biskupa chełmińskiego – Wernera. Najprawdopodobniej w tym samym czasie powstała parafia, która wzmiankowana jest w dokumentach z 1378 r. Kościół istniał do XVI w. Na jego miejscu w XVIII postawiono nową murowaną świątynię. W XVII w. na terenie miejscowości powstała szkoła. W XIX w. wieś zajmowała 6757 mórg z 92 domami. Mieszkańców było 637., w tym 634. katolików. Okres II wojny światowej spowodował częściowe wysiedlenie ludności zamieszkującej wieś. Wiadomo również, że w 1944 r. w Brzozie mieścił się podośrodek pracy obozu koncentracyjnego w Stutthofie. W tym samym roku do wsi przetransportowano około 500 Żydówek z Kamiennika Wielkiego, które skierowano do pracy przy budowie umocnień wojskowych. Następnie przeniesiono je do Wielkiego Głęboczka (do pięciu drewnianych baraków nad jeziorem), a jesienią do Jajkowa. Pod koniec XX w. sołectwo obejmowało 1708,8 ha, w tym 91 gospodarstw z 586. mieszkańcami. Obecnie wieś leży na planie ulicówki, a wokół niej znajdują się trzy osady: Brzozak, Mechacz, Wygoda. Znajdujący się tu kościół od 1874 r. jest siedzibą parafii.
Gospodarka
W miejscowości działają firmy z dziedziny motoryzacji, elektroniki i transportu.
Kultura
We wsi znajduje się szkoła podstawowa. Ponadto w XX w. w Brzoziu powstało kółko rolnicze z biblioteką i sztandarem.
Bezpieczeństwo
W drugiej poł. XIX w. w miejscowości założono Ochotniczą Straż Pożarną, która do 1920 r. nosiła nazwę Stowarzyszenie Świętego Floriana.
Ludzie związani z miejscowością
- ks. Ludwik Chyliński – członek Towarzystwa Naukowego Toruńskiego, członek Rady Ludowej Działdowie w latach 1918–1920, kuratus w Mikołajkach
- Mieczysław Tomasz Malinowski – działacz społeczny, poseł do Sejmu V kadencji (1938–1939)
- Bolesław Krajnik – działacz ludowcy, członek PSL–Piast
Na kartach historii miejscowości zapisali się także księża z miejscowej parafii: Kejdrowski, Kopicki, Stanisław Zabrocki, Lemańczyk, Bernard Zakrzewski. W dziejach wsi odznaczyli się także nauczyciele: Gronest – niemiecki katolik, Iwicki, Marian Kriks. Przed wojną sołtysami we wsi byli: Rezmerowski, Kroplewski, Bronisław Leski. Po wojnie zaś: Kazimierz Lisiński, Teodor Paczkowski, Nikodem Brózda, Tadeusz Brózda.
Zabytki
- kościół neoromański z XIX w.
- gotycka kaplica na cmentarzu przykościelnym z przełomu XIV i XV w.
Bibliografia
- Grabowski Stanisław,Z dziejów Kurzętnika i okolic, Warszawa 1995, 171 ss.
- Grabowski Stanisław,Z dziejów Kurzętnika i okolic, Warszawa 2008, 287 ss.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego t. I, Warszawa 1880, 960 ss.
- Zdjęcia Janusz Laskowskiego [12.09.2013]
- Wrota Warmii i mazur [03.07.2014]
- Bank Danych Lokalnych GUS [03.07.2014]
Przypisy
- ↑ Wrota Warmii i mazur [03.07.2014]
