Bukwałd: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
(Zobacz też)
 
(Nie pokazano 22 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
  
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
|nazwa                = Bukwałd   
+
|nazwa                = Bukwałd   
 
  |herb wsi              =  
 
  |herb wsi              =  
 
  |flaga wsi            =  
 
  |flaga wsi            =  
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Bukwałdu   
 
  |dopełniacz wsi        = Bukwałdu   
  |zdjęcie              = Kaplica pw. św. Józefa w Bukwałdzie.jpg
+
  |zdjęcie              = bukwald.jpg
  |opis zdjęcia          = Kaplica pw. św. Józefa w Bukwałdzie
+
  |opis zdjęcia          = Źródło: [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bukwa%C5%82d1.JPG Commons Wikimedia]
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
Linia 31: Linia 30:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}<br/>
 
}}<br/>
'''Bukwałd''' (niem. ''Gross Buchwalde'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[gmina Dywity|gminie Dywity]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
+
'''Bukwałd''' (niem. ''Gross Buchwalde'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dywity (gmina wiejska)|gminie Dywity]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 532 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Bogumiła Brewka]]<ref> http://bip.warmia.mazury.pl/dywity_gmina_wiejska/170/299/Solectwa/ [data dostępu: 4.12.2013]</ref>.
+
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 532 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Bogumiła Brewka]]<ref> [http://bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [04.12.2013]</ref>.
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
  
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Miejscowość jest leży na położona na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]]. Wieś leży nad brzegiem [[Jezioro Bukwaldzkie| Jeziora Bukwaldzkiego]], w odległości 16 km na północny zachód od [[Olsztyn|Olsztyna]] oraz 3 km od osady leśnej [[Bukowina]]. 2 km na wschód od miejscowości przepływa [[rzeka Łyna]].
+
Miejscowość leży na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], nad brzegiem [[Jezioro Bukwaldzkie|Jeziora Bukwaldzkiego]], w odległości 16 km na północny zachód od [[Olsztyn|Olsztyna]] oraz 3 km od osady leśnej [[Bukowina]]. 2 km na wschód od miejscowości przepływa [[Rzeka Łyna|rzeka Łyna]].
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Na przestrzeni wieków nazwa miejscowości ulegała pewnym przeszktałceniom: Buchwalt (1338), Buchwald (1615), Buchwalde (1656). W drugiej połowie XIX wieku używano polskiej i niemieckiej nazwy: Bukwałd i Buchwalde.
+
Na przestrzeni wieków nazwa miejscowości ulegała pewnym przekształceniom: Buchwalt (1338 r.), Buchwald (1615 r.), Buchwalde (1656 r.). W drugiej połowie XIX wieku używano polskiej i niemieckiej nazwy: Bukwałd i Buchwalde.
 
+
W czasach przedkrzyżackich na obszarze dzisiejszej wsi istniała osada staropruska. Lokacja Bukwałdu miała miejsce w 1344 roku. Obszar wsi wyznaczono w kolejnym przywileju – wystawionym w 1352 roku – na 40 [[Włóka|włók]]. W 1789 roku Buchwałd był [[Wieś królewska|wsią królewską]].  
W czasach przedkrzyżackich na obszarze dzisiejszej wsi istniała osada staropruska. Lokacja Bukwałdu miała miejsce w 1344 roku. Obszar wsi wyznaczono w kolejnym przywileju – wystawionym w 1352 roku – na 40 włók. W 1789 roku Buchwałd był [[wieś królewska| wsią królewską]]. Szkoła elementarna została założona przed 1820 rokiem. Pięć lat później do placówki uczęszczało 31 uczniów. W 1910 roku jako [[gmina wiejska Bukwałd|gmina wiejska]] obejmowała w swych granicach zarówno wieś jak i stację kolejową. Miejscowość zajmowała łącznie powierzchnię 864 ha, składała się z 94 domów (141 gospodarstw domowych), zamieszkanych przez 645 mieszkańców (223 Polaków, 421 Niemców, 1 Żyd). 15 lat później Bukwałd obejmował obszar 1741 ha, we wsi mieszkało 695 osób (632 katolików, 63 ewangelików). Miejscowość składała się ze 101 budynków mieszkalnych i 156 gospodarstw domowych.  W 1920 roku w czasie plebiscytu za przyłączeniem do Polski głosowało 50 mieszkańców. W tym okresie w miejscowości działało Towarzystwo Młodzieży oraz koło [[Związek Polaków w Niemczech|Związku Polaków w Niemczech]].
+
Szkoła elementarna została założona przed 1820 rokiem. Pięć lat później do placówki uczęszczało 31 uczniów.
 +
W 1910 roku Bukwałd jako [[Gmina wiejska Bukwałd|gmina wiejska]] obejmował w swych granicach zarówno wieś, jak i stację kolejową. Miejscowość zajmowała łącznie powierzchnię 864 ha, składała się z 94 domów (141 gospodarstw domowych), zamieszkanych przez 64. mieszkańców (223 Polaków, 421 Niemców, 1 Żyd). 15 lat później Bukwałd obejmował obszar 1741 ha, we wsi mieszkało 695 osób (632 katolików, 63 ewangelików). Miejscowość składała się ze 101 budynków mieszkalnych i 156 gospodarstw domowych.  W 1920 roku w czasie [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|plebiscytu]] za przyłączeniem do Polski głosowało 50 mieszkańców. W tym okresie w miejscowości działało [[Towarzystwo Młodzieży w Prusach Wschodnich|Towarzystwo Młodzieży]] oraz koło [[Związek Polaków w Niemczech|Związku Polaków w Niemczech]].
 
W 1993 roku Bukwałd był zamieszkany przez 290 osób. Od 2004 roku we wsi istnieje [[Ośrodek Rehabilitacji Ptaków Dzikich w Bukwałdzie| Ośrodek Rehabilitacji Ptaków Dzikich]].
 
W 1993 roku Bukwałd był zamieszkany przez 290 osób. Od 2004 roku we wsi istnieje [[Ośrodek Rehabilitacji Ptaków Dzikich w Bukwałdzie| Ośrodek Rehabilitacji Ptaków Dzikich]].
 
 
<br/>
 
<br/>
  
==Edukacja==
+
==Szkolnictwo==
W miejscowości funkcjonuje [[szkoła podstawowa w Bukwałdzie| szkoła podstawowa]] i [[przedszkole w Bukwałdzie|przedszkole]].
+
W miejscowości działa [[Szkoła Podstawowa w Bukwałdzie| szkoła podstawowa]] i [[Przedszkole w Bukwałdzie|przedszkole]].
 
<br/>
 
<br/>
  
 
==Kultura==
 
==Kultura==
W Bukwałdzie działa [[Fundacja Albatros]], [[lkwim:Fundacja „Prymus”|Fundacja Prymus]] oraz [[Stowarzyszenie Przyjaciół Wsi Bukwałd]]. W miejscowości funkcjonuje świetlica wiejska. Co roku we wsi odbywa się Sobótka Bukwałdzka.
+
W Bukwałdzie działa [[Fundacja Albatros w Bukwałdzie|Fundacja Albatros]], [[lkwim:Fundacja „Prymus”|Fundacja "Prymus"]] oraz [[Stowarzyszenie Przyjaciół Wsi Bukwałd]]. W miejscowości funkcjonuje świetlica wiejska. Co roku we wsi odbywa się [[Sobótka Bukwałdzka]].
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
*[[Franciszek Kellmann]] (18989-1945) – działacz warmiński, uczestnik [[plebiscyt 1920|akcji plebiscytowej w 1920 roku]], w okresie międzywojennym pracownik polskich konsulatów w Olsztynie i [[Ełk|Ełku]]. Kellmann współtworzył [[Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich]] a także [[Hufiec Wschodniopruski Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech]]. Więzień obozu [[Hohenbruch]], zginął tragicznie pod koniec wojny.
+
*[[Franciszek Kellmann]] (1898-1945) – działacz warmiński, uczestnik akcji plebiscytowej w 1920 roku, w okresie międzywojennym pracownik polskich konsulatów w [[Olsztyn|Olsztynie]] i [[Ełk|Ełku]]. Kellmann współtworzył Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich, a także [[Hufiec Wschodniopruski Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech]]. Więzień obozu [[Hohenbruch]], zginął tragicznie pod koniec [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]].
 +
*[[Otylia Hohmann-Markwitan]] (1910-?) – nauczycielka i bibliotekarka.  
 
<br/>
 
<br/>
  
 
==Turystyka==
 
==Turystyka==
*Gospodarstwo agroturystyczne [[Strusiolandia]].
+
*Gospodarstwo [[Agroturystyka| agroturystyczne]] [[Strusiolandia]].
*Szlak rowerowy o długości 17 km - przebieg trasy: [[Cerkiewnik]]-[[Barkweda]]-Bukwałd-[[Różynka]]- Cerkiewnik
+
*Szlak rowerowy o długości 17 km przebieg trasy: [[Cerkiewnik]] [[Barkweda]] Bukwałd [[Różynka]] – Cerkiewnik.
<br/>
+
*Szlak rowerowy o długości 26,5 km – przebieg trasy: [[Dywity]] – Bukwałd – [[Spręcowo]] – [[Różnowo (gmina Dywity)|Różnowo]] – Dywity.
 +
*Szlak pieszy o długości 42 km – przebieg trasy: [[Olsztyn]] – [[Brąswałd]] – most nad sztucznym korytem [[Rzeka Łyna|Łyny]] – Barkweda – Bukwałd – Cerkiewnik – [[Głotowo]] – [[Dobre Miasto]] – [[Smolajny]].
 +
 
 +
== Przyroda ==
 +
W pobliżu wsi znajduje się pomnik przyrody - [[Głaz narzutowy w leśnictwie Buki |głaz narzutowy]].
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*Zabytkowa [[kaplica pw. św. Józefa w Bukwałdzie| kaplica pw. św. Józefa]]; kilkakrotnie rozbudowywana na przestrzeni XIX wieku. Wedle tradycji kaplica została wystawiona jako wotum dziękczynne za uratowanie życia córki lesniczego, która została ugryziona przez żmiję.  Wybudował ją narzeczony dziewczyny, a jej ojciec w miejscu gdzie natknęła się na żmiję wystawił krzyż, poświęcony przez proboszcza z [[Brąswałd| Brąswałdu]] – Alojzego Moritza. W roku 1858 we wsi zbudowano większą kaplicę, która przetrwała do 1930 roku, kiedy to została rozbudowana. We wnętrzu ołtarz z obrazem pochodzącym z połowy XVIII wieku.
+
*zabytkowa [[lkwim:Kościół pw. św. Józefa w Bukwałdzie|kaplica]]; kilkakrotnie rozbudowywana na przestrzeni XIX wieku (wedle tradycji kaplica została wystawiona jako wotum dziękczynne za uratowanie życia córki leśniczego, która została ugryziona przez żmiję; wybudował ją narzeczony dziewczyny, a jej ojciec, w miejscu gdzie natknęła się na żmiję, wystawił krzyż, poświęcony przez proboszcza z Brąswałdu – [[Alojzy Moritz|Alojzego Moritza]]; w roku 1858 we wsi zbudowano większą kaplicę, która przetrwała do 1930 roku, kiedy to została rozbudowana); we wnętrzu budowli ołtarz z obrazem pochodzącym z połowy XVIII wieku.
 
*8 chat warmińskich z XIX wieku
 
*8 chat warmińskich z XIX wieku
*Kapliczka przydrożna z 1920 roku
+
*[[Kapliczka w Bukwałdzie|kapliczka przydrożna]] z 1920 roku
 
 
 
 
<br/>
 
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
#Jadwiszczak Andrzej S., Kisielew Kazimierz, Klimek Robert, Kosińska Teresa, ''Warmia znana i nieznana: Brąswałd, Barkweda, Kajny, Bukwałd, Cerkiewnik, Swobodna'', Gady 2012.
+
Jadwiszczak Andrzej S., Kisielew Kazimierz, Klimek Robert, Kosińska Teresa, ''Warmia znana i nieznana: Brąswałd, Barkweda, Kajny, Bukwałd, Cerkiewnik, Swobodna'', Gady 2012.<br/>
#Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
+
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/>
#Skurzyński Piotr, ''Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny'', Gdynia 2012.
+
Skurzyński Piotr, ''Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny'', Gdynia 2012.<br/>
#Warmia i Mazury, red. Jarosław Tałacha, Adam Zakrzewski, Warszawa 2012.
+
Warmia i Mazury, red. Jarosław Tałacha, Adam Zakrzewski, Warszawa 2012.<br/>
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
+
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 10.12.2013]
+
[http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [10.12.2013]<br/>
#[http://www.falbatros.pl| Fundacja Albatros] [data dostępu: 10.12.2013]
+
[http://www.falbatros.pl/ Fundacja Albatros] [10.12.2013]<br/>
#[http://www.strusiolandia.pl| Strusiolandia] [data dostępu: 10.12.2013]
+
[http://www.strusiolandia.pl/ Strusiolandia] [10.12.2013]<br/>
#[http://pl.wikipedia.org/wiki/Bukwa%C5%82d| Wikipedia: Bukwałd] [data dostępu: 10.12.2013]
+
[http://pl.wikipedia.org/ Wikipedia: Bukwałd] [10.12.2013]
 
 
<br/>
 
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
+
<references/>
<br/>
 
 
 
 
== Zobacz też ==
 
== Zobacz też ==
 
[http://www.strusiolandia.pl/ Strusiolandia]
 
[http://www.strusiolandia.pl/ Strusiolandia]
 
<br/>
 
<br/>
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: powiat olsztyński]][[Kategoria: gmina Dywity]][[Kategoria: wieś sołecka]]
+
[[Kategoria: Powiat olsztyński]]
 +
[[Kategoria: Dywity (gmina wiejska)]]
 +
[[Kategoria: Wsie sołeckie]]
 +
[[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 10:29, 31 mar 2015

Bukwałd

Źródło: Commons Wikimedia
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Dywity
Liczba ludności (2010) 532
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Bukwałd
Bukwałd
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Bukwałd
Bukwałd
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Bukwałd (niem. Gross Buchwalde) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 532 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Bogumiła Brewka[1].

Położenie

Miejscowość leży na Pojezierzu Olsztyńskim, nad brzegiem Jeziora Bukwaldzkiego, w odległości 16 km na północny zachód od Olsztyna oraz 3 km od osady leśnej Bukowina. 2 km na wschód od miejscowości przepływa rzeka Łyna.

Dzieje miejscowości

Na przestrzeni wieków nazwa miejscowości ulegała pewnym przekształceniom: Buchwalt (1338 r.), Buchwald (1615 r.), Buchwalde (1656 r.). W drugiej połowie XIX wieku używano polskiej i niemieckiej nazwy: Bukwałd i Buchwalde. W czasach przedkrzyżackich na obszarze dzisiejszej wsi istniała osada staropruska. Lokacja Bukwałdu miała miejsce w 1344 roku. Obszar wsi wyznaczono w kolejnym przywileju – wystawionym w 1352 roku – na 40 włók. W 1789 roku Buchwałd był wsią królewską. Szkoła elementarna została założona przed 1820 rokiem. Pięć lat później do placówki uczęszczało 31 uczniów. W 1910 roku Bukwałd jako gmina wiejska obejmował w swych granicach zarówno wieś, jak i stację kolejową. Miejscowość zajmowała łącznie powierzchnię 864 ha, składała się z 94 domów (141 gospodarstw domowych), zamieszkanych przez 64. mieszkańców (223 Polaków, 421 Niemców, 1 Żyd). 15 lat później Bukwałd obejmował obszar 1741 ha, we wsi mieszkało 695 osób (632 katolików, 63 ewangelików). Miejscowość składała się ze 101 budynków mieszkalnych i 156 gospodarstw domowych. W 1920 roku w czasie plebiscytu za przyłączeniem do Polski głosowało 50 mieszkańców. W tym okresie w miejscowości działało Towarzystwo Młodzieży oraz koło Związku Polaków w Niemczech. W 1993 roku Bukwałd był zamieszkany przez 290 osób. Od 2004 roku we wsi istnieje Ośrodek Rehabilitacji Ptaków Dzikich.

Szkolnictwo

W miejscowości działa szkoła podstawowa i przedszkole.

Kultura

W Bukwałdzie działa Fundacja Albatros, Fundacja "Prymus" oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Wsi Bukwałd. W miejscowości funkcjonuje świetlica wiejska. Co roku we wsi odbywa się Sobótka Bukwałdzka.

Ludzie związani z miejscowością


Turystyka

Przyroda

W pobliżu wsi znajduje się pomnik przyrody - głaz narzutowy.

Zabytki

  • zabytkowa kaplica; kilkakrotnie rozbudowywana na przestrzeni XIX wieku (wedle tradycji kaplica została wystawiona jako wotum dziękczynne za uratowanie życia córki leśniczego, która została ugryziona przez żmiję; wybudował ją narzeczony dziewczyny, a jej ojciec, w miejscu gdzie natknęła się na żmiję, wystawił krzyż, poświęcony przez proboszcza z Brąswałdu – Alojzego Moritza; w roku 1858 we wsi zbudowano większą kaplicę, która przetrwała do 1930 roku, kiedy to została rozbudowana); we wnętrzu budowli ołtarz z obrazem pochodzącym z połowy XVIII wieku.
  • 8 chat warmińskich z XIX wieku
  • kapliczka przydrożna z 1920 roku

Bibliografia

Jadwiszczak Andrzej S., Kisielew Kazimierz, Klimek Robert, Kosińska Teresa, Warmia znana i nieznana: Brąswałd, Barkweda, Kajny, Bukwałd, Cerkiewnik, Swobodna, Gady 2012.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Warmia i Mazury, red. Jarosław Tałacha, Adam Zakrzewski, Warszawa 2012.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.12.2013]
Fundacja Albatros [10.12.2013]
Strusiolandia [10.12.2013]
Wikipedia: Bukwałd [10.12.2013]

Przypisy

  1. Wrota Warmii i Mazur [04.12.2013]

Zobacz też

Strusiolandia