Byszwałd: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Zabytki)
 
(Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 5: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        =     
 
  |dopełniacz wsi        =     
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe 
+
  |zdjęcie              =  
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe 
+
  |opis zdjęcia          =  
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 28: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}<br/>
+
}}
''' Byszwałd ''' (niem. ''Bischwalde'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[gmina Lubawa|gminie Lubawa]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
+
''' Byszwałd ''' (niem. ''Bischwalde'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Lubawa (gmina wiejska)|gminie Lubawa]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
 
+
Miejscowość w 2010 r. liczyła 639 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Elżbieta Treder]]<ref>[http://gminalubawa.pl/wykaz-solectw bip.gminalubawa.pl] </ref>.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 639 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Bernard Bogdański]]<ref>http://www.bip.gminalubawa.pl/ [data dostępu: 5.03.2014]</ref>.
+
<br/><br/>
 
 
<br/>
 
  
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Linia 40: Linia 38:
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Miejscowość została założona między 1234 a 1349 rokiem przez biskupa Ottona. Obszar wsi obejmował wówczas 70 łanów. Zasadźca otrzymał m.in. pozwolenie na prowadzenie karczmy oraz połów ryb na [[Drwęca|Drwęcy]]. Potwierdzenie nadania przez biskupa [[Wikbold Dobilstein| Wikbolda Dobilsteina]] nastąpiło w roku 1367. Kościół wzniesiono na początku XIV stulecia. Świątynia uległa jednak zniszczeniu w czasie [[wojny polsko-krzyżackie|wojen polsko-krzyżackich]]. Został odbudowany w XV wieku. Miejscowość została dotkliwie zniszczona w okresie [[wojny szwedzkie|wojen szwedzkich]]. W 1676 roku na opuszczonych terenach został utworzony folwark biskupi. Wybudowano również pałac, który należał do ulubionych rezydencji biskupów chełmińskich. Do 1639 roku miejscowość była wioską parafialną. W 1773 roku stał się własnością króla pruskiego.
+
Miejscowość została założona między 1234 a 1349 r. przez biskupa Ottona. Obszar wsi obejmował wówczas 70 łanów. Zasadźca otrzymał m.in. pozwolenie na prowadzenie karczmy oraz połów ryb na [[Rzeka Drwęca|Drwęcy]]. Potwierdzenie nadania przez biskupa [[Wikbold Dobilstein| Wikbolda Dobilsteina]] nastąpiło w roku 1367.  
 +
 
 +
Kościół wzniesiono na początku XIV stulecia, uległ on jednak zniszczeniu w czasie wojen polsko-krzyżackich. Został odbudowany w XV w.  
  
W roku 1822 wybudowana została miejscowa szkoła. W okresie [[dwudziestolecie międzywojenne|dwudziestolecia międzywojennego]] w Byszwałdzie działała dwuletnia szkoła rolnicza. W 1927 roku miejscowość była zamieszkana przez 792 osoby. W czasie [II wojna światowa|II wojny światowej]] do miejscowości sprowadzono niemieckich osadników, a polskich mieszkańców wysiedlono.
+
Miejscowość została dotkliwie zniszczona w okresie wojen szwedzkich. W 1676 r. na opuszczonych terenach został utworzony folwark biskupi. Wybudowano również pałac, który należał do ulubionych rezydencji biskupów chełmińskich. Do 1639 r. miejscowość była wsią parafialną. W 1773 r. stała się własnością króla pruskiego.
  
W 1948 roku w Byszwałdzie powstało [[Koło Gospodyń Wiejskich w Byszwałdzie|Koła Gospodyń Wiejskich]].
+
W 1822 r. wybudowano miejscową szkołę. W okresie dwudziestolecia międzywojennego w Byszwałdzie działała dwuletnia szkoła rolnicza. W 1927 r. miejscowość była zamieszkana przez 792 osoby. W czasie II wojny światowej do Byszwałdu sprowadzono niemieckich osadników, a polskich mieszkańców wysiedlono.
  
 +
W 1948 r. w Byszwałdzie powstało Koło Gospodyń Wiejskich.
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Edukacja ==
 
== Edukacja ==
 
*[[Szkoła Podstawowa w Byszwałdzie]]
 
*[[Szkoła Podstawowa w Byszwałdzie]]
 
+
==Religia==
<br/>
+
Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. św. Jakuba Apostoła w Kazanicach|parafii rzymskokatolickiej pw. św. Jakuba Apostoła w Kazanicach]].
  
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
*[[lkwim:Zygmunt Kornowski|Zygmunt Kornowski]] (1920-1987) - poeta, zbieracz legend, zecer, urodzony w Byszwałdzie, od początku lat 50. mieszkał w [[Bartoszyce|Bartoszycach]]
+
*[[lkwim:Zygmunt Kornowski|Zygmunt Kornowski]] (1920–1987) – urodzony w Byszwałdzie poeta, zbieracz legend, zecer; od początku lat 50. mieszkał w [[Bartoszyce|Bartoszycach]]
<br/>
 
 
 
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*Wczesnośredniowieczne grodzisko zwane Górą Zamkową
+
*wczesnośredniowieczne grodzisko zwane Górą Zamkową
*[[Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Byszwałdzie|Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła]] z XIV wieku
+
*[[Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Byszwałdzie|kościół pw. św. Andrzeja Apostoła]] z XIV w.
*Cmentarz przykościelny
+
*cmentarz przykościelny
*Kaplica cmentarna
+
*kaplica cmentarna
*Dzwonnica przykościelna z XVIII wieku
+
*dzwonnica przykościelna z XVIII w.
*Wiejskie chaty z XIX stulecia
+
*wiejskie chaty z XIX w.
*Dwie murowane przydrożne kapliczki z początku XX wieku
+
*dwie murowane przydrożne kapliczki z początku XX w.
<br/>
+
{{Przypisy}}
 
+
<references/>
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
#Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
+
Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.<br/>
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.
+
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.<br/>
#Śliwiński Jóżef, ''Lubawa. Z dziejów miasta i okolic'', Olsztyn 1982.
+
Śliwiński Jóżef, ''Lubawa. Z dziejów miasta i okolic'', Olsztyn 1982.<br/>
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
+
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
#[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu: 5.03.2014]
+
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ wuoz.olsztyn.pl, wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu: 5.03.2014]<br/>
#[http://www.bip.gminalubawa.pl/| Plan rozwoju lokalnego gminy Lubawa] [data dostępu: 5.03.2014]
+
Plan rozwoju lokalnego gminy Lubawa, [http://www.bip.gminalubawa.pl/ bip.gminalubawa.pl] [05.03.2014]<br/>
#[http://www.bip.gminalubawa.pl/| Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubawa] [data dostępu: 5.03.2014]
+
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubawa, [http://www.bip.gminalubawa.pl/ bip.gminalubawa.pl] [05.03.2014]<br/>
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 5.03.2014]
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/>
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html| Deutsche Verwaltungsgeschichte] [data dostępu: 5.03.2014]
+
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html verwaltungsgeschichte.de] [05.03.2014]<br/>
#[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#159/pl/i/byszwald_-_zabytkowa_kaplica_cmentarna| Ciekawe Mazury.pl] [data dostępu: 5.03.2014]
+
[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#159/pl/i/byszwald_-_zabytkowa_kaplica_cmentarna| ciekawemazury.pl] [05.03.2014]<br/>
#[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/4716,byszwald-kosciol-sw--andrzeja-apostola-%28xiv-w-%29.html| Polska Niezwykła] [data dostępu: 5.03.2014]
+
[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/4716,byszwald-kosciol-sw--andrzeja-apostola-%28xiv-w-%29.html| polskaniezwykla.pl] [05.03.2014]
 
<br/>
 
<br/>
  
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<br/>
 
  
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Gmina Lubawa]] [[Kategoria: Wieś sołecka]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Lubawa (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1201-1300]] [[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 08:39, 27 maj 2016

Byszwałd

Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat iławski
Gmina Lubawa
Liczba ludności (2010) 639
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Byszwałd
Byszwałd
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Byszwałd
Byszwałd
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Byszwałd (niem. Bischwalde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Lubawa. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 r. liczyła 639 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Elżbieta Treder[1].

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu Garbu Lubawskiego i Pojezierza Iławskiego, 20 km na południowy wschód od Iławy i 4 km na północ od Lubawy, przy drodze krajowej nr 15.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona między 1234 a 1349 r. przez biskupa Ottona. Obszar wsi obejmował wówczas 70 łanów. Zasadźca otrzymał m.in. pozwolenie na prowadzenie karczmy oraz połów ryb na Drwęcy. Potwierdzenie nadania przez biskupa Wikbolda Dobilsteina nastąpiło w roku 1367.

Kościół wzniesiono na początku XIV stulecia, uległ on jednak zniszczeniu w czasie wojen polsko-krzyżackich. Został odbudowany w XV w.

Miejscowość została dotkliwie zniszczona w okresie wojen szwedzkich. W 1676 r. na opuszczonych terenach został utworzony folwark biskupi. Wybudowano również pałac, który należał do ulubionych rezydencji biskupów chełmińskich. Do 1639 r. miejscowość była wsią parafialną. W 1773 r. stała się własnością króla pruskiego.

W 1822 r. wybudowano miejscową szkołę. W okresie dwudziestolecia międzywojennego w Byszwałdzie działała dwuletnia szkoła rolnicza. W 1927 r. miejscowość była zamieszkana przez 792 osoby. W czasie II wojny światowej do Byszwałdu sprowadzono niemieckich osadników, a polskich mieszkańców wysiedlono.

W 1948 r. w Byszwałdzie powstało Koło Gospodyń Wiejskich.

Edukacja

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. św. Jakuba Apostoła w Kazanicach.

Ludzie związani z miejscowością

Zabytki

  • wczesnośredniowieczne grodzisko zwane Górą Zamkową
  • kościół pw. św. Andrzeja Apostoła z XIV w.
  • cmentarz przykościelny
  • kaplica cmentarna
  • dzwonnica przykościelna z XVIII w.
  • wiejskie chaty z XIX w.
  • dwie murowane przydrożne kapliczki z początku XX w.

Przypisy

Bibliografia

Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Śliwiński Jóżef, Lubawa. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1982.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
wuoz.olsztyn.pl, wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 5.03.2014]
Plan rozwoju lokalnego gminy Lubawa, bip.gminalubawa.pl [05.03.2014]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubawa, bip.gminalubawa.pl [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]
ciekawemazury.pl [05.03.2014]
polskaniezwykla.pl [05.03.2014]