Chata podcieniowa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Linia 1: Linia 1:
'''Chata podcieniowa''' - (niem. Laubenhaus) Model drewnianej [[Warmińska chata drewniana|chaty warmińskiej]] lub [[Mazurska chata drewniana|chaty mazurskiej]] o poddaszu wysuniętym poza ścianę szczytową chałupy opartym na trzech zdobionych słupach.  
+
'''Chata podcieniowa''' - (niem. Laubenhaus) Model drewnianej [[Warmińska chata drewniana|chaty warmińskiej]] lub [[Mazurska chata drewniana|chaty mazurskiej]] o poddaszu wysuniętym poza ścianę szczytową chałupy opartym na zdobionych słupach.  
  
 
[[Plik:Chata podcieniowa.jpg|240px|thumb|Chata podcieniowa z I poł. XIX w. z Burdajn na Żuławach Wiślanych w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku,<br/>źródło:[http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Poland._Olsztynek._Open_air_museum%2C_%28Skansen%29_005.JPG/ wikimedia.org], dostęp 7. grudnia 2013]]
 
[[Plik:Chata podcieniowa.jpg|240px|thumb|Chata podcieniowa z I poł. XIX w. z Burdajn na Żuławach Wiślanych w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku,<br/>źródło:[http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Poland._Olsztynek._Open_air_museum%2C_%28Skansen%29_005.JPG/ wikimedia.org], dostęp 7. grudnia 2013]]
Linia 5: Linia 5:
 
== Opis ==
 
== Opis ==
  
Ten typ budownictwa zaczął pojawiać się na Warmii i Mazurach na przełomie XVIII i XIX wieku.
+
Ten typ budownictwa zaczął pojawiać się na Warmii i Mazurach na przełomie XVIII i XIX wieku głównie w domach szerokofrontowych-symetrycznych (trójdzielnych).
Płytkie podcienie szczytowe najczęściej umieszczano z jednej strony budynku, rzadko z obu stron. Podcienie ozdabiano najczęściej dwudzielnym deskowaniem w jodełkę oraz szczytowym [[Elementy ozdobne chat drewnianych|pazdurem]].
+
Na Warmii występowały 4 rodzaje podcieni, na Mazurach 3 rodzaje.
Zwłaszcza na terenie Żuław Wiślanych oraz Oberlandu podcienie pełniły nie tylko funkcję estetyczną, lecz również praktyczną, jako spichlerz. Bardziej wysunięte podcienie umożliwiały wjazd wozu pod drzwi i rozładunek np. siana przez klapę dolną poddasza, wprost do spichlerza.   
+
 
 +
* podcienie szczytowe - płytkie, maksymalnie do 80 cm. głębokości. Wysunięcie ściany szczytowej poddasza najczęściej umieszczano z jednej strony budynku, rzadko z obu stron. Podcienie ozdabiano najczęściej dwudzielnym deskowaniem w jodełkę, szczytowym [[Elementy ozdobne chat drewnianych|pazdurem]] oraz rzeźbionymi filarami. Poza funkcją estetyczną, podcienie chroniło belki ściany dolnej przed nadmiarem wilgoci i szybkim gniciem, ale nie chroniło wejścia do chaty.  
 +
* podcienie narożne - usytuowane od podwórza. Jeden z rogów poddasza zamiast na dolnych ścianach chałupy, wsparty był na 2 do 4 słupach. Podcienie to nie było tak ozdobne jak szczytowe, ale zabezpieczało wejście przed deszczem i śniegiem.
 +
* podcienie wypustowe - nad wejściem od strony podwórza.
 +
 
 +
Zwłaszcza na terenie Żuław Wiślanych oraz Oberlandu pełniły nie tylko , lecz również praktyczną, jako spichlerz. Bardziej wysunięte podcienie umożliwiały wjazd wozu pod drzwi i rozładunek np. siana przez klapę dolną poddasza, wprost do spichlerza.   
  
  

Wersja z 13:53, 7 gru 2013

Chata podcieniowa - (niem. Laubenhaus) Model drewnianej chaty warmińskiej lub chaty mazurskiej o poddaszu wysuniętym poza ścianę szczytową chałupy opartym na zdobionych słupach.

Chata podcieniowa z I poł. XIX w. z Burdajn na Żuławach Wiślanych w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku,
źródło:wikimedia.org, dostęp 7. grudnia 2013

Opis

Ten typ budownictwa zaczął pojawiać się na Warmii i Mazurach na przełomie XVIII i XIX wieku głównie w domach szerokofrontowych-symetrycznych (trójdzielnych). Na Warmii występowały 4 rodzaje podcieni, na Mazurach 3 rodzaje.

  • podcienie szczytowe - płytkie, maksymalnie do 80 cm. głębokości. Wysunięcie ściany szczytowej poddasza najczęściej umieszczano z jednej strony budynku, rzadko z obu stron. Podcienie ozdabiano najczęściej dwudzielnym deskowaniem w jodełkę, szczytowym pazdurem oraz rzeźbionymi filarami. Poza funkcją estetyczną, podcienie chroniło belki ściany dolnej przed nadmiarem wilgoci i szybkim gniciem, ale nie chroniło wejścia do chaty.
  • podcienie narożne - usytuowane od podwórza. Jeden z rogów poddasza zamiast na dolnych ścianach chałupy, wsparty był na 2 do 4 słupach. Podcienie to nie było tak ozdobne jak szczytowe, ale zabezpieczało wejście przed deszczem i śniegiem.
  • podcienie wypustowe - nad wejściem od strony podwórza.
Zwłaszcza na terenie Żuław Wiślanych oraz Oberlandu  pełniły nie tylko , lecz również praktyczną, jako spichlerz. Bardziej wysunięte podcienie umożliwiały wjazd wozu pod drzwi i rozładunek np. siana przez klapę dolną poddasza, wprost do spichlerza.   


Bibliografia

Red. Mierzwa Waldemar, Mazury słownik stronniczy, ilustrowany, Dąbrówno, Warszawa 2008, s. 24-25.


Linki zewnętrzne