Chata podcieniowa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
(Zdjęcia)
Linia 1: Linia 1:
 
'''Chata podcieniowa''' - (niem. Laubenhaus) model drewnianej [[Warmińska chata drewniana|chaty warmińskiej]] lub [[Mazurska chata drewniana|chaty mazurskiej]] o poddaszu wysuniętym poza ścianę szczytową chałupy opartym na zdobionych słupach.
 
 
 
 
 
{{Mała architektura2 sakralna infobox
 
{{Mała architektura2 sakralna infobox
 
<!-- w trakcie opracowania -->
 
<!-- w trakcie opracowania -->
  |nazwa        = Budownictwo ludowe
+
  |nazwa        = Chata podcieniowa
 
  |typ obiektu  = chata podcieniowa <!-- Parametr obowiązkowy  -->
 
  |typ obiektu  = chata podcieniowa <!-- Parametr obowiązkowy  -->
 
  |lokalizacja  = przydrożna
 
  |lokalizacja  = przydrożna
 
  |datacja      = XVIII-XIX wiek
 
  |datacja      = XVIII-XIX wiek
 
  |województwo  = warmińsko-mazurskie
 
  |województwo  = warmińsko-mazurskie
}} <br />
+
}}  
 
+
'''Chata podcieniowa''' - (niem. Laubenhaus) model drewnianej [[Warmińska chata drewniana|chaty warmińskiej]] lub [[Mazurska chata drewniana|chaty mazurskiej]] o poddaszu wysuniętym poza ścianę szczytową chałupy opartym na zdobionych słupach.
 +
<br/><br/>
 
== Występowanie ==
 
== Występowanie ==
 
 
Ten typ budownictwa zaczął pojawiać się na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] na przełomie XVIII i XIX wieku głównie w domach szerokofrontowych-symetrycznych (trójdzielnych).
 
Ten typ budownictwa zaczął pojawiać się na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]] na przełomie XVIII i XIX wieku głównie w domach szerokofrontowych-symetrycznych (trójdzielnych).
 
Na [[Warmia|Warmii]] występowały 4 rodzaje podcieni, na [[Mazury|Mazurach]] 3 rodzaje.
 
Na [[Warmia|Warmii]] występowały 4 rodzaje podcieni, na [[Mazury|Mazurach]] 3 rodzaje.
 
<br/>
 
<br/>
 
 
== Opis ==
 
== Opis ==
 
+
[[Plik:Chata podcieniowa.jpg|right|240px|thumb|Chata z frontowym podcieniem wypustowym z I poł. XIX w. z Burdajn na Oberlandzie w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku, źródło:[http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Poland._Olsztynek._Open_air_museum%2C_%28Skansen%29_005.JPG/ wikimedia.org], dostęp 7. grudnia 2013]]
 
* '''podcienie szczytowe''' - płytkie, maksymalnie do 80 cm. głębokości. Wysunięcie ściany szczytowej poddasza najczęściej umieszczano z jednej strony budynku, rzadko z obu stron. Podcienie ozdabiano najczęściej dwudzielnym [[Elementy ozdobne chat drewnianych | deskowaniem w "jodełkę"]], szczytowym [[Elementy ozdobne chat drewnianych|pazdurem]] oraz rzeźbionymi filarami. Poza funkcją estetyczną, podcienie chroniło belki ściany dolnej przed nadmiarem wilgoci i szybkim gniciem, ale nie chroniło wejścia do chaty.  
 
* '''podcienie szczytowe''' - płytkie, maksymalnie do 80 cm. głębokości. Wysunięcie ściany szczytowej poddasza najczęściej umieszczano z jednej strony budynku, rzadko z obu stron. Podcienie ozdabiano najczęściej dwudzielnym [[Elementy ozdobne chat drewnianych | deskowaniem w "jodełkę"]], szczytowym [[Elementy ozdobne chat drewnianych|pazdurem]] oraz rzeźbionymi filarami. Poza funkcją estetyczną, podcienie chroniło belki ściany dolnej przed nadmiarem wilgoci i szybkim gniciem, ale nie chroniło wejścia do chaty.  
  
Linia 27: Linia 21:
 
* '''podcienie wypustowe''' - nad wejściem od strony podwórza lub od frontu. Podcienie w formie bardziej wysuniętego poddasza pełniło też funkcję spichlerza. Ten rodzaj podcienia był bardzo popularny na terenie [[Żuławy Wiślane|Żuław Wiślanych]] i Oberlandu, gdzie w większej liczbie zamieszkiwali osadnicy pochodzenia holenderskiego.   
 
* '''podcienie wypustowe''' - nad wejściem od strony podwórza lub od frontu. Podcienie w formie bardziej wysuniętego poddasza pełniło też funkcję spichlerza. Ten rodzaj podcienia był bardzo popularny na terenie [[Żuławy Wiślane|Żuław Wiślanych]] i Oberlandu, gdzie w większej liczbie zamieszkiwali osadnicy pochodzenia holenderskiego.   
  
* '''wnęka podcieniowa''' - rzadko spotykany na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]], mało popularny rodzaj podcienia. Polegał na wytworzeniu wnęki chroniącej wejście do chaty, na zasadzie cofnięcia fragmentu ściany z drzwiami do wnętrza domu.  
+
* '''wnęka podcieniowa''' - rzadko spotykany na [[Warmia|Warmii]] i [[Mazury|Mazurach]], mało popularny rodzaj podcienia. Polegał na wytworzeniu wnęki chroniącej wejście do chaty, na zasadzie cofnięcia fragmentu ściany z drzwiami do wnętrza domu. <br/>
<br/>
 
 
 
== Zdjęcia ==
 
 
 
<br/>
 
 
[[Plik:Chata podcieniowa.jpg|240px|thumb|Chata z frontowym podcieniem wypustowym z I poł. XIX w. z Burdajn na Oberlandzie w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku,<br/>źródło:[http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Poland._Olsztynek._Open_air_museum%2C_%28Skansen%29_005.JPG/ wikimedia.org], dostęp 7. grudnia 2013]]
 
<br/>
 
 
 
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
 
 
Pokropek Marian, ''Osadnictwo i budownictwo'', w: ''Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków'', red. Józef Burszta, Wrocław 1976, s. 143-156.<br/>
 
Pokropek Marian, ''Osadnictwo i budownictwo'', w: ''Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków'', red. Józef Burszta, Wrocław 1976, s. 143-156.<br/>
 
''Mazury słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Mierzwa Waldemar, Dąbrówno, Warszawa 2008, s. 24-25.
 
''Mazury słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Mierzwa Waldemar, Dąbrówno, Warszawa 2008, s. 24-25.
 
<br/>
 
<br/>
 
 
== Linki zewnętrzne ==
 
== Linki zewnętrzne ==
 
 
* http://www.muzeumolsztynek.com.pl/
 
* http://www.muzeumolsztynek.com.pl/
<br/>
 
 
<br/>
 
<br/>
 
[[Kategoria:Turystyka]][[Kategoria: Budownictwo ludowe]]
 
[[Kategoria:Turystyka]][[Kategoria: Budownictwo ludowe]]

Wersja z 22:23, 23 lut 2014

Chata podcieniowa

typ obiektu: chata podcieniowa
lokalizacja: przydrożna
datacja: XVIII-XIX wiek

Chata podcieniowa - (niem. Laubenhaus) model drewnianej chaty warmińskiej lub chaty mazurskiej o poddaszu wysuniętym poza ścianę szczytową chałupy opartym na zdobionych słupach.

Występowanie

Ten typ budownictwa zaczął pojawiać się na Warmii i Mazurach na przełomie XVIII i XIX wieku głównie w domach szerokofrontowych-symetrycznych (trójdzielnych). Na Warmii występowały 4 rodzaje podcieni, na Mazurach 3 rodzaje.

Opis

Chata z frontowym podcieniem wypustowym z I poł. XIX w. z Burdajn na Oberlandzie w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznym w Olsztynku, źródło:wikimedia.org, dostęp 7. grudnia 2013
  • podcienie szczytowe - płytkie, maksymalnie do 80 cm. głębokości. Wysunięcie ściany szczytowej poddasza najczęściej umieszczano z jednej strony budynku, rzadko z obu stron. Podcienie ozdabiano najczęściej dwudzielnym deskowaniem w "jodełkę", szczytowym pazdurem oraz rzeźbionymi filarami. Poza funkcją estetyczną, podcienie chroniło belki ściany dolnej przed nadmiarem wilgoci i szybkim gniciem, ale nie chroniło wejścia do chaty.
  • podcienie narożne - usytuowane od podwórza. Jeden z rogów poddasza zamiast na dolnych ścianach chałupy, wsparty był na 2 do 4 słupach. Podcienie to nie było tak ozdobne jak szczytowe, ale zabezpieczało wejście przed deszczem i śniegiem.
  • podcienie wypustowe - nad wejściem od strony podwórza lub od frontu. Podcienie w formie bardziej wysuniętego poddasza pełniło też funkcję spichlerza. Ten rodzaj podcienia był bardzo popularny na terenie Żuław Wiślanych i Oberlandu, gdzie w większej liczbie zamieszkiwali osadnicy pochodzenia holenderskiego.
  • wnęka podcieniowa - rzadko spotykany na Warmii i Mazurach, mało popularny rodzaj podcienia. Polegał na wytworzeniu wnęki chroniącej wejście do chaty, na zasadzie cofnięcia fragmentu ściany z drzwiami do wnętrza domu.

Bibliografia

Pokropek Marian, Osadnictwo i budownictwo, w: Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków, red. Józef Burszta, Wrocław 1976, s. 143-156.
Mazury słownik stronniczy, ilustrowany, red. Mierzwa Waldemar, Dąbrówno, Warszawa 2008, s. 24-25.

Linki zewnętrzne