Christoph Hartknoch

Christoph Hartknoch
Christoph Hartknoch. Miedzioryt XVII w. Źródło: www.bibliotekacyfrowa.pl
Data i miejsce urodzenia	1644 r. Jabłonka k. Pasymia
Data i miejsce śmierci	3 stycznia 1687 r. Toruń

Christoph Hartknoch (ur. 1644 r. w Jabłonce koło Pasymia, zm. 3 stycznia 1687 r. w Toruniu) – historyk, nauczyciel, pisarz.

Życiorys

Był synem nauczyciela i pastora Andreasa i Katharine z domu Essedan. Przez wiele lat pracował jako nauczyciel i rektor gimnazjum w Toruniu. Zmarł na gruźlicę w wieku 43 lat. Został pochowany w podziemiu kościoła NMP w Toruniu.

Szkoła i wykształcenie

Uczył się w szkołach w Pasymiu, Królewcu i Bartoszycach. Od 1662 r. studiował nauki humanistyczne (filozofia i teologia) na Uniwersytecie w Królewcu, nie ukończył jednak studiów z powodów finansowych.

Praca

W 1665 r. wyjechał do Kowna, gdzie został domowym nauczycielem. Pracował także w Wilnie i w Gdańsku. W 1667 r. powrócił do Królewca. W 1670 r. został wychowawcą synów Albrechta von Kalneina. Dwa lata później uzyskał tytuł magistra. Do lipca 1677 r. prowadził wykłady na Uniwersytecie Królewieckim, gdzie dokonał kwerendy tamtejszych archiwów i bibliotek. W tym samym roku powierzono mu wykłady w gimnazjum toruńskim. W dniu 8 lutego 1677 r. został mianowany profesorem tej szkoły. Od 1681 r. był jej dyrektorem, a od 1686 r. konrektorem.

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

Zajmował się historią Prus, Pomorza, Żmudzi i Kurlandii oraz zagadnieniami prawno-ustrojowymi Polski. Ogłosił szereg łacińskich rozpraw historycznych, m.in.: O początkach Prus, O formie dawnego państwa pruskiego, O prawie pruskim, O bałwochwalstwie i przesądach dawnych Prusów.

Odnalazł i opracował pochodzącą z XIV wieku krzyżacką kronikę Piotra z Dusburga, którą wydał drukiem w 1679 r. w Lipsku. Napisał również rozprawę Res Publica Polonica duobus libris ilustrata (1678), o ustroju i historii Polski. Mieszkając w Toruniu. napisał swoje dwa najobszerniejsze i najważniejsze dzieła historyczne: Altes und Neues Preussen (1684) i Preussische Kirchen–Historia (1686). Były to obszerne monografie historyczne prowincji, znane i cenione do dziś przez historyków.

Ciekawostki

• Jako 12-letni chłopiec Christoph przeżył wkroczenie Tatarów do Pasymia. Rektor szkoły, w której się uczył, Michael Battolovius przerzucił go z okna budynku przez mury. Chłopiec schronił się w lesie i dzięki temu uratował się.
• Epitafium Christopha Hartknocha znajduje się w kościele ewangelicko-augsburskim w Pasymiu.

Zobacz też

Christoph Hartknoch, en.wikipedia.org [15.01.2015]
Krzysztof Hartknoch, materiał zamieszczony na stronie internetowej, wtoruniu.eu [15.01.2015]

Bibliografia

Chłosta Jan, Biografie Niemców z Prus Wschodnich: leksykon, Olsztyn 2010, s. 72.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach Ziemi Szczycieńskiej, Olsztyn 1998, s. 49.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, T. 1, A-K , Olsztyn 1984, s. 84-85.