Cmentarze starowierskie na Mazurach

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Cmentarze

typ obiektu: cmentarze starowierskie
datacja: 2. poł. XIX-XXI
powiat: piski
gmina: Ruciane Nida
miejscowość: Gałkowo, Iwanowo, Kadzidłowo, Onufryjewo, Osiniak, Śwignajno (Ładne Pole), Wojnowo

Cmentarze starowierskie na Mazurach

Położenie

Cmentarz starowierski w Gałkowie. © Stanisław Kuprjaniuk
Cmentarz starowierski w Wojnowie. © Stanisław Kuprjaniuk
Cmentarz starowierski w Osiniaku. © Stanisław Kuprjaniuk
Cmentarz starowierski w Onufryjewie. © Stanisław Kuprjaniuk
Cmentarz starowierski w Kadzidłowie. © Stanisław Kuprjaniuk

Cmentarze starowierskie na Mazurach znajdują sie na terenie gminy Ruciane Nida, w powiecie piskim.

Opis

W południowej części Mazur, w rejonie wsi Ukta (gm. Ruciane Nida, pow. Pisz), spotyka się cmentarze powstałe w 2. połowie XIX i na początku XX wieku, na których pochowani zostali starowierzy (starowiercy, staroobrzędowcy, filiponi). Ich pojawienie się w tych stronach w 1830 roku rozpoczęło nowy rozdział historii Mazur. Dziewicze tereny Puszczy Piskiej, z dala od ludzi i cywilizowanego świata były idealnym miejscem osiedlenia dla szukających schronienia i spokoju prześladowanych w swojej ojczyźnie odszczepieńców od prawosławia. Dzięki tym nowym „kolonizatorom” Wielkiej Puszczy w XIX wieku zapoczątkowane zostały w ten sposób wsie: Gałkowo, Kadzidłowo, Śwignajno (Ładne Pole), Mościska, Piaski, Piotrowo-Osiniak, Onufryjewo, Wojnowo (ośrodek religijny) i Zameczek. Po 1945 roku większość starowierców opuściła Mazury. Cennym świadectwem i czytelną pozostałością po znikającej obecnie religii oraz istotnym elementem krajobrazu kulturowego, wyróżniającym ten teren od pozostałej części Mazur, są cmentarze starowierskie. Ich cechą charakterystyczną jest ustronna lokalizacja poza zwartą zabudową wsi. Przeważnie były to jakieś wzniesienia z widoczną z oddali grupą starodrzewia. Znajdujące się na nich najstarsze, zapewne jeszcze z XIX wieku, groby opatrzone są płaskimi kamieniami, częściowo ociosanymi, na których wykuto starowierskie krzyże. Większość z nich nie posiada wykutych dat i nazwisk, więc nie jest wiadome, kto i kiedy został pod nimi pochowany. Brak też najstarszych krzyży drewnianych. Religia starowierców nie pozwalała na podnoszenie, czy naprawianie przewróconych ze starości lub uszkodzonych drewnianych krzyży, które w ten sposób uległy naturalnemu rozkładowi. Na omawianym terenie można wskazać 8 cmentarzy starowierskich znajdujących się w: Gałkowie, Iwanowie, Kadzidłowie, Onufryjewie, Osiniaku, Śwignajnie (Ładne Pole) i dwa w Wojnowie. Jedna część tych cmentarzy ma charakter czynny, druga zaś tak jakby zapomniana i częściowo zaniedbana.

Ciekawostki


Bibliografia