Czarka szkarłatna: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
(Bibliografia)
 
Linia 4: Linia 4:
 
  |L = (Gray) Boud.  
 
  |L = (Gray) Boud.  
 
  |Pusta linia = <br/>
 
  |Pusta linia = <br/>
  |grafika = czarka2.jpg
+
  |grafika = czarka_1.jpg
  |podpis grafiki = Owocnik czarki szkarłatnej
+
  |podpis grafiki = Owocnik czarki szkarłatnej. Fot. Velela.. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Scarlet_elf_cap_cadnant_dingle.jpg Commons Wikimedia]
 
  |Systematyka = Systematyka
 
  |Systematyka = Systematyka
 
  |Domena = eukarionty  
 
  |Domena = eukarionty  

Aktualna wersja na dzień 09:09, 15 mar 2015

Czarka szkarłatna

Sarcoscypha coccinea
(Gray) Boud.
Owocnik czarki szkarłatnej. Fot. Velela.. Źródło: Commons Wikimedia
Owocnik czarki szkarłatnej. Fot. Velela.. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Królestwo grzyby
Gromada grzyby workowe
Klasa kustrzebniaki
Rząd kustrzebkowce
Rodzina czarkowate
Rodzaj czarka
Gatunek czarka szkarłatna
Synonimy

Czarka szkarłatna (Sarcoscypha coccinea (Gray) Boud.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny czarkowatych (Sarcoscyphaceae), rzędu kustrzebkowców (Pezizales).

Owocnik

Czarka szkarłatna tworzy charakterystyczne, początkowo pucharkowate, następnie miseczkowate owocniki średnicy 1–5 cm, o wewnętrznej powierzchni gładkiej, błyszczącej, koloru jaskrawocynobrowoczerwonego, pomarańczowoczerwonego, zewnętrznej – brudnobiałoróżowawej, z delikatną ziarnistością. Brzeg długo podwinięty. Trzon cynobrowoczerwony, w dolnej części biały, filcowato owłosiony, o długości 1-3 cm i grubości 0,2-0,4 cm (czasem brak wykształconego trzonu).

Rozmieszczenie i ekologia

Czarka szkarłatna występuje w lasach liściastych, zwykle na wilgotnych stanowiskach (np. w nadrzecznych olszynach). Jest to grzyb saprotroficzny rozwijający się na opadłych, zbutwiałych gałęziach i pniach.

Gatunek wapniolubny. W Polsce wytwarza owocniki od grudnia do kwietnia, wyrastając w czasie łagodnych, bezśnieżnych zim lub na przedwiośniu, zaraz po stopnieniu śniegów. W Polsce objęty jest ochroną gatunkową. Czarka szkarłatna uważana jest raczej za gatunek rzadki, choć niektóre źródła określają ją jako gatunek pospolity, tyle że przeoczany ze względu na porę i miejsca występowania.

Na Warmii i Mazurach została odnotowana na kilku stanowiskach: m.in. w Leśnym Arboretum w Kudypach, w Mazurskim Parku Krajobrazowym, w Olsztynie w lasie kortowskim oraz w lasie przy jeziorze Skanda. Gatunkiem podobnym, rozróżnialnym jedynie mikroskopowo jest czarka austriacka.

Wartość użytkowa

Jest to gatunek niejadalny.

Ciekawostki

Gatunek ten zwraca szczególnie uwagę swą intensywnie cynobrowoczerwoną barwą (coccinea = szkarlatnoczerwony) i należy do najładniejszych grzybów miseczkokształtnych. Jego owocniki znajduje się w porze zimowej, dla grzybów raczej niezwykłej. Chętnie owocuje na pierwszych śniegach. Rodzina Sarcoscyphaceae w Europie ma 7 rodzajów i nieco ponad 10 gatunków. Wszystkie uważane są za rzadkie lub bardzo rzadkie.

Bardzo podobnym gatunkiem do czarki szkarłatnej jest czarka austriacka. Oba gatunki można rozróżnić po kształcie włosków na spodniej stronie owocnika, które są proste u czarki szkarłatnej i skręcone u czarki austriackiej. Podobnie zabarwione miseczkowate owocniki tworzy też dzieżka pomarańczowa (Aleuria aurantia), która odróżnia się stosunkowo dużymi rozmiarami, jaskrawym zabarwieniem wnętrza miseczki i brakiem rzęsek na brzegu miseczki. Na wapieniach i wyłącznie na lipie szerokolistnej (Tilia platyphyllos) można szukać Sarcoscypha jurana.

W owocnikach wewnątrz ziarnistości wstawek stwierdzono obecność barwników karotenoidowych: plektaniaksantyny i beta-karotenu. Z owocników wyizolowano lektynę, która po oczyszczeniu wiązała laktozę, N-acetylolaktozaminę, 4-nitrofenylo-β-D-gluko- i galaktopiranozydy.

Zobacz też

grzyby.pl [20.05.2014]
pl.wikipedia.org, czarka szkarłatna [20.05.2014]
indexfungorum.org [20.05.2014]

Bibliografia

Fiedorowicz Grzegorz, Lisiewska Maria, Dynowska Maria, Gatunki grzybów monitorowanych w Mazurskim Parku Krajobrazowym, [w:] Monitoring grzybów, red. Maria Lisiewska, Maria Ławrynowicz, Poznań 2000, s. 9-16.
Fiedorowicz Grzegorz, Monitoring grzybów wielkoowocnikowych na terenie miasta Olsztyna, [w:] Garbacz Jerzy K., Diagnozowanie stanu środowiska. Metody badawcze-prognozy. Prace Komisji Ekologii i Ochrony Środowiska Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, 2009, t. 3, s. 79-85.
Jadwiszczak Andrzej S., Czarka szkarłatna, "Natura. Przyroda Warmii i Mazur" 2008, nr 1, s. 18.
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.