Czarnówka

Czarnówka
Czarnówka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	giżycki
Gmina	Wydminy
Liczba ludności (2010)	98 (łącznie Czarnówka i Siejba)
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Czarnówka
Położenie na mapie Polski Czarnówka
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Czarnówka (niem. Czarnowken, od 1938 r. Grundensee) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Wydminy. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 98 mieszkańców (łącznie z Siejbą). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Krzysztof Turkowski.

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, nad północnym krańcem jeziora Szóstak, 31 km na południowy wschód od Giżycka i 9 km na północny wschód od Wydmin, na południe od drogi wojewódzkiej nr 655, przy granicy z powiatem oleckim.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji wschodnich terenów Prus Książęcych. Dokładna data jej założenia nie jest znana. Najprawdopodobniej było to w latach 60. XVI wieku, bowiem list sprzedaży sołectwa z 1572 roku zawiera informację, że dotychczasowy sołtys Trojan Czarny jedynie odsprzedał swoje łany, a ponadto wolnizna mijała w następnym roku. Nowym sołtysem został borowy Jakub Macht, który zakupił trzy łany na sołectwo i pozwolenie na utrzymywanie karczmy; w zamian zobowiązał się do założenia wsi na 30 łanach na prawie chełmińskim. Wieś poważnie ucierpiała podczas wielkiej epidemii dżumy na początku XVIII wieku; zmarło wówczas 91 mieszkańców. Czarnówka należała do parafii ewangelickiej w Wydminach. W 1939 roku wieś obejmowała obszar 763 ha.

Szkołę we wsi założono w 1825 roku. Po II wojnie światowej uruchomiono ją ponownie 1 września 1949 roku, lecz z powodu małej liczby uczniów zamknięto ją już dwa lata później. Raz jeszcze placówkę otwarto tu 1 września 1964 roku, jednak z podobnych względów zlikwidowano ją w 1970 roku.

Na początku lat 70. Czarnówka posiadała 25 budynków mieszkalnych; znajdowały się tu: klub, świetlica, punkt biblioteczny, sala kinowa na 80 miejsc, sklep spożywczy; działała tu spółka wodnomelioracyjna. W latach 1954-1972 wieś należała do gromady Gawliki Wielkie.

Liczba mieszkańców

1857 - 182 osoby

1933 - 270 osób

1939 - 247 osób

Zabytki

• Cmentarz ewangelicki z XIX wieku
• Pomnik upamiętniający mieszkańców wsi poległych podczas I wojny światowej; obalony na ziemię, niszczeje
• Dom (nr 1), murowany, z przełomu XIX i XX wieku

Bibliografia

1. Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
2. Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
3. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
4. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
5. Gminna ewidencja zabytków, w: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wydminy, Wydminy 2009 [data dostępu: 5.03.2014]
6. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
7. Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]
8. Olsztyńska Strona Rowerowa [data dostępu: 5.03.2014]