Czarne

Czarne
Czarne. Okoliczne lasy Strona Powiatu Piskiego [04.07.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Orzysz
Liczba ludności (2010)	48
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-250
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Czarne
Położenie na mapie Polski Czarne
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Czarne (niem. Czarnen, od 1938 r. Herzogsdorf) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest w południowo – wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży w odległości ok. 9 km na północny wschód od Orzysza, na północ od jeziora Orzysz; w pobliżu przebiega linia kolejowa Orzysz-Ełk. Około 500 m od wsi znajduje się pagórek Lisie Jamy (152 m n.p.m.).

Dzieje miejscowości

Osada istniała tu już w 1495 roku, gdy wymieniono ją przy opisie granic pobliskiej wsi Okrągłe. Lokowana została w 1502 roku jako wieś służebna; 15 łanów na prawie magdeburskim otrzymali tu niejaki Paszko oraz Mikołaj, Ubaszko i Aglosz, wszyscy byli Litwinami. W XVI wieku występowała pod nazwami Scherna am Byll, Littawer hinder Krangeln, w XVII wieku jako Tzarne, później utrwaliła się nazwa Czarnen. W połowie XVI wieku wieś powiększyła się o 5 łanów. Czarne należały do parafii w Miłkach. W 1625 roku osada ucierpiała podczas zarazy. Szkoła powstała w 1820 roku. W 1935 roku pracował w niej jeden nauczyciel, zaś uczęszczało 34 uczniów.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Danuta Ordowska.

Liczba mieszkańców

1857 – 136 osób

1864 – 151 osób

1867 – 168 osób

1933 – 166 osób

1939 – 154 osoby

Zabytki:

• Dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północno-zachodnim skraju wsi; znajduje się na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej, w której pochowanych jest pięciu żołnierzy armii rosyjskiej

Bibliografia:

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
2. Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
3. Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, s. 83-157.
4. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
5. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
6. Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 10.09.2013]
7. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html [data dostępu: 10.09.2013]
8. Gminna Ewidencja Zabytków http://www.orzysz.pl/index.php?k=631&p=1 [data dostępu: 10.09.2013]

Przypisy