Czarne: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Czarne''' (niem. ''Czarnen'', od 1938 r. ''Herzogsdorf'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski |powiecie piskim]], w [[Orzysz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orzysz]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 48. mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Danuta Ordowska]]<ref> [http://www.bip.orzysz.pl/ Strona Urzędu Gminy Orzysz] [30.08.2013]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| − | + | == Położenie == | |
| − | + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich |Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]] i [[Pojezierze Ełckie|Pojezierza Ełckiego]]. Miejscowość leży w odległości ok. 9 km na północny wschód od [[Orzysz|Orzysza]], na północ od jeziora [[Jezioro Orzysz|Orzysz]]; w pobliżu przebiega linia kolejowa Orzysz – [[Ełk]]. | |
| − | |||
| − | Wieś położona jest w | ||
Około 500 m od wsi znajduje się pagórek [[Lisie Jamy]] (152 m n.p.m.). | Około 500 m od wsi znajduje się pagórek [[Lisie Jamy]] (152 m n.p.m.). | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | Osada istniała tu już w 1495 roku, gdy wymieniono ją przy opisie granic pobliskiej wsi [[Okrągłe]]. Lokowana została w 1502 roku jako wieś służebna; 15 łanów na prawie magdeburskim otrzymali | + | Osada istniała tu już w 1495 roku, gdy wymieniono ją przy opisie granic pobliskiej wsi [[Okrągłe]]. Lokowana została w 1502 roku jako [[Wieś służebna |wieś służebna]]; 15 łanów na [[Prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]] otrzymali niejaki Paszko oraz Mikołaj, Ubaszko i Aglosz, wszyscy byli Litwinami. W XVI wieku wieś występowała pod nazwami ''Scherna am Byll'', ''Littawer hinder Krangeln'', w XVII wieku jako ''Tzarne'', później utrwaliła się nazwa ''Czarnen''. W połowie XVI wieku wieś powiększyła się o 5 łanów. Czarne należały do [[Parafia ewangelicka w Miłkach|parafii w Miłkach]]. W 1625 roku osada ucierpiała podczas zarazy. |
Szkoła powstała w 1820 roku. W 1935 roku pracował w niej jeden nauczyciel, zaś uczęszczało 34 uczniów. | Szkoła powstała w 1820 roku. W 1935 roku pracował w niej jeden nauczyciel, zaś uczęszczało 34 uczniów. | ||
| − | Aktualnie wieś jest siedzibą | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. |
| + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: | ||
| − | + | *1857 r. – 136 osób | |
| − | + | *1864 r. – 151 osób | |
| − | + | *1867 r. – 168 osób | |
| − | + | *1933 r. – 166 osób | |
| − | |||
| − | 1933 – 166 osób | ||
| − | |||
| − | |||
| + | *1939 r. – 154 osoby | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Zabytki == | |
| − | + | Dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północno-zachodnim skraju wsi; znajduje się na nim kwatera wojenna z okresu [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]], w której pochowanych jest pięciu żołnierzy armii rosyjskiej | |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | ||
#Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996. | #Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996. | ||
| − | #Hippel Rudolf | + | #von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, ss. 83-157. |
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | #''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen'', Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen'', Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857. | ||
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [10.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [10.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.bip.orzysz.pl/ Strona Urzędu Gminy Orzysz] [30.08.2013] |
| − | + | #[http://www.powiat.pisz.pl/ Strona Powiatu Piskiego] [04.07.2014] | |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 07:20, 4 lip 2014
| Czarne | |
| | |
![Czarne. Okoliczne lasy Strona Powiatu Piskiego [04.07.2014]](/index.php/Plik:Czarne.jpg) Czarne. Okoliczne lasy Strona Powiatu Piskiego [04.07.2014]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Orzysz |
| Liczba ludności (2010) | 48 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-250 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Czarne | |
| Położenie na mapie Polski  Czarne | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Czarne (niem. Czarnen, od 1938 r. Herzogsdorf) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 48. mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Danuta Ordowska[1].
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży w odległości ok. 9 km na północny wschód od Orzysza, na północ od jeziora Orzysz; w pobliżu przebiega linia kolejowa Orzysz – Ełk.
Około 500 m od wsi znajduje się pagórek Lisie Jamy (152 m n.p.m.).
Dzieje miejscowości
Osada istniała tu już w 1495 roku, gdy wymieniono ją przy opisie granic pobliskiej wsi Okrągłe. Lokowana została w 1502 roku jako wieś służebna; 15 łanów na prawie magdeburskim otrzymali niejaki Paszko oraz Mikołaj, Ubaszko i Aglosz, wszyscy byli Litwinami. W XVI wieku wieś występowała pod nazwami Scherna am Byll, Littawer hinder Krangeln, w XVII wieku jako Tzarne, później utrwaliła się nazwa Czarnen. W połowie XVI wieku wieś powiększyła się o 5 łanów. Czarne należały do parafii w Miłkach. W 1625 roku osada ucierpiała podczas zarazy. Szkoła powstała w 1820 roku. W 1935 roku pracował w niej jeden nauczyciel, zaś uczęszczało 34 uczniów.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1857 r. – 136 osób
- 1864 r. – 151 osób
- 1867 r. – 168 osób
- 1933 r. – 166 osób
- 1939 r. – 154 osoby
Zabytki
Dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północno-zachodnim skraju wsi; znajduje się na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej, w której pochowanych jest pięciu żołnierzy armii rosyjskiej
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
- Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
- von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, ss. 83-157.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
- Strona Urzędu Gminy Orzysz [30.08.2013]
- Strona Powiatu Piskiego [04.07.2014]
Przypisy
- ↑ Strona Urzędu Gminy Orzysz [30.08.2013]
