Czerniki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | ''' Czerniki''' (niem. ''Szwercensteyn'', ''Schwarzstein'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Kętrzyn (gmina wiejska)|gminie Kętrzyn]]. W latach | + | ''' Czerniki''' (niem. ''Szwercensteyn'', ''Schwarzstein'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Kętrzyn (gmina wiejska)|gminie Kętrzyn]]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. |
| − | Miejscowość w 2010 | + | Miejscowość w 2010 r. liczyła 269 mieszkańców (łącznie z [[Góry (gm. Kętrzyn)|Górami]], [[Rybniki|Rubnikami]] i [[Strzyże|Strzyżami]]). Funkcję sołtysa obecnie sprawuje [[Alina Pędzich]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/ketrzyn_gmina_wiejska/152/Jednostki_pomocnicze/ bip.warmia.mazury.pl] [05.03.2014]</ref>. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Miejscowość leży w odległości 5 km na wschód od [[Kętrzyn|Kętrzyna]]. Około 2 km na wschód zlokalizowane jest [[Jezioro Mój]] oraz zarastające [[Jezioro Siercze]]. | + | Miejscowość leży w odległości 5 km na wschód od [[Kętrzyn|Kętrzyna]]. Około 2 km na wschód zlokalizowane jest [[Jezioro Mój|jezioro Mój]] oraz zarastające [[Jezioro Siercze|jezioro Siercze]]. |
| − | + | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Nazwę wsi wiąże się z ciekawą miejscową legendą. Zamieszkujący | + | Nazwę wsi wiąże się z ciekawą miejscową legendą. Zamieszkujący w okolicy diabeł nie był zadowolony z wybudowania miejscowego gotyckiego kościoła. Pragnął zniszczyć świątynię za pomocą wielkiego czarnego głazu. Diabeł nie zdążył jednak dobiec z nim do wsi - kiedy zapiały koguty znikła jego moc i w popłochu rzucił kamień w stronę lasu. Legenda wiąże się z [[Głaz narzutowy w Czernikach|głazem narzutowym]] zlokalizowanym w pobliskim lesie. |
| − | + | ||
| − | Miejscowość została | + | Miejscowość została założona jako [[wieś czynszowa]] na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] w 1394 r. Pod koniec XIV w. wieś obejmowała obszar 41 łanów. Działała już wówczas karczma oraz młyn. Kościół, dwukrotnie przebudowany w XVIII stuleciu, wzniesiono niedługo po założeniu wsi. W okresie przedreformacyjnym do miejscowej parafii należały wsie: [[Parcz]], [[Stara Różanka]], [[Wopławki]] oraz [[Kwiedzina]]. W 1765 r. do parafii włączono również [[Siniec]]. Od XVI do połowy XIX w. spotykamy się z licznymi nazwiskami polskich proboszczów i diakonów, m.in. Macieja Skoloviusa, Jana Grawerta, Jakuba Kamińskiego. Przez cały XVIII w. w Czernikach odprawiano msze po polsku. W latach 1896–1901 we wsi mieszkało 30 Polaków. |
| − | Po 1945 | + | Miejscowość została dotknięta przez [[epidemia dżumy 1709-1711| epidemię dżumy]] w 1710 r. Śmierć poniosło 19 osób. |
| + | |||
| + | W 1785 r. wieś składała się z 31 budynków, natomiast w 1818 r. Czerniki liczyły 240 mieszkańców żyjących w 34 domostwach. Mieczysław Orłowicz, który odwiedził Czerniki w okresie międzywojennym, wspominał o niezwykłej atrakcji: ''Pokazują tu legendarną podkowę szynkarki z Nakomiad, przemienionej przez diabła w konia''<ref>Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali G. Jasiński, A. Rzempołuch, R. Traba, Olsztyn 1991, s. 79.</ref>. U progu II wojny światowej miejscowość była zamieszkana przez 1590 osób. | ||
| + | |||
| + | Po 1945 r. wieś przez pewien czas nosiła nazwę Czarny Kamień. Od 1946 r. zaczęła obowiązywać oficjalna nazwa Czerniki. W 1945 r. we wsi uruchomiono szkołę podstawową. W 1970 r. miejscowość liczyła 420 mieszkańców. W Czernikach funkcjonowała w tym czasie ośmioklasowa szkoła podstawowa oraz sala kinowa na 100 miejsc. Sołectwo Czerniki wchodzące w skład [[gmina Kętrzyn| gminy Kętrzyn]] składało się z ośmiu miejscowości. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 48: | Linia 51: | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Kościół pw. św. Jana Ewangelisty w Czernikach| | + | *[[Kościół pw. św. Jana Ewangelisty w Czernikach|gotycki kościół parafialny]] z XIV w., przebudowany w latach 1749–1750 oraz 1771–1772, z wieżą kościelną dobudowaną w 1885 r. |
| − | * | + | *cmentarz przykościelny |
| − | * | + | *mogiły żołnierskie z okresu I wojny światowej zlokalizowane na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego; miejsce spoczynku 3 żołnierzy niemieckich, poległych w 1915 r. |
| − | * | + | *pozostałości linii kolejowej z 1907 r. |
| + | {{Przypisy}} | ||
| + | <references/> | ||
| + | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.<br/> | ''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.<br/> | ||
| Linia 57: | Linia 63: | ||
Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/> | Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.<br/> | ||
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
| − | [http://atlaswsi.pl/index.php?option=com_town&task=view&id=1782&tab=0&Itemid=6| | + | [http://atlaswsi.pl/index.php?option=com_town&task=view&id=1782&tab=0&Itemid=6| atlaswsi.pl] [10.03.2014]<br/> |
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [10.03.2014]<br/> | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [10.03.2014]<br/> | ||
| − | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#676/pl/i/czerniki_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._jana | + | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#676/pl/i/czerniki_-_zabytkowy_kosciol_par._p.w._sw._jana ciekawemazury.pl] [10.03.2014]<br/> |
| − | [http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/czerniki | + | [http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/czerniki rowery.olsztyn.pl] [05.03.2014]<br/> |
| − | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/6069,czerniki-kosciol-sw--jana-ewangelisty-%28xiv-w-%29.html | + | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/6069,czerniki-kosciol-sw--jana-ewangelisty-%28xiv-w-%29.html polskaniezwykła.pl] [05.03.2014]<br/> |
| − | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/ wuoz.olsztyn.pl] [05.03.2014] |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Kętrzyn (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wieś sołecka]] | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Kętrzyn (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wieś sołecka]] | ||
Wersja z 15:01, 10 sie 2014
| Czerniki | |
| | |
 Kościół pw. św. Jana w Czernikach
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | kętrzyński |
| Gmina | Kętrzyn |
| Liczba ludności (2010) | 269[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Czerniki | |
| Położenie na mapie Polski  Czerniki | |
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:city } | |
Czerniki (niem. Szwercensteyn, Schwarzstein) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 r. liczyła 269 mieszkańców (łącznie z Górami, Rubnikami i Strzyżami). Funkcję sołtysa obecnie sprawuje Alina Pędzich[2].
Położenie
Miejscowość leży w odległości 5 km na wschód od Kętrzyna. Około 2 km na wschód zlokalizowane jest jezioro Mój oraz zarastające jezioro Siercze.
Dzieje miejscowości
Nazwę wsi wiąże się z ciekawą miejscową legendą. Zamieszkujący w okolicy diabeł nie był zadowolony z wybudowania miejscowego gotyckiego kościoła. Pragnął zniszczyć świątynię za pomocą wielkiego czarnego głazu. Diabeł nie zdążył jednak dobiec z nim do wsi - kiedy zapiały koguty znikła jego moc i w popłochu rzucił kamień w stronę lasu. Legenda wiąże się z głazem narzutowym zlokalizowanym w pobliskim lesie.
Miejscowość została założona jako wieś czynszowa na prawie chełmińskim w 1394 r. Pod koniec XIV w. wieś obejmowała obszar 41 łanów. Działała już wówczas karczma oraz młyn. Kościół, dwukrotnie przebudowany w XVIII stuleciu, wzniesiono niedługo po założeniu wsi. W okresie przedreformacyjnym do miejscowej parafii należały wsie: Parcz, Stara Różanka, Wopławki oraz Kwiedzina. W 1765 r. do parafii włączono również Siniec. Od XVI do połowy XIX w. spotykamy się z licznymi nazwiskami polskich proboszczów i diakonów, m.in. Macieja Skoloviusa, Jana Grawerta, Jakuba Kamińskiego. Przez cały XVIII w. w Czernikach odprawiano msze po polsku. W latach 1896–1901 we wsi mieszkało 30 Polaków.
Miejscowość została dotknięta przez epidemię dżumy w 1710 r. Śmierć poniosło 19 osób.
W 1785 r. wieś składała się z 31 budynków, natomiast w 1818 r. Czerniki liczyły 240 mieszkańców żyjących w 34 domostwach. Mieczysław Orłowicz, który odwiedził Czerniki w okresie międzywojennym, wspominał o niezwykłej atrakcji: Pokazują tu legendarną podkowę szynkarki z Nakomiad, przemienionej przez diabła w konia[3]. U progu II wojny światowej miejscowość była zamieszkana przez 1590 osób.
Po 1945 r. wieś przez pewien czas nosiła nazwę Czarny Kamień. Od 1946 r. zaczęła obowiązywać oficjalna nazwa Czerniki. W 1945 r. we wsi uruchomiono szkołę podstawową. W 1970 r. miejscowość liczyła 420 mieszkańców. W Czernikach funkcjonowała w tym czasie ośmioklasowa szkoła podstawowa oraz sala kinowa na 100 miejsc. Sołectwo Czerniki wchodzące w skład gminy Kętrzyn składało się z ośmiu miejscowości.
Zabytki
- gotycki kościół parafialny z XIV w., przebudowany w latach 1749–1750 oraz 1771–1772, z wieżą kościelną dobudowaną w 1885 r.
- cmentarz przykościelny
- mogiły żołnierskie z okresu I wojny światowej zlokalizowane na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego; miejsce spoczynku 3 żołnierzy niemieckich, poległych w 1915 r.
- pozostałości linii kolejowej z 1907 r.
Przypisy
Bibliografia
Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.
Licharewa Zofia, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
atlaswsi.pl [10.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [10.03.2014]
ciekawemazury.pl [10.03.2014]
rowery.olsztyn.pl [05.03.2014]
polskaniezwykła.pl [05.03.2014]
wuoz.olsztyn.pl [05.03.2014]
