Dzikowo Iławeckie: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 19 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 225<ref> | + | |liczba ludności = 225<ref>Łączna liczba mieszkańców wsi Dzikowo Iławeckie, Lipnicki Młyn, Malinowo (gmina Górowo Iławeckie) i Sędziwojewo.</ref> |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Dzikowo Iławeckie ''' (niem. ''Wildenhoff'') – | + | ''' Dzikowo Iławeckie ''' (niem. ''Wildenhoff'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Górowo Iławeckie (gmina wiejska)|gminie Górowo Iławeckie]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1961 wieś wchodziła w skład powiatu górowskiego. |
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 225 mieszkańców (łącznie z [[Lipnicki Młyn|Lipnickim Młynem]], [[Malinowo ( | + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 225 mieszkańców (łącznie z [[Lipnicki Młyn|Lipnickim Młynem]], [[Malinowo (gmina Górowo Iławeckie)|Malinowem]] i [[Sędziwojewo|Sędziwojewem]]). W skład sołectwa wchodzą wsie Dzikowo Iławeckie, Malinowo i Sędziwojewo. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Mariusz Stempowski. |
| + | <br/><br/> | ||
| − | <br/> | + | [[Plik: Pałac w Dzikowie. 1940.jpg|right|290px|thumb| Pałac w Dzikowie (1940).<br>Źródło: [http://mitglieder.ostpreussen.de/canditten/index.php?id=639 www.mitglieder.ostpreussen.de] ]] |
| + | |||
| + | [[Plik: Brama do zespołu pałacowego. Czasy współczesne.jpg|right|290px|thumb| Brama do zespołu pałacowego (obecnie).<br>Źródło: [http://mitglieder.ostpreussen.de/canditten/index.php?id=639 www.mitglieder.ostpreussen.de] ]] | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wzniesienia Górowskie|Wzniesień Górowskich]], 29 km na północny zachód od [[Bartoszyce|Bartoszyc]] i 7 km na północny zachód od [[Górowo Iławeckie|Górowa Iławeckiego]]. Lasy rozciągające się na północ od wsi zwane są [[Dzikowski Bór|Dzikowskim Borem]]. W pobliżu wsi położony jest [[Cegielny Staw]] (7,5 ha), a także [[Czarna Góra]] o wysokości 193 m n.p.m. oraz [[Zamkowa Góra]] | + | Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze [[Wzniesienia Górowskie|Wzniesień Górowskich]], 29 km na północny zachód od [[Bartoszyce|Bartoszyc]] i 7 km na północny zachód od [[Górowo Iławeckie|Górowa Iławeckiego]]. Lasy rozciągające się na północ od wsi zwane są [[Dzikowski Bór|Dzikowskim Borem]]. W pobliżu wsi położony jest [[Cegielny Staw]] (7,5 ha), a także [[Czarna Góra]] o wysokości 193 m n.p.m. oraz [[Zamkowa Góra]] – 216 m n.p.m. Na północ od wsi znajduje się niewielkie jezioro [[Jezioro Minty|Minty]] (22,5 ha). |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa [[ | + | Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa [[zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]]. Po raz pierwszy wzmiankowana jest w źródłach z 1414 roku jako wieś [[Prusowie|pruska]]. W wyniku strat poniesionych w [[wojna polsko-krzyżacka 1414 roku| wojnie polsko-krzyżackiej w 1414 roku]] właściwie przestała istnieć. W 1469 roku zakon oddał ją w zastaw. W 1535 roku przeszła ona na własność rodu von Waldburgów, a następnie poprzez dziedziczenie – von Schwerinów, jednej z najpotężniejszych rodzin w Prusach. Ten ostatni ród umieścił w Dzikowie siedzibę rozległego klucza swego majątku. Pod koniec XIX w. był to największy majątek w powiecie, zajmujący obszar 1847 ha. W 1889 roku należały do niego następujące folwarki: [[Garbniki]], [[Lipniki (gmina Górowo Iławeckie) |Lipniki]], Malinowo, [[Porąbki]] i [[Półwiosek]]. W rękach Schwerinów pozostał on do 1945 roku – wtedy też spłonął tutejszy pałac. Dzikowo wchodziło w skład [[parafia ewangelicka w Kandytach|parafii ewangelickiej w Kandytach]]. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Szkołę we wsi założono w połowie XVIII w. W 1935 roku uczęszczało do niej 63 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. | |
| + | Po II wojnie światowej wieś wchodziła w skład sołectwa [[Kandyty]]; na bazie dawnego majątku uruchomiono tu [[Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR)|Państwowe Gospodarstwo Rolne]] Dzikowo Iławeckie. Według spisu powszechnego z 1983 roku wieś składała się z 24 budynków mieszkalnych. Znajdowały się w niej wówczas: przedszkole, świetlica, punkt biblioteczny, klub, kino na 150 miejsc, siedziba leśnictwa, sklep spożywczy, zakład remontowo-budowlany, zakład ślusarsko-kowalski i zakład naprawy maszyn. | ||
| − | 1983 | + | Liczba mieszkańców na przestrzeni lat: |
| − | + | *1857 – 128 osób | |
| − | + | *1939 – 333 osoby | |
| + | *1983 – 281 osób | ||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[Otto von Schwerin]] ( | + | *[[Otto von Schwerin]] (1616–1679) – polityk pruski; pierwszy właściciel Dzikowa z rodu Schwerinów |
| − | |||
== Turystyka == | == Turystyka == | ||
| − | *[[Zamkowa Góra]] (216 m n.p.m.) w okolicach Dzikowa z leśną ścieżką dydaktyczną; w pierwszej połowie XIX wieku obserwacje i pomiary astrometryczne prowadził tu [[Fryderyk Wilhelm Bessel]] ( | + | *[[Zamkowa Góra]] (216 m n.p.m.) – znajdująca się w okolicach Dzikowa z leśną ścieżką dydaktyczną; w pierwszej połowie XIX wieku obserwacje i pomiary astrometryczne prowadził tu [[Fryderyk Wilhelm Bessel]] (1784–1846), profesor [[Uniwersytet w Królewcu|uniwersytetu królewieckiego]] i założyciel tamtejszego obserwatorium astronomicznego. |
| − | |||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki z połowy XVIII wieku, w obrębie dawnego założenia pałacowo-parkowo-folwarcznego, w centrum wsi; teren bardzo zdewastowany, na istnienie cmentarza wskazują jedynie obsadzenia kwater, liczne doły po wykopanych mogiłach |
| − | * | + | *dawny park pałacowy (16 ha) z XVIII-XIX wieku |
| − | * | + | *pozostałości zabudowań folwarcznych: czworaki, kuźnia |
| − | * | + | *leśniczówka |
| − | * | + | *układ hydrotechniczny |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
| + | ''Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.<br/> | ||
| + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/> | ||
| + | [http://gorowoil-ug.bip-wm.pl/public/?id=88869 Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Górowo Iławeckie], Górowo Iławeckie 2008 [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/preylau.html Deutsche Verwaltungsgeschichte] [05.03.2014] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] [[Kategoria: Górowo Iławeckie (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] |
| + | [[Kategoria: 1201-1300]] [[Kategoria: 1301-1400]] [[Kategoria: 1401-1500]] [[Kategoria: 1501-1600]] | ||
Aktualna wersja na dzień 10:10, 15 kwi 2020
| Dzikowo Iławeckie | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | bartoszycki |
| Gmina | Górowo Iławeckie |
| Liczba ludności (2010) | 225[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Dzikowo Iławeckie | |
| Położenie na mapie Polski  Dzikowo Iławeckie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Dzikowo Iławeckie (niem. Wildenhoff) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Górowo Iławeckie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1961 wieś wchodziła w skład powiatu górowskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 225 mieszkańców (łącznie z Lipnickim Młynem, Malinowem i Sędziwojewem). W skład sołectwa wchodzą wsie Dzikowo Iławeckie, Malinowo i Sędziwojewo. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Mariusz Stempowski.
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wzniesień Górowskich, 29 km na północny zachód od Bartoszyc i 7 km na północny zachód od Górowa Iławeckiego. Lasy rozciągające się na północ od wsi zwane są Dzikowskim Borem. W pobliżu wsi położony jest Cegielny Staw (7,5 ha), a także Czarna Góra o wysokości 193 m n.p.m. oraz Zamkowa Góra – 216 m n.p.m. Na północ od wsi znajduje się niewielkie jezioro Minty (22,5 ha).
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Po raz pierwszy wzmiankowana jest w źródłach z 1414 roku jako wieś pruska. W wyniku strat poniesionych w wojnie polsko-krzyżackiej w 1414 roku właściwie przestała istnieć. W 1469 roku zakon oddał ją w zastaw. W 1535 roku przeszła ona na własność rodu von Waldburgów, a następnie poprzez dziedziczenie – von Schwerinów, jednej z najpotężniejszych rodzin w Prusach. Ten ostatni ród umieścił w Dzikowie siedzibę rozległego klucza swego majątku. Pod koniec XIX w. był to największy majątek w powiecie, zajmujący obszar 1847 ha. W 1889 roku należały do niego następujące folwarki: Garbniki, Lipniki, Malinowo, Porąbki i Półwiosek. W rękach Schwerinów pozostał on do 1945 roku – wtedy też spłonął tutejszy pałac. Dzikowo wchodziło w skład parafii ewangelickiej w Kandytach.
Szkołę we wsi założono w połowie XVIII w. W 1935 roku uczęszczało do niej 63 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Po II wojnie światowej wieś wchodziła w skład sołectwa Kandyty; na bazie dawnego majątku uruchomiono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne Dzikowo Iławeckie. Według spisu powszechnego z 1983 roku wieś składała się z 24 budynków mieszkalnych. Znajdowały się w niej wówczas: przedszkole, świetlica, punkt biblioteczny, klub, kino na 150 miejsc, siedziba leśnictwa, sklep spożywczy, zakład remontowo-budowlany, zakład ślusarsko-kowalski i zakład naprawy maszyn.
Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:
- 1857 – 128 osób
- 1939 – 333 osoby
- 1983 – 281 osób
Ludzie związani z miejscowością
- Otto von Schwerin (1616–1679) – polityk pruski; pierwszy właściciel Dzikowa z rodu Schwerinów
Turystyka
- Zamkowa Góra (216 m n.p.m.) – znajdująca się w okolicach Dzikowa z leśną ścieżką dydaktyczną; w pierwszej połowie XIX wieku obserwacje i pomiary astrometryczne prowadził tu Fryderyk Wilhelm Bessel (1784–1846), profesor uniwersytetu królewieckiego i założyciel tamtejszego obserwatorium astronomicznego.
Zabytki
- dawny cmentarz ewangelicki z połowy XVIII wieku, w obrębie dawnego założenia pałacowo-parkowo-folwarcznego, w centrum wsi; teren bardzo zdewastowany, na istnienie cmentarza wskazują jedynie obsadzenia kwater, liczne doły po wykopanych mogiłach
- dawny park pałacowy (16 ha) z XVIII-XIX wieku
- pozostałości zabudowań folwarcznych: czworaki, kuźnia
- leśniczówka
- układ hydrotechniczny
Przypisy
- ↑ Łączna liczba mieszkańców wsi Dzikowo Iławeckie, Lipnicki Młyn, Malinowo (gmina Górowo Iławeckie) i Sędziwojewo.
Bibliografia
Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Górowo Iławeckie, Górowo Iławeckie 2008 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]
