Ełcka Kolej Wąskotorowa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 6: Linia 6:
 
  |dopełniacz wsi        = Ełku
 
  |dopełniacz wsi        = Ełku
 
  |zdjęcie              = Ełk_1.jpg   
 
  |zdjęcie              = Ełk_1.jpg   
  |opis zdjęcia          = Dworzec kolei wąskotorowej w Ełku
+
  |opis zdjęcia          = Dworzec kolei wąskotorowej w Ełku.<br>Fot. Adam Płoski.
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie  
Linia 22: Linia 22:
 
  |mapa wsi              =
 
  |mapa wsi              =
 
  |kod mapy              = PL-WN
 
  |kod mapy              = PL-WN
  |stopniN = 53 |minutN = 42 |sekundN = 56
+
  |stopniN = 53 |minutN = 49 |sekundN = 28
  |stopniE = 21 |minutE = 19 |sekundE = 02
+
  |stopniE = 22 |minutE = 21 |sekundE = 39
 
  |commons              =
 
  |commons              =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikipodróże          =
Linia 29: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}
 
}}
'''Ełcka Kolej Wąskotorowa''' – jedyna w regionie kolej wąskotorowa, jedna z ostatnich funkcjonujących w Polsce.
+
'''Ełcka Kolej Wąskotorowa''' – jedyna w regionie kolejka wąskotorowa, jedna z ostatnich tego typu funkcjonujących w Polsce.
== Historia==  
+
<br/><br/>
Pierwszy projekt budowy Ełckiej Kolei Wąskotorowej (niem. Lycker Kleinbahn) powstał w 1905 r. Założeniom projektowym przyświecały cele gospodarcze i militarne. Kolej połączyła Ełk z przygranicznymi miejscowościami. Stację kolei wąskotorowej zlokalizowano przy istniejącej już stacji normalnotorowej. Prace rozpoczęto na przełomie 1911/1912. W 1913 r. wybudowano nową parowozownię, starą przekształcając w warsztat. W tym też roku nastąpiło uroczyste otwarcie EKW, mimo że prac nie zakończono; wkrótce przerwał je wybuch pierwszej wojny światowej (1914 r.). W trakcie wojny kolej wąskotorowa poniosła znaczne straty; w 1918 r. wznowiono ruch osobowo – towarowy. Kolej remontowano i modernizowano do lat 20-tych XX w. Ukształtował się wówczas zespół wąskotorowego dworca głównego (torowiska stacji osobowej i towarowej oraz kompleks budynków), który przetrwał do 1945 r. W okresie drugiej wojny światowej wybudowano przejście podziemne pomiędzy dworcem normalnotorowym a wąskotorowym. Układ torowisk, stacji i przystanków pozwalał na bezkolizyjny ruch towarowy całą dobę. Tabor EKW składał się z wagonów pocztowo-bagażowych, towarowych i osobowych.  
+
==Historia==
 +
Pierwszy projekt budowy Ełckiej Kolei Wąskotorowej powstał w 1905 r. Inwestycja miała przynieść głównie korzyści gospodarcze. Stację kolei wąskotorowej w [[Ełk|Ełku]] zlokalizowano przy istniejącej już stacji normalnotorowej. Prace rozpoczęto na przełomie 1911/1912 roku; w 1913 r. uroczyście uruchomiono kolejkę, której funkcjonowanie przetrwał wybuch pierwszej wojny światowej, podczas której kolej odniosła poważne zniszczenia. Po niezbędnych remontach (trwających do lat 20. XX w.) wznowiono ruch towarowy i osobowy, który miał miejsce nieprzerwanie praktycznie do końca drugiej wojny światowej.
 +
 
 +
Ełcka Kolej Wąskotorowa została poważnie zniszczona podczas ofensywy Armii Czerwonej. Zniszczeniu uległ wówczas m.in.: budynek stacyjny w Ełku oraz przystanki w [[Milejewo|Milejewie]] i [[Kalinowo|Kalinowie]], a także most w [[Sypitki|Sypitkach]]. W kolejnych latach, w trakcie niezbędnego remontu przekuto torowisko z 1000 mm na 750 mm.
 +
 
 +
Na początku lat 90. XX w. do rejestru zabytków wpisany został przestrzenny układ komunikacyjny kolejki (wówczas funkcjonującej pod nazwą Ełckiej Kolei Dojazdowej) od stacji Ełk Wąskotorowy do stacji [[Turowo]] i od stacji [[Laski Małe]] do stacji Zawady-Tworki. Kilka lat później uruchomiono na trasie przejazdy turystyczne.
 +
 
 +
W 2002 r. Zarząd Miasta Ełku przejął kolej wąskotorową.
 +
 
 +
Od 1 marca 2014 r. Ełcką Koleją Wąskotorową zarządza [[Muzeum Historyczne w Ełku]].
 +
==Infrastruktura i tabor==
 +
Ełcka Kolej Wąskotorowa przebiega przez tereny gmin: [[Ełk]], [[Kalinowo (gmina wiejska)|Kalinowo]] i [[Prostki (gmina wiejska)|Prostki]]. Łącznie długość linii kolejowej wynosi 48 km. W Ełku zachowane są do dziś historyczne budynki wąskotorowego dworca głównego oraz torowisko. Na trasie kolejki, poza Ełkiem, zachowana są związane z jej funkcjonowaniem zabytkowe budowle, tj. dworce, mosty, wiadukty, przepusty, wiata i inne. Ponadto na terenie stacji kolejowej w Ełku znajdują się interesujące przykłady historycznego taboru kolejowego (normalnotorowy i wąskotorowy).
 +
 
 +
==Galeria zdjęć==
 +
<gallery mode=packed widths=200px heights=200px class="left">
 +
Plik:Parowóz.jpg|<center>Parowóz. Fot. Romek. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ełk1,kolej_wąskotorowa.JPG Commons Wikimedia]
 +
Plik:Lokomotywa.jpg|<center>Lokomotywa. Fot. Romek. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ełcka_Kolej_Wąskotorowa_2.JPG Commons Wikimedia]
 +
Plik:Widok na peron.jpg|<center>Widok na peron. Fot. Romek. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ełk,_kolej_wąskotorowa.JPG Commons Wikimedia]
 +
Plik:Mapa przejazdu Ełckiej Kolei Wąskotorowej.jpeg|<center>Mapa przejazdu Ełckiej Kolei Wąskotorowej. Źródło: [http://www.mosir.elk.com.pl/ekw/mapa.html www.mosir.elk.com.pl]
 +
</gallery>
 +
==Zobacz także==
 +
[[lkwim: Prywatne Muzeum Zabytków Kolejnictwa w Ełku | Prywatne Muzeum Zabytków Kolejnictwa w Ełku]]<br/>
 +
[http://www.mosir.elk.com.pl/ekw/ Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Ełku] [08.02.2015]<br/>
 +
 
 +
==Bibliografia==
 +
S. Jasiński, ''Ełcka Kolej Wąskotorowa 1913-2001'', Ełk 2002.
  
== Od 1945 r. do dziś==
 
Ełcka Kolej Wąskotorowa funkcjonowała do przełomu 1944/1945 r., kiedy to została poważnie zniszczona podczas ofensywy Armii Czerwonej. Zniszczeniu uległy wówczas m.in.: budynki stacji Ełk Wąskotorowy, przystanki Milejewo i Kalinowo, most w Sypitkach, remontu wymagały torowiska na całej długości linii. W latach 1950-1951 przekuto torowisko kolejki z dotychczasowych 1000 mm na 750 mm. W latach 1952-1955 wymieniono tabor wagonowy; w 1957 r. zmieniono nazwę na Ełcką Kolej Dojazdową (EKD). W 1954 r. wprowadzono do użytku dwa wagony benzynowe. W 1975 r. wprowadzono trakcję spalinową. W 1988 r. przeprowadzono modernizację torowiska EKD (remont kapitalny), prac na całej długości linii nie ukończono.
 
W 1991 r. Wojewódzki Konserwator Zabytków w Suwałkach wpisał do rejestru zabytków przestrzenny układ komunikacyjny Ełckiej Kolei Dojazdowej od stacji Ełk Wąskotorowy do stacji Turowo i od stacji Laski Małe do stacji Zawady-Tworki. W 1993 r. uruchomiono pierwsze przejazdy turystyczne, rok później założono tzw. skansen ruchomych zbytków techniki kolejnictwa. W 1994 r. wpisano do rejestru zespół parowozowni normalnotorowej, obejmujący także obiekty i obszar kolei wąskotorowej. W 2002 r. Zarząd Miasta Ełku przejął kolej wąskotorową w użyczenie, przywracając także stara nazwę - Ełcka Kolei Wąskotorowa.
 
== Bibliografia ==
 
#S. Jasiński, Ełcka Kolej Wąskotorowa 1913-2001, Ełk 2002
 
#http://www.mosir.elk.com.pl/ekw/
 
#http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php/Prywatne_Muzeum_Zabytk%C3%B3w_Kolejnictwa_w_E%C5%82ku
 
 
[[Kategoria: Turystyka]] [[Kategoria: Zabytki]] [[Kategoria: Zabytki techniki]]
 
[[Kategoria: Turystyka]] [[Kategoria: Zabytki]] [[Kategoria: Zabytki techniki]]
 +
[[Kategoria: 1801-1918]]
 +
[[Kategoria:Ełk]], [[Kategoria: Kalinowo (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Prostki (gmina wiejska)]]

Aktualna wersja na dzień 13:59, 13 gru 2017

Ełcka Kolej Wąskotorowa

Dworzec kolei wąskotorowej w Ełku.Fot. Adam Płoski.
Dworzec kolei wąskotorowej w Ełku.
Fot. Adam Płoski.
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat ełcki
Gmina Ełk
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Ełcka Kolej Wąskotorowa
Ełcka Kolej Wąskotorowa
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Ełcka Kolej Wąskotorowa
Ełcka Kolej Wąskotorowa
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Ełcka Kolej Wąskotorowa – jedyna w regionie kolejka wąskotorowa, jedna z ostatnich tego typu funkcjonujących w Polsce.

Historia

Pierwszy projekt budowy Ełckiej Kolei Wąskotorowej powstał w 1905 r. Inwestycja miała przynieść głównie korzyści gospodarcze. Stację kolei wąskotorowej w Ełku zlokalizowano przy istniejącej już stacji normalnotorowej. Prace rozpoczęto na przełomie 1911/1912 roku; w 1913 r. uroczyście uruchomiono kolejkę, której funkcjonowanie przetrwał wybuch pierwszej wojny światowej, podczas której kolej odniosła poważne zniszczenia. Po niezbędnych remontach (trwających do lat 20. XX w.) wznowiono ruch towarowy i osobowy, który miał miejsce nieprzerwanie praktycznie do końca drugiej wojny światowej.

Ełcka Kolej Wąskotorowa została poważnie zniszczona podczas ofensywy Armii Czerwonej. Zniszczeniu uległ wówczas m.in.: budynek stacyjny w Ełku oraz przystanki w Milejewie i Kalinowie, a także most w Sypitkach. W kolejnych latach, w trakcie niezbędnego remontu przekuto torowisko z 1000 mm na 750 mm.

Na początku lat 90. XX w. do rejestru zabytków wpisany został przestrzenny układ komunikacyjny kolejki (wówczas funkcjonującej pod nazwą Ełckiej Kolei Dojazdowej) od stacji Ełk Wąskotorowy do stacji Turowo i od stacji Laski Małe do stacji Zawady-Tworki. Kilka lat później uruchomiono na trasie przejazdy turystyczne.

W 2002 r. Zarząd Miasta Ełku przejął kolej wąskotorową.

Od 1 marca 2014 r. Ełcką Koleją Wąskotorową zarządza Muzeum Historyczne w Ełku.

Infrastruktura i tabor

Ełcka Kolej Wąskotorowa przebiega przez tereny gmin: Ełk, Kalinowo i Prostki. Łącznie długość linii kolejowej wynosi 48 km. W Ełku zachowane są do dziś historyczne budynki wąskotorowego dworca głównego oraz torowisko. Na trasie kolejki, poza Ełkiem, zachowana są związane z jej funkcjonowaniem zabytkowe budowle, tj. dworce, mosty, wiadukty, przepusty, wiata i inne. Ponadto na terenie stacji kolejowej w Ełku znajdują się interesujące przykłady historycznego taboru kolejowego (normalnotorowy i wąskotorowy).

Galeria zdjęć

Zobacz także

Prywatne Muzeum Zabytków Kolejnictwa w Ełku
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Ełku [08.02.2015]

Bibliografia

S. Jasiński, Ełcka Kolej Wąskotorowa 1913-2001, Ełk 2002.,