Ełk: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 48 wersji utworzonych przez 7 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
 
|nazwa                = Ełk
 
|nazwa                = Ełk
|herb wsi              = Ełk. Herb miasta.png
+
|herb wsi              = Ełk. Herb miasta.png
 
  |flaga wsi            =
 
  |flaga wsi            =
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Ełku
+
  |dopełniacz wsi        = Ełku
  |zdjęcie              = Ełk współczesny.jpg
+
  |zdjęcie              = Ełk.JPG
  |opis zdjęcia          = Ełk współczesny [http://www.mazurskimotoshow.pl/ Mazurski Moto Show] [22.06.2014] 
+
  |opis zdjęcia          = Ełk (Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku)
 
  |rodzaj miejscowości  = miasto  
 
  |rodzaj miejscowości  = miasto  
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
Linia 22: Linia 22:
 
  |mapa wsi              =
 
  |mapa wsi              =
 
  |kod mapy              = PL-WN
 
  |kod mapy              = PL-WN
  |stopniN = 53 |minutN = 49 |sekundN = 17
+
  |stopniN = 53  
  |stopniE = 22 |minutE = 21 |sekundE = 44
+
|minutN = 49  
 +
|sekundN = 17
 +
  |stopniE = 22  
 +
|minutE = 21  
 +
|sekundE = 44
 
  |commons              =
 
  |commons              =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}<br/>
+
}}
''' Ełk''' (niem.''Lyck'', lit. ''Lukas'', ros. ''Элк'') – miasto i gmina w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]]. W latach 1946–1975 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego, a w latach 1975–1998 do województwa suwalskiego. Do 31 maja 1975 roku i od 1 stycznia 1999 roku siedziba władz [[Powiat ełcki|powiatu ełckiego]]. Miasto zajmuje 3. miejsce pod względem ludności i 4. miejsce pod względem powierzchni w województwie warmińsko–mazurskim. W 2011 roku liczyło 59274 mieszkańców. Aktualnie funkcję prezydenta miasta sprawuje [[Tomasz Andrukiewicz]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [10.09.2013]</ref>.
+
''' Ełk''' (niem. ''Lyck'', lit. ''Lukas'', ros. ''Элк'') – miasto i gmina w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]]. W latach 1946–1975 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego, a w latach 1975–1998 do województwa suwalskiego. Do 31 maja 1975 roku i od 1 stycznia 1999 roku siedziba władz [[Powiat ełcki|powiatu ełckiego]]. Miasto zajmuje 3. miejsce pod względem ludności i 4. miejsce pod względem powierzchni w województwie warmińsko–mazurskim. W 2011 roku liczyło 59274 mieszkańców. Aktualnie funkcję prezydenta miasta sprawuje [[Tomasz Andrukiewicz]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [10.09.2013]</ref>.  
 
<br><br>
 
<br><br>
{{Galeria|Nazwa= Ełk |wielkość=290|pozycja=right
+
[[Plik:Elckie Centrum Kultury.jpg|thumb|290px|right|Ełckie Centrum Kultury. Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku]]
|File: Katedra św. Wojciecha_Ełk.jpg|Katedra św. Wojciecha w Ełku © Mieczysław Kalski
+
[[Plik:Park Naukowo - Technologiczny.JPG|thumb|290px|right|Park Naukowo-Technologiczny. Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku]]
|File:Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego_Ełk.JPG|Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego_Ełk © Mieczysław Kalski
+
[[Plik:skwer z rusałką w centrum miasta.JPG|thumb|290px|right|Skwer z rusałką w centrum miasta. Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku]]
|File: Most w Ełku.JPG|Most w Ełku © Mieczysław Kalski
+
[[Plik:zabytkowa Wieża Ciśnień.jpg|thumb|290px|right|Zabytkowa Wieża Ciśnień. Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku]]
|File: Domy Ełk.JPG|Domy Ełk © Mieczysław Kalski
+
[[Plik:Wyższe Seminarium Duchowne w Ełku - budynek zabytkowy.JPG|thumb|290px|right|Wyższe Seminarium Duchowne w Ełku - budynek zabytkowy. Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku]]
|File: Zamek w Ełku.JPG|Zamek w Ełku © Mieczysław Kalski
+
[[Plik:Galeria Handlowa Brama Mazur.JPG|thumb|290px|right|Galeria Handlowa Brama Mazur. Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku]]
}}
+
[[Plik: Katedra św. Wojciecha_Ełk.jpg|thumb|290px|right|Katedra św. Wojciecha w Ełku Fot. Mieczysław Kalski]]
 +
[[Plik:Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego_Ełk.JPG|thumb|290px|right|Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego_Ełk Fot. Mieczysław Kalski]]
 +
[[Plik:zabytkowy most na ul. Zamkowej.JPG|thumb|290px|right|Zabytkowy most na ul. Zamkowej. Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku]]
 +
[[Plik:Domy Ełk.JPG|thumb|290px|right|Domy Ełk Fot. Mieczysław Kalski]]
 +
[[Plik: Zamek w Ełku.JPG|thumb|290px|right|Zamek w Ełku Fot. Mieczysław Kalski]]
 +
[[plik:elk 1993.jpg|thumb|right|290px|Źródło: Archiwum [[lkwim:Andrzej Cieślak|Andrzeja Cieślaka]]]]
 +
 
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Miasto położone jest we wschodniej części [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]], nad jeziorem [[Jezioro Ełckie| Ełckim]] i rzeką [[Rzeka Ełk|Ełk]]. W odległości 2 – 2.5 km znajdują się jeziora [[Jezioro Szyba|Szyba]] i [[Jezioro Selmęt Mały|Selmęt Mały]]. Ełk leży w odległości 150 km od [[Olsztyn|Olsztyna]].
+
Miasto położone jest we wschodniej części [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]], nad [[Jezioro Ełckie| Jeziorem Ełckim]] i rzeką [[Rzeka Ełk|Ełk]]. W odległości 2 – 2.5 km znajdują się jeziora [[Jezioro Szyba|Szyba]] i [[Jezioro Selmęt Mały|Selmęt Mały]]. Ełk leży w odległości 150 km od [[Olsztyn|Olsztyna]].
<br/>
 
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Pierwszym, który wymieniał nazwę ''Łek'', był Jan Długosz. Według [[Jaćwingowie|Jaćwięgów]] słowo oznaczało najprawdopodobniej ''białą wodę''. Nazwę osada wzięła od rzeki, nad którą ją założono. [[Zakon krzyżacki|Krzyżacy]] nadali osadzie nazwę w brzmieniu niemieckim. W późniejszych źródłach podawano ją w różnych wersjach: ''Licke'', ''Lik'', ''Licce'', ''Lueck'', ''Lyck''.
+
Pierwszym spośród polskich kronikarzy, który wymieniał nazwę ''Łek'', był Jan Długosz. Według Jaćwięgów słowo oznaczało najprawdopodobniej ''białą wodę''. Nazwę osada wzięła od rzeki, nad którą ją założono. [[Zakon krzyżacki|Krzyżacy]] nadali osadzie nazwę w brzmieniu niemieckim. W późniejszych źródłach podawano ją w różnych wersjach: ''Licke'', ''Lik'', ''Licce'', ''Lueck'', ''Lyck''. Pierwsze wzmianki dotyczące Ełku pochodzą z około 1398 roku.
Pierwsze wzmianki dotyczące Ełku pochodzą z około 1398 roku.
 
Ełk założono na granicy [[Galindia|Galindii]] i [[Jaćwież|Jaćwieży]] na obszarze [[Komturstwo bałgijskie|komturstwa bałgijskiego]], w słabo zaludnionej okolicy. Na wyspie w przewężeniu jeziora Ełckiego wybudowano zamek. Jego budowa rozpoczęła się w okresie rządów wielkiego mistrza [[Konrad von Jungingen| Konrada von Jungingena]].
 
Zamek był siedzibą prokuratora, który podlegał komturowi z Bałgi. Do jego głównych zadań należało wspieranie akcji zasiedlania terytorium. Wokół zamku zaczęła rozwijać się osada. Po [[Sekularyzacja Prus|sekularyzacji Prus]] w 1525 roku zamek stał się siedzibą urzędnika książęcego. Od XVIII wieku zaczął niszczeć, a pod koniec lat 80. XIX wieku  pozostałości wykorzystano do budowy więzienia.
 
Przywilej lokacyjny dla Ełku został wystawiony przed wybuchem wojny trzynastoletniej, najprawdopodobniej pomiędzy 1434 a 1437 rokiem. Nadania [[Prawa miejskie|praw miejskich]] dokonał wielki mistrz [[Paweł von Rusdorf]]. Prawa miejskie Ełk otrzymał w 1445 roku. Miasto miało liczyć 102 łany, w tym 8 łanów dla sołtysa – zasadźcy [[Michał Neoresen|Michała Neoresena]], 4 łany dla plebana z [[Parafia pw. św. Katarzyny w Ełku| parafii pod wezwaniem św. Katarzyny]]. W tym okresie Ełk występuje jako ''Licke''.
 
  
W roku 1519 w miejscowości mieszkało 21 karczmarzy, 13 bartników, 13 chłopów i 2 sołtysów. Okres rozwoju i przeobrażenia się w ośrodek miejski jeszcze nie nadszedł. W dokumentach z roku 1554 i 1557 pojawiło się już określenie miasteczko w miejsce [[Wieś czynszowa|wsi czynszowej]]. Nazwa miejscowości występuje w formie ''Lyck''. W 1579 roku miejscowość zamieszkiwało 43 gospodarzy, 27 karczmarzy, 5 wolnych, 43 zagrodników. Pełne prawa miejskie Ełk otrzymał w XVII wieku. Bliskie położenie miasta przy granicy z [[Podlasie|Podlasiem]] sprawiło, że Ełk przekształcił się wkrótce w ważne centrum administracyjno–gospodarcze. W latach 1536–1558 w miejscowej drukarni [[Jan Malecki|Jana]] i [[Hieronim Malecki|Hieronima]] Maleckich wydano wiele polskich publikacji ewangelickich.
+
Ełk założono na granicy Galindii i Jaćwieży, na obszarze komturstwa bałgijskiego, w słabo zaludnionej okolicy. Na wyspie w przewężeniu Jeziora Ełckiego wybudowano zamek. Jego budowa rozpoczęła się w okresie rządów wielkiego mistrza [[Konrad von Jungingen| Konrada von Jungingena]].
 +
 
 +
Zamek był siedzibą prokuratora, który podlegał komturowi z Bałgi. Do jego głównych zadań należało wspieranie akcji zasiedlania terytorium. Wokół zamku zaczęła rozwijać się osada. Po sekularyzacji Prus w 1525 roku zamek stał się siedzibą urzędnika książęcego. Od XVIII wieku zaczął niszczeć, a pod koniec lat 80. XIX wieku  pozostałości wykorzystano do budowy więzienia.
 +
 
 +
Przywilej lokacyjny dla Ełku został wystawiony przed wybuchem wojny trzynastoletniej, najprawdopodobniej pomiędzy 1434 a 1437 rokiem. Nadania praw miejskich dokonał wielki mistrz [[Paul von Russdorff]]. Prawa miejskie Ełk otrzymał w 1445 roku. Miasto miało liczyć 102 łany, w tym 8 łanów dla sołtysa–zasadźcy [[Michał Neoresen|Michała Neoresena]], 4 łany dla plebana z [[Parafia pw. św. Katarzyny w Ełku| parafii pod wezwaniem św. Katarzyny]]. W tym okresie Ełk występował w zapisach jako ''Licke''.
 +
 
 +
W roku 1519 w miejscowości mieszkało 21 karczmarzy, 13 bartników, 13 chłopów i 2 sołtysów. Okres rozwoju i przeobrażenia się w ośrodek miejski jeszcze nie nadszedł. W dokumentach z roku 1554 i 1557 pojawiło się już określenie miasteczko w miejsce wsi czynszowej. Nazwa miejscowości występuje w formie ''Lyck''. W 1579 roku miejscowość zamieszkiwało 43 gospodarzy, 27 karczmarzy, 5 wolnych, 43 zagrodników. Pełne prawa miejskie Ełk otrzymał w XVII wieku. Bliskie położenie miasta przy granicy z Podlasiem sprawiło, że Ełk przekształcił się wkrótce w ważne centrum administracyjno–gospodarcze. W latach 1536–1558 w miejscowej drukarni [[Jan Malecki|Jana]] i [[Hieronim Malecki|Hieronima]] Maleckich wydano wiele polskich publikacji ewangelickich.
  
 
W 1655 roku miasto zostało zajęte przez Szwedów, a rok później splądrowane w czasie najazdu tatarskiego.  
 
W 1655 roku miasto zostało zajęte przez Szwedów, a rok później splądrowane w czasie najazdu tatarskiego.  
W latach 1709–1710, w czasie epidemii dżumy, zmarło 1300 mieszkańców.
+
W latach 1709–1710, w czasie [[Epidemia dżumy 1709-1711|epidemii dżumy]], zmarło 1300 mieszkańców.
  
W 1807 roku w mieście stacjonował 4. pułk piechoty gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. Przez miasto przeciągnęły pozostałości [[Wojska francuskie w Ełku|armii francuskiej]] w czasie odwrotu spod Moskwy. W 1813 roku w mieście gościł car Aleksander I. W 1860 roku Ełk zamieszkiwało blisko 4000 osób. Pod koniec 1896 roku powstała [[Mazurska Partia Ludowa w Ełku|Mazurska Partia Ludowa]]. W latach 1896–1902 wydawano również [[Gazeta Ludowa w Ełku|Gazetę Ludową]], redagowaną w języku polskim i przeznaczoną dla ludności mazurskiej.
+
W 1807 roku w mieście stacjonował 4. pułk piechoty gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. Przez miasto przeciągnęły pozostałości armii francuskiej w czasie odwrotu spod Moskwy. W 1813 roku w mieście gościł car Aleksander I. W 1860 roku Ełk zamieszkiwało blisko 4000 osób. Pod koniec 1896 roku powstała [[Mazurska Partia Ludowa (1897)|Mazurska Partia Ludowa]]. W latach 1896–1902 wydawano również "Gazetę Ludową" redagowaną w języku polskim, przeznaczoną dla ludności mazurskiej.
  
W 1910 roku Ełk liczył 13 500 mieszkańców. Miasto uległo znacznym zniszczeniom w okresie [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]]. W czasie kampanii wschodniopruskiej 1914–1915 spłonął między innymi kościół ewangelicki i całość zabudowy starego śródmieścia. W grudniu 1923 roku powstał ''Masurenbund'' - [[Związek Mazurów w Ełku|Związek Mazurów]]. W okresie międzywojennym miasto był siedzibą [[Konsulat Polski w Ełku|Konsulatu Polskiego]].
+
W 1910 roku Ełk liczył 13 500 mieszkańców. Miasto uległo znacznym zniszczeniom w okresie I wojny światowej. W czasie kampanii wschodniopruskiej 1914–1915 spłonął między innymi kościół ewangelicki i całość zabudowy starego śródmieścia. W grudniu 1923 roku powstał ''Masurenbund'' - [[Związek Mazurów|Związek Mazurów]]. W okresie międzywojennym miasto był siedzibą [[Konsulat RP w Ełku|Konsulatu Polskiego]].
 +
 
 +
W czasie II wojny światowej miasto zostało zniszczone w 50%. Po wojnie w Ełku zamieszkali głównie przesiedleńcy z Grodzieńszczyzny i Wileńszczyzny. Niemcy i [[Mazurzy]] zostali przymusowo wysiedleni lub wyjechali z miasta. Obecnie w Ełku mieszka mniejszość romska, działa również [[Stowarzyszenie romskie w Ełku|stowarzyszenie romskie]]. [[Mniejszość niemiecka na Warmii i Mazurach|Mniejszość niemiecka]] od roku 1991 zrzeszona jest w [[lkwim: Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej ''Mazury'' w Ełku|stowarzyszeniu "Mazury"]], które liczy około 130 członków.
  
W czasie [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] miasto zostało zniszczone w 50%. Po wojnie w Ełku zamieszkali głównie przesiedleńcy z Grodzieńszczyzny i Wileńszczyzny. Niemcy i [[Mazurzy]] zostali przymusowo wysiedleni lub wyjechali z miasta. Obecnie w Ełku mieszka [[Mniejszość romska w Ełku|mniejszość romska]], działa również [[Stowarzyszenie romskie w Ełku|stowarzyszenie romskie]].
 
[[Mniejszość niemiecka w Ełku|Mniejszość niemiecka]] od roku 1991 zrzeszona jest w stowarzyszeniu [[lkwim: Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej ''Mazury'' w Ełku|''Mazury'']], które liczy około 130 członków.
 
<br/>
 
 
==Gospodarka==
 
==Gospodarka==
W Ełku znajduje się podstrefa [[Suwalska Specjalna Strefa Ekonomiczna|Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej]]. Na jej terenie obowiązują preferencyjne warunki prowadzenia działalności gospodarczej dla firm krajowych i zagranicznych. Sektor gospodarczy w strefie reprezentują m.in. [[Fabryka "PORTA DRZWI" w Ełku|PORTA DRZWI"]] – fabryka drzwi i ościeżnic, [["MG MURBET" w Ełku|"MG MURBET"]] - stalowe centrum serwisowe, [[Fabryka "IMPRES DECOR" w Ełku|"IMPRESS DECOR"]] – fabryka papieru dla przemysłu meblowego, [[Fabryka "CEZAR" w Ełku|"CEZAR"]] – fabryka listew do glazury i przypodłogowych. W strefie zlokalizowany jest kapitał polski, austriacki, szwajcarski, koreański i tajwański. Poza strefą największymi zakładami przemysłowymi są zakłady mięsne [[Animex "Mazury Ełk"]], założone w 1907, obecnie produkujące między innymi na rynek Unii Europejskiej. Branża motoryzacyjna jest reprezentowana przez dwie duże firmy: [["Zakład Elektrotechniki Motoryzacyjnej" w Ełku|"Zakład Elektrotechniki Motoryzacyjnej" ]] – producenta wiązek samochodowych kabli elektrycznych i [["SUNGSAN–ZEM Polska" w Ełku|"SUNGSAN–ZEM Polska"]] – producenta oświetlenia samochodowego. Ponadto sektor gospodarczy w Ełku reprezentują: [[Zespół Inwestycji Sp. z o. o. w Ełku|Zespół Inwestycji Sp. z o. o.]], [[Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o. o. w Ełku|Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o. o.]], [[Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o. o. w Ełku|Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o. o.]], [[Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o. o. w Ełku|Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o. o.]], Mazurskie Centrum Zdrowia Zakład Opieki Zdrowotnej w Ełku – [[ "Pro–Medica" Sp. z o. o. w Ełku|"Pro–Medica" Sp. z o. o.]].
+
W Ełku znajduje się podstrefa Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Na jej terenie obowiązują preferencyjne warunki prowadzenia działalności gospodarczej dla firm krajowych i zagranicznych. Sektor gospodarczy w strefie reprezentują m.in. [[Fabryka "PORTA DRZWI" w Ełku|"PORTA DRZWI"]] – fabryka drzwi i ościeżnic, [["MG MURBET" w Ełku|"MG MURBET"]] - stalowe centrum serwisowe, [[Fabryka "IMPRES DECOR" w Ełku|"IMPRESS DECOR"]] – fabryka papieru dla przemysłu meblowego, [[Fabryka "CEZAR" w Ełku|"CEZAR"]] – fabryka listew do glazury i przypodłogowych. W strefie zlokalizowany jest kapitał polski, austriacki, szwajcarski, koreański i tajwański. Poza strefą największymi zakładami przemysłowymi są zakłady mięsne [[Animex "Mazury Ełk"]], założone w 1907 roku, obecnie produkujące między innymi na rynek Unii Europejskiej. Branża motoryzacyjna jest reprezentowana przez dwie duże firmy: [["Zakład Elektrotechniki Motoryzacyjnej" w Ełku|"Zakład Elektrotechniki Motoryzacyjnej" ]] – producenta wiązek samochodowych kabli elektrycznych i [["SUNGSAN–ZEM Polska" w Ełku|"SUNGSAN–ZEM Polska"]] – producenta oświetlenia samochodowego. Ponadto sektor gospodarczy w Ełku reprezentują: [[Zespół Inwestycji Sp. z o. o. w Ełku|Zespół Inwestycji Sp. z o. o.]], [[Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o. o. w Ełku|Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o. o.]], [[Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o. o. w Ełku|Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o. o.]], [[Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o. o. w Ełku|Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o. o.]], Mazurskie Centrum Zdrowia Zakład Opieki Zdrowotnej w Ełku – [["Pro–Medica" Sp. z o. o. w Ełku|"Pro–Medica" Sp. z o. o.]].
<br/> W Ełku rozwija się także przemysł drzewny. W ramach zatwierdzonego w 1992 programu ''Ełk – miasto ekologiczne'' promuje się inwestycje związane z ochroną środowiska. 18 października 2012 roku nastąpiło otwarcie [[Park Naukowo–Technologiczny w Ełku|Parku Naukowo–Technologicznego]], służącego do tworzenia innowacyjnej działalności gospodarczej oraz prowadzenia badań i tworzenia nowych miejsc pracy.
+
<br/> W Ełku rozwija się także przemysł drzewny. W ramach zatwierdzonego w 1992 roku programu ''Ełk – miasto ekologiczne'' promuje się inwestycje związane z ochroną środowiska. 18 października 2012 roku nastąpiło otwarcie [[Park Naukowo-Technologiczny w Ełku|Parku Naukowo–Technologicznego]], służącego do tworzenia innowacyjnej działalności gospodarczej oraz prowadzenia badań i tworzenia nowych miejsc pracy.
<br/>
 
  
 
== Kultura==
 
== Kultura==
Na terenie miasta działa [[Ełckie Centrum Kultury]]. W jego ramach funkcjonuje m.in.: [[Teatr Współczesny w Ełku|Teatr Współczesny]], [[Ełcki Teatr Tańca]], [[Teatr 30 Minut w Ełku| Teatr 30 Minut]], [[Mazurski Zespół Pieśni i Tańca Ełk]]. Dom kultury posiada pracownie: modelarską, ceramiczną, plastyczną i fotograficzną. CEK organizuje m.in. przegląd kabaretowy [[lkwim:Mazurskie Lato Kabaretowe „Mulatka” w Ełku|''Mulatka'']], festiwal pirotechniczny [[lkwim: Ełk, Ogień & Woda|''Ełk, Ogień & Woda'']]. W Ełku działa także szereg innych instytucji i organizacji związanych z kulturą, m.in.:
+
Na terenie miasta działa [[Ełckie Centrum Kultury]]. W jego ramach funkcjonuje m.in.: [[Teatr Współczesny w Ełku|Teatr Współczesny]], [[Ełcki Teatr Tańca]], [[Teatr 30 Minut w Ełku| Teatr 30 Minut]], [[Mazurski Zespół Pieśni i Tańca Ełk]]. Dom kultury posiada pracownie: modelarską, ceramiczną, plastyczną i fotograficzną. CEK organizuje m.in. przegląd kabaretowy [[lkwim:Mazurskie Lato Kabaretowe „Mulatka” w Ełku|''Mulatka'']], festiwal pirotechniczny [[lkwim: Ełk, Ogień & Woda|''Ełk, Ogień & Woda'']]. W Ełku działa także szereg innych instytucji i organizacji związanych z kulturą.
 
=== Biblioteki ===
 
=== Biblioteki ===
 
*[[Miejska Biblioteka Publiczna w Ełku |Miejska Biblioteka Publiczna]]  
 
*[[Miejska Biblioteka Publiczna w Ełku |Miejska Biblioteka Publiczna]]  
Linia 80: Linia 89:
 
=== Wydarzenia kulturalne ===
 
=== Wydarzenia kulturalne ===
 
W mieście organizowane są liczne imprezy, m.in.:  
 
W mieście organizowane są liczne imprezy, m.in.:  
*[[Dni Ełku |Dni Ełku]] (zob. [[lkwim:Dni Ełku 2011|edycja z 2011 r.]])
+
*Dni Ełku (zob. [[lkwim:Dni Ełku 2011|edycja z 2011 r.]])
*[[Konkurs Cymbalistów Wileńskich w Ełku |Konkurs Cymbalistów Wileńskich]] (zob. [[lkwim:Konkurs Cymbalistów Wileńskich w Ełku 2011|zob. edycja z 2011 r.]])
+
*Konkurs Cymbalistów Wileńskich (zob. [[lkwim:Konkurs Cymbalistów Wileńskich w Ełku 2011|zob. edycja z 2011 r.]])
*[[Jesienny Ogród Poetycki w Ełku |Jesienny Ogród Poetycki]] (zob. [[lkwim:Jesienny Ogród Poetycki w Ełku 2007|2007 r.]])  
+
*Jesienny Ogród Poetycki (zob. [[lkwim:Jesienny Ogród Poetycki w Ełku 2007|edycja z 2007 r.]])  
 
*[[lkwim:Konkurs Duetów Fortepianowych w Ełku |Międzynarodowy Konkurs Duetów Fortepianowych]]  
 
*[[lkwim:Konkurs Duetów Fortepianowych w Ełku |Międzynarodowy Konkurs Duetów Fortepianowych]]  
*[[Ogólnopolski Przegląd Muzyki Reggae w Ełku| Ogólnopolski Przegląd Muzyki Reggae]] (zob. [[lkwim:Ogólnopolski Przegląd Reggae „Ełk Sound System” – Ełk 2011| edycja z 2011 r.]])  
+
*Ogólnopolski Przegląd Muzyki Reggae (zob. [[lkwim:Ogólnopolski Przegląd Reggae „Ełk Sound System” – Ełk 2011| edycja z 2011 r.]])  
*[[Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego o Puchar Prezydenta Miasta Ełk]] (zob. [[lkwim:Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego o Puchar Prezydenta Miasta Ełk 2011 |edycja z 2011 r.]])
+
*Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego o Puchar Prezydenta Miasta Ełk (zob. [[lkwim:Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego o Puchar Prezydenta Miasta Ełk 2011 |edycja z 2011 r.]])
 
*[[lkwim: Ełckie Spotkania z Filmem Przyrodniczym |Ełckie Spotkania z Filmem Przyrodniczym]]
 
*[[lkwim: Ełckie Spotkania z Filmem Przyrodniczym |Ełckie Spotkania z Filmem Przyrodniczym]]
*[[Ełckie Juwenalia – Ełk|Ełckie Juwenalia – Ełk]] (zob. [[lkwim: Ełckie Juwenalia – Ełk 2011 |edycja z 2011 r.]])
+
*Ełckie Juwenalia – Ełk (zob. [[lkwim: Ełckie Juwenalia – Ełk 2011 |edycja z 2011 r.]])
*[[lkwim:Międzynarodowy Plener Rzeźbiarski „Natura i Kultura” Ełk |Międzynarodowy Plener Rzeźbiarski „Natura i Kultura”]]
+
*[[lkwim:Międzynarodowy Plener Rzeźbiarski „Natura i Kultura” Ełk |Międzynarodowy Plener Rzeźbiarski "Natura i Kultura"]]
*[[Przegląd Dziecięcych Zespołów Teatralnych w Ełku]] (zob. [[lkwim:Przegląd Dziecięcych Zespołów Teatralnych - Ełk 2011 | edycja z 2011 r.]])
+
*Przegląd Dziecięcych Zespołów Teatralnych (zob. [[lkwim:Przegląd Dziecięcych Zespołów Teatralnych - Ełk 2011 | edycja z 2011 r.]])
 
*[[lkwim:Ełcki Przegląd Kapel Amatorskich – EPKA 2010| Ełcki Przegląd Kapel Amatorskich – EPKA]]
 
*[[lkwim:Ełcki Przegląd Kapel Amatorskich – EPKA 2010| Ełcki Przegląd Kapel Amatorskich – EPKA]]
*imprezy kulinarne: [[''Frutti di Lago'' w Ełku|''Frutti di Lago'']], [[''Podróż ze smakiem'' w Ełku|''Podróż ze smakiem'']], [[''Fiesta Kartofella'' w Ełku|''Fiesta Kartofella'']], [[''Konkurs o Chochlę Prezydenta'' w Ełku|''Konkurs o Chochlę Prezydenta'']], propagujące między innymi dziedzictwo kulinarne regionu.
+
*imprezy kulinarne propagujące między innymi dziedzictwo kulinarne regionu: ''Frutti di Lago'', ''Podróż ze smakiem'', ''Fiesta Kartofella'', ''Konkurs o Chochlę Prezydenta''
<br>
 
 
W mieście funkcjonuje także [[lkwim:Galeria Sztuki Współczesnej ARS w Ełku |Galeria Sztuki Współczesnej ARS]], a także [[lkwim:Archiwum Państwowe w Suwałkach, Oddział w Ełku|Archiwum Państwowe]]. Od 2007 r. przyznawana jest w Ełku [[lkwim:Nagroda Białej Lilii | Nagroda Białej Lilii]] za wybitny wkład w rozwój miasta.
 
W mieście funkcjonuje także [[lkwim:Galeria Sztuki Współczesnej ARS w Ełku |Galeria Sztuki Współczesnej ARS]], a także [[lkwim:Archiwum Państwowe w Suwałkach, Oddział w Ełku|Archiwum Państwowe]]. Od 2007 r. przyznawana jest w Ełku [[lkwim:Nagroda Białej Lilii | Nagroda Białej Lilii]] za wybitny wkład w rozwój miasta.
 +
 
== Organizacje i stowarzyszenia==
 
== Organizacje i stowarzyszenia==
 
*[[lkwim:Ełckie Stowarzyszenie Kulturalne| Ełckie Stowarzyszenie Kulturalne]]  
 
*[[lkwim:Ełckie Stowarzyszenie Kulturalne| Ełckie Stowarzyszenie Kulturalne]]  
Linia 101: Linia 110:
 
*[[Stowarzyszenie Aktywnych Kobiet SIGNORA]]
 
*[[Stowarzyszenie Aktywnych Kobiet SIGNORA]]
 
*[[Ełckie Stowarzyszenie Aktywnych "Stopa"]]
 
*[[Ełckie Stowarzyszenie Aktywnych "Stopa"]]
*[[Lokalna Grupa Działania "Razem silniejsi"]]
+
*[[LGD "Razem Silniejsi"|Lokalna Grupa Działania "Razem Silniejsi"]]
 
*[[Stowarzyszenie "Dobry Duch Samorządu"]]
 
*[[Stowarzyszenie "Dobry Duch Samorządu"]]
*[[Stowarzyszenie Edukacyjno-Kulturalne „Ełk XXI”]]  
+
*[[lkwim: Stowarzyszenie Edukacyjno-Kulturalne Ełk XXI|Stowarzyszenie Edukacyjno-Kulturalne "Ełk XXI"]]  
 
*[[Stowarzyszenie Kultury Alternatywnej "Fala"]]  
 
*[[Stowarzyszenie Kultury Alternatywnej "Fala"]]  
 
*[[lkwim:Stowarzyszenie Milonga w Ełku |Stowarzyszenie Milonga]]  
 
*[[lkwim:Stowarzyszenie Milonga w Ełku |Stowarzyszenie Milonga]]  
*[[lkwim:Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej „Mazury” w Ełku |Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej „Mazury”]]
+
*[[lkwim:Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej „Mazury” w Ełku |Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej "Mazury"]]
 
*[[Tęczowa Fundacja w Ełku | Tęczowa Fundacja]]
 
*[[Tęczowa Fundacja w Ełku | Tęczowa Fundacja]]
*[[lkwim:Towarzystwo Miłośników Ełku| Towarzystwo Miłośników Ełku]]  
+
*[[lkwim:Towarzystwo Miłośników Ełku| Towarzystwo Miłośników Ełku]]
 +
 
 
== Religia ==
 
== Religia ==
 
*[[Parafia pw. bł. Jana Pawła II w Ełku | Parafia pw. bł. Jana Pawła II]]
 
*[[Parafia pw. bł. Jana Pawła II w Ełku | Parafia pw. bł. Jana Pawła II]]
*[[Parafia pw. Błogosławionej Karoliny Koźkówny w Ełku | Parafia pw. bł. Karoliny Koźkówny]]
+
*[[Parafia pw. Błogosławionej Karoliny Koźkówny w Ełku|Parafia pw. bł. Karoliny Koźkówny]]
 
*[[Parafia pw. Chrystusa Sługi w Ełku | Parafia pw. Chrystusa Sługi]]
 
*[[Parafia pw. Chrystusa Sługi w Ełku | Parafia pw. Chrystusa Sługi]]
 
*[[Parafia pw. Ducha Świętego w Ełku | Parafia pw. Ducha Świętego]]
 
*[[Parafia pw. Ducha Świętego w Ełku | Parafia pw. Ducha Świętego]]
Linia 123: Linia 133:
 
*[[Parafia pw. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika w Ełku | Parafia pw. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika]]  
 
*[[Parafia pw. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika w Ełku | Parafia pw. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika]]  
 
*[[Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Ełku]]
 
*[[Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Ełku]]
 +
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
*[[lkwim:Jan Kawecki|Jan Kawecki]] (1903-1977) – nauczyciel, muzyk, działacz kulturalno-oświatowy, zbieracz folkloru i kultury ludowej, regionalista, popularyzator przeszłości regionu mazurskiego, malarz amator
 
*[[lkwim:Jan Kawecki|Jan Kawecki]] (1903-1977) – nauczyciel, muzyk, działacz kulturalno-oświatowy, zbieracz folkloru i kultury ludowej, regionalista, popularyzator przeszłości regionu mazurskiego, malarz amator
 
*[[Jan Malecki]] (1482–1567) – założyciel drukarni i szkoły średniej, której absolwenci podejmowali później studia na uniwersytecie w Królewcu
 
*[[Jan Malecki]] (1482–1567) – założyciel drukarni i szkoły średniej, której absolwenci podejmowali później studia na uniwersytecie w Królewcu
*[[Ludwik Baczko]] (1756–1823) – historyk, autor sześciotomowej historii Prus
+
*[[Ludwig Baczko]] (1756–1823) – historyk, autor sześciotomowej historii Prus
 
*[[Leszek Błażyński]] (1949–1992) – bokser klubu  [[Klub Sportowy "Mazur Ełk"|Mazur Ełk]], zdobywca brązowego medalu na olimpiadzie w Monachium (1972 r.) i w Montrealu (1976 r.) w wadze muszej
 
*[[Leszek Błażyński]] (1949–1992) – bokser klubu  [[Klub Sportowy "Mazur Ełk"|Mazur Ełk]], zdobywca brązowego medalu na olimpiadzie w Monachium (1972 r.) i w Montrealu (1976 r.) w wadze muszej
 
*[[Mariusz Daniszewski]] (ur. 1979) – wioślarz, olimpijczyk z Aten (2004 r.)
 
*[[Mariusz Daniszewski]] (ur. 1979) – wioślarz, olimpijczyk z Aten (2004 r.)
Linia 132: Linia 143:
 
*[[Andrzej Klimaszewski]] (ur. 1960) – skoczek w dal, olimpijczyk z Moskwy (1980 r.), Mistrz Europy juniorów z Bydgoszczy
 
*[[Andrzej Klimaszewski]] (ur. 1960) – skoczek w dal, olimpijczyk z Moskwy (1980 r.), Mistrz Europy juniorów z Bydgoszczy
 
*[[Sebastian Kosiorek]] (ur. 1983) – wioślarz, olimpijczyk z Aten (2004) i Pekinu (2008 r.)
 
*[[Sebastian Kosiorek]] (ur. 1983) – wioślarz, olimpijczyk z Aten (2004) i Pekinu (2008 r.)
*[[lkwim: Siegfried Lenz|Siegfried Lenz]] (ur.1926) – niemiecki pisarz, honorowy obywatel Ełku, laureat nagrody Goethego
+
*[[lkwim: Siegfried Lenz|Siegfried Lenz]] (ur. 1926) – niemiecki pisarz, honorowy obywatel Ełku, laureat nagrody Goethego
 
*[[Witold Mroziewski]] (ur. 1959) –  piłkarz i trener
 
*[[Witold Mroziewski]] (ur. 1959) –  piłkarz i trener
 
*[[Fredy Müller]] (1905–1959) – niemiecki lekkoatleta, olimpijczyk z Amsterdamu (1928 r.)
 
*[[Fredy Müller]] (1905–1959) – niemiecki lekkoatleta, olimpijczyk z Amsterdamu (1928 r.)
Linia 140: Linia 151:
 
*[[lkwim:Jerzy Bauer|Jerzy Bauer]] (ur. 1925) – działacz społeczny, harcerz, pisarz, poeta, autor pamiętników, malarz amator  
 
*[[lkwim:Jerzy Bauer|Jerzy Bauer]] (ur. 1925) – działacz społeczny, harcerz, pisarz, poeta, autor pamiętników, malarz amator  
 
*[[lkwim:Wojciech Popielarz|Wojciech Popielarz]] (ur. 1968) – muzyk, animator kulturalny
 
*[[lkwim:Wojciech Popielarz|Wojciech Popielarz]] (ur. 1968) – muzyk, animator kulturalny
*[[Tomasz Andrukiewicz]] - (ur. 1974) – samorządowiec, starosta powiatu ełckiego, prezydent miasta Ełk w latach 2006-2014.
+
*[[Tomasz Andrukiewicz]] (ur. 1974) – samorządowiec, starosta powiatu ełckiego, prezydent miasta Ełk w latach 2006-2014.
*[[Adam Jan Puza]] (ur. 1951) – samorządowiec, polityk, wykładowca akademicki, prezydent miasta Ełk w latach 1990-1994, starosta powiatu ełckiego, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej V kadencji.
+
*[[Adam Puza]] (ur. 1951) – samorządowiec, polityk, wykładowca akademicki, prezydent miasta Ełk w latach 1990–1994, starosta powiatu ełckiego, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej V kadencji.
 
*[[Zdzisław Fadrowski]] (ur. 1956) – nauczyciel, samorządowiec, prezydent miasta Ełk w latach 1994-2002
 
*[[Zdzisław Fadrowski]] (ur. 1956) – nauczyciel, samorządowiec, prezydent miasta Ełk w latach 1994-2002
*[[Janusz Nowakowski]] (ur. 1948) – samorządowiec, starosta powiatu ełckiego, prezydent miasta Ełk w latach 2002-2006
+
*[[Janusz Nowakowski]] (ur. 1948) – samorządowiec, starosta powiatu ełckiego, prezydent miasta Ełk w latach 2002–2006
*[[Kazimierz Szulc]] (1825-1887) – działacz narodowo-oświatowy, publicysta, historyk, redaktor.
+
*[[Kazimierz Szulc]] (1825–1887) – działacz narodowo-oświatowy, publicysta, historyk, redaktor
  
 
==Sport==
 
==Sport==
 
*[[Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Ełku|Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji]]
 
*[[Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Ełku|Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji]]
 
*[[MKS "Mazur" Ełk |Miejski Klub Sportowy "Mazur"]]
 
*[[MKS "Mazur" Ełk |Miejski Klub Sportowy "Mazur"]]
 +
*[[MOS Ełk|Międzyszkolny Ośrodek Sportowy (MOS) Ełk]]
 +
 
==Edukacja==
 
==Edukacja==
 
W mieście funkcjonują m.in. 4 gimnazja, 7 przedszkoli, 6 szkół podstawowych, szkoły językowe. Miejscowe szkolnictwo reprezentują również licea ogólnokształcące, szkoły policealne, technika zawodowe.
 
W mieście funkcjonują m.in. 4 gimnazja, 7 przedszkoli, 6 szkół podstawowych, szkoły językowe. Miejscowe szkolnictwo reprezentują również licea ogólnokształcące, szkoły policealne, technika zawodowe.
 
<br/>
 
<br/>
*[[Miejskie Przedszkole w Ełku | Miejskie Przedszkole „Światełko” w Ełku]].
+
*[[Miejskie Przedszkole w Ełku | Miejskie Przedszkole "Światełko" w Ełku]].
*[[Szkoła Podstawowa nr 2 w Ełku| Szkoła Podstawowa nr 2 im. I Dywizji Tadeusza Kościuszki]]
+
*[[Szkoła Podstawowa Specjalna przy Domu Pomocy Społecznej Zgromadzenia Sióstr Benedyktynek Misjonarek w Ełku]]
 +
*[[Szkoła Podstawowa przy Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Ełku  |Szkoła Podstawowa nr 1]] przy [[Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Ełku| Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Ełku]]
 +
*[[Szkoła Podstawowa przy Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Ełku |Szkoła Podstawowa nr 2 im. I Dywizji Tadeusza Kościuszki w Ełku]] przy Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Ełku
 
*[[Szkoła Podstawowa nr 3 im. Henryka Sienkiewicza w Ełku| Szkoła Podstawowa nr 3 im. Henryka Sienkiewicza]]
 
*[[Szkoła Podstawowa nr 3 im. Henryka Sienkiewicza w Ełku| Szkoła Podstawowa nr 3 im. Henryka Sienkiewicza]]
*[[Szkoła Podstawowa nr 4 im. Władysława Szafera w Ełku| Szkoła Podstawowa nr 4 im. Władysława Szafera]]
+
*[[Szkoła Podstawowa nr 4 im. prof. Władysława Szafera w Ełku| Szkoła Podstawowa nr 4 im. Władysława Szafera]]
 
*[[Szkoła Podstawowa nr 5 im. Marii Konopnickiej w Ełku| Szkoła Podstawowa nr 5 im. Marii Konopnickiej]]
 
*[[Szkoła Podstawowa nr 5 im. Marii Konopnickiej w Ełku| Szkoła Podstawowa nr 5 im. Marii Konopnickiej]]
 
*[[Szkoła Podstawowa nr 6 w Zespole Szkół Samorządowych w Ełku| Szkoła Podstawowa nr 6 w Zespole Szkół Samorządowych]]
 
*[[Szkoła Podstawowa nr 6 w Zespole Szkół Samorządowych w Ełku| Szkoła Podstawowa nr 6 w Zespole Szkół Samorządowych]]
Linia 164: Linia 179:
 
*[[Gimnazjum nr 1 w Ełku | Gimnazjum nr 1]]
 
*[[Gimnazjum nr 1 w Ełku | Gimnazjum nr 1]]
 
*[[Gimnazjum nr 2 w Ełku | Gimnazjum nr 2]]
 
*[[Gimnazjum nr 2 w Ełku | Gimnazjum nr 2]]
*[[Gimnazjum nr 3 im. Kard. Stefana Wyszyńskiego w Ełku | Gimnazjum nr 3 im. Kard. Stefana Wyszyńskiego]]
+
*[[Gimnazjum nr 3 im. kard. Stefana Wyszyńskiego w Ełku | Gimnazjum nr 3 im. kard. Stefana Wyszyńskiego]]
 
*[[Gimnazjum nr 4 w Ełku |Gimnazjum nr 4]]
 
*[[Gimnazjum nr 4 w Ełku |Gimnazjum nr 4]]
 
*[[I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Ełku| I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego]]
 
*[[I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Ełku| I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego]]
Linia 177: Linia 192:
  
 
==Turystyka==
 
==Turystyka==
*[[Czerwony szlak rowerowy w Ełku|czerwony szlak rowerowy]]: Ełk – [[Mrozy Wielkie]] – [[Sordachy]] – [[Koziki]] – [[Giże]] – [[Brodowo]] – [[Laski Małe]] – [[Sypitki]] – [[Makosieje]] – [[Łoje]] – [[Laski Wielkie]] – [[Sędki]] – [[Lega]] – [[Buczki]] – [[Szeligi]] – Ełk, o łącznej długości 42,8 km
+
*Czerwony szlak rowerowy: Ełk – [[Mrozy Wielkie]] – [[Sordachy]] – [[Koziki]] – [[Giże]] – [[Brodowo]] – [[Laski Małe]] – [[Sypitki]] – [[Makosieje]] – [[Łoje]] – [[Laski Wielkie]] – [[Sędki]] – [[Lega]] – [[Buczki]] – [[Szeligi]] – Ełk, o łącznej długości 42,8 km
*[[Szlak kajakowy rzeką Ełk|szlak kajakowy]]: [[Mazury]] – [[Zamoście]] – [[Połom]] – [[Straduny]] – Ełk – [[Prostki]] – [[Bogusze]], o łącznej długości 74 km
+
*Szlak kajakowy rzeką Ełk: [[Mazury (gmina Świętajno)]] – [[Zamoście]] – [[Połom]] – [[Straduny]] – Ełk – [[Prostki]] – [[Bogusze]], o łącznej długości 74 km
 +
 
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
 
*grób żołnierza niemieckiego poległego w czasie I wojny światowej  
 
*grób żołnierza niemieckiego poległego w czasie I wojny światowej  
 
*przy ulicy Kolejowej na osiedlu Szyba mogiła z czasów I wojny światowej (pochowano w niej poległych 13 września 1914 roku 8. żołnierzy niemieckich)   
 
*przy ulicy Kolejowej na osiedlu Szyba mogiła z czasów I wojny światowej (pochowano w niej poległych 13 września 1914 roku 8. żołnierzy niemieckich)   
*cmentarz, na którym pochowano 9. lub 10. żołnierzy niemieckich i 6. żołnierzy rosyjskich poległych w październiku 1914 roku.
+
*cmentarz, na którym pochowano 9. lub 10. żołnierzy niemieckich i 6. żołnierzy rosyjskich poległych w październiku 1914 roku
 
*przy ulicy 11 Listopada rosyjski [[Cmentarz wojenny w Ełku|cmentarz wojenny]] z czasów I wojny światowej (pochowano na nim około 81 żołnierzy rosyjskich poległych w latach 1914–1915)
 
*przy ulicy 11 Listopada rosyjski [[Cmentarz wojenny w Ełku|cmentarz wojenny]] z czasów I wojny światowej (pochowano na nim około 81 żołnierzy rosyjskich poległych w latach 1914–1915)
 
*zbiorowa mogiła wojenna żołnierzy armii niemieckiej i armii rosyjskiej z okresu I wojny światowej, w pobliżu 108. Szpitala Wojskowego (pochowano w niej 8. żołnierzy niemieckich i 10. żołnierzy rosyjskich)
 
*zbiorowa mogiła wojenna żołnierzy armii niemieckiej i armii rosyjskiej z okresu I wojny światowej, w pobliżu 108. Szpitala Wojskowego (pochowano w niej 8. żołnierzy niemieckich i 10. żołnierzy rosyjskich)
Linia 191: Linia 207:
 
*[[Park Solidarności w Ełku|Park Solidarności]] – odrestaurowany zabytkowy park z XIX–wieczną fontanną oraz pomnikami przyrody
 
*[[Park Solidarności w Ełku|Park Solidarności]] – odrestaurowany zabytkowy park z XIX–wieczną fontanną oraz pomnikami przyrody
 
*most na jeziorze Ełckim, wybudowany w roku 1910
 
*most na jeziorze Ełckim, wybudowany w roku 1910
*[[Ełcka Kolej Wąskotorowa]] powstała w latach 1910–1918; zniszczona przez wojska rosyjskie w czasie I wojny światowej, odbudowana w latach 50. XX wieku; w roku 1992 wpisania do rejestru zabytków (zabytkowy tabor został zgromadzony w  hali parowozowni oraz na torach stacji Ełk Wąskotorowy; zwiedzającym udostępniono również budynek stacyjny z 1913 roku oraz parowozownię z zapleczem z lat 1910–1938)
+
*[[Ełcka Kolej Wąskotorowa]] powstała w latach 1910–1918; zniszczona przez wojska rosyjskie w czasie I wojny światowej, odbudowana w latach 50. XX wieku; w roku 1992 wpisania do rejestru zabytków (zabytkowy tabor został zgromadzony w  hali parowozowni oraz na torach stacji Ełk Wąskotorowy; zwiedzającym udostępniono również budynek stacyjny z 1913 roku oraz parowozownię z zapleczem z lat 1910–1938).
 +
 
 +
==Multimedia==
 +
{{#ev:youtube|5DxSAeoOp5U|400|left|Film udostępniony w ramach projektu [http://rkf.warmia.mazury.pl/ Regionalna Kronika Filmowa]}}
 +
 
 +
{{#ev:youtube|5VPvrcJUtCo|400|left|Film udostępniony w ramach projektu [http://rkf.warmia.mazury.pl/ Regionalna Kronika Filmowa]}}
 +
 
 +
{{Przypisy}}
 +
<references/>
 +
 
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002.<br>
+
Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002.<br>
 
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, ''Warmia. Mazury'', Białystok 1998.<br>
 
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, ''Warmia. Mazury'', Białystok 1998.<br>
 
''Ełk. Kulinarna stolica Mazur'', oprac. Jan Matuszyński, Ełk 2012.<br>
 
''Ełk. Kulinarna stolica Mazur'', oprac. Jan Matuszyński, Ełk 2012.<br>
Linia 215: Linia 240:
 
[http://www.wpolczesna.pl/ Współczesna.pl] [22.06.2014]<br>
 
[http://www.wpolczesna.pl/ Współczesna.pl] [22.06.2014]<br>
  
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
  
<br/>
+
 
 +
[[Kategoria: Miejscowość]]
 +
[[Kategoria:Miasta]]
 
[[Kategoria: Powiat ełcki]]   
 
[[Kategoria: Powiat ełcki]]   
[[Kategoria: Ełk]]
+
[[Kategoria: Ełk]]  
[[Kategoria: Miasta]]  
 
 
[[Kategoria: 1301-1400]]
 
[[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 10:37, 20 cze 2017

Ełk

Herb
Herb Ełku
Ełk (Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku)
Ełk (Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku)
Rodzaj miejscowości miasto
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat ełcki
Gmina gmina miejska Ełk
Liczba ludności (2011) 59274
Strefa numeracyjna (+48) 87
Kod pocztowy 19-300 do 19-306
Tablice rejestracyjne NEL
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Ełk
Ełk
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Ełk
Ełk
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Ełk (niem. Lyck, lit. Lukas, ros. Элк) – miasto i gmina w Polsce położona w województwie warmińsko–mazurskim. W latach 1946–1975 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego, a w latach 1975–1998 do województwa suwalskiego. Do 31 maja 1975 roku i od 1 stycznia 1999 roku siedziba władz powiatu ełckiego. Miasto zajmuje 3. miejsce pod względem ludności i 4. miejsce pod względem powierzchni w województwie warmińsko–mazurskim. W 2011 roku liczyło 59274 mieszkańców. Aktualnie funkcję prezydenta miasta sprawuje Tomasz Andrukiewicz[1].

Ełckie Centrum Kultury. Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku
Park Naukowo-Technologiczny. Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku
Skwer z rusałką w centrum miasta. Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku
Zabytkowa Wieża Ciśnień. Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku
Wyższe Seminarium Duchowne w Ełku - budynek zabytkowy. Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku
Galeria Handlowa Brama Mazur. Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku
Katedra św. Wojciecha w Ełku Fot. Mieczysław Kalski
Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego_Ełk Fot. Mieczysław Kalski
Zabytkowy most na ul. Zamkowej. Zdjęcie z archiwum Urzędu Miasta Ełku
Domy Ełk Fot. Mieczysław Kalski
Zamek w Ełku Fot. Mieczysław Kalski
Źródło: Archiwum Andrzeja Cieślaka

Położenie

Miasto położone jest we wschodniej części Pojezierza Mazurskiego, nad Jeziorem Ełckim i rzeką Ełk. W odległości 2 – 2.5 km znajdują się jeziora Szyba i Selmęt Mały. Ełk leży w odległości 150 km od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

Pierwszym spośród polskich kronikarzy, który wymieniał nazwę Łek, był Jan Długosz. Według Jaćwięgów słowo oznaczało najprawdopodobniej białą wodę. Nazwę osada wzięła od rzeki, nad którą ją założono. Krzyżacy nadali osadzie nazwę w brzmieniu niemieckim. W późniejszych źródłach podawano ją w różnych wersjach: Licke, Lik, Licce, Lueck, Lyck. Pierwsze wzmianki dotyczące Ełku pochodzą z około 1398 roku.

Ełk założono na granicy Galindii i Jaćwieży, na obszarze komturstwa bałgijskiego, w słabo zaludnionej okolicy. Na wyspie w przewężeniu Jeziora Ełckiego wybudowano zamek. Jego budowa rozpoczęła się w okresie rządów wielkiego mistrza Konrada von Jungingena.

Zamek był siedzibą prokuratora, który podlegał komturowi z Bałgi. Do jego głównych zadań należało wspieranie akcji zasiedlania terytorium. Wokół zamku zaczęła rozwijać się osada. Po sekularyzacji Prus w 1525 roku zamek stał się siedzibą urzędnika książęcego. Od XVIII wieku zaczął niszczeć, a pod koniec lat 80. XIX wieku pozostałości wykorzystano do budowy więzienia.

Przywilej lokacyjny dla Ełku został wystawiony przed wybuchem wojny trzynastoletniej, najprawdopodobniej pomiędzy 1434 a 1437 rokiem. Nadania praw miejskich dokonał wielki mistrz Paul von Russdorff. Prawa miejskie Ełk otrzymał w 1445 roku. Miasto miało liczyć 102 łany, w tym 8 łanów dla sołtysa–zasadźcy Michała Neoresena, 4 łany dla plebana z parafii pod wezwaniem św. Katarzyny. W tym okresie Ełk występował w zapisach jako Licke.

W roku 1519 w miejscowości mieszkało 21 karczmarzy, 13 bartników, 13 chłopów i 2 sołtysów. Okres rozwoju i przeobrażenia się w ośrodek miejski jeszcze nie nadszedł. W dokumentach z roku 1554 i 1557 pojawiło się już określenie miasteczko w miejsce wsi czynszowej. Nazwa miejscowości występuje w formie Lyck. W 1579 roku miejscowość zamieszkiwało 43 gospodarzy, 27 karczmarzy, 5 wolnych, 43 zagrodników. Pełne prawa miejskie Ełk otrzymał w XVII wieku. Bliskie położenie miasta przy granicy z Podlasiem sprawiło, że Ełk przekształcił się wkrótce w ważne centrum administracyjno–gospodarcze. W latach 1536–1558 w miejscowej drukarni Jana i Hieronima Maleckich wydano wiele polskich publikacji ewangelickich.

W 1655 roku miasto zostało zajęte przez Szwedów, a rok później splądrowane w czasie najazdu tatarskiego. W latach 1709–1710, w czasie epidemii dżumy, zmarło 1300 mieszkańców.

W 1807 roku w mieście stacjonował 4. pułk piechoty gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. Przez miasto przeciągnęły pozostałości armii francuskiej w czasie odwrotu spod Moskwy. W 1813 roku w mieście gościł car Aleksander I. W 1860 roku Ełk zamieszkiwało blisko 4000 osób. Pod koniec 1896 roku powstała Mazurska Partia Ludowa. W latach 1896–1902 wydawano również "Gazetę Ludową" redagowaną w języku polskim, przeznaczoną dla ludności mazurskiej.

W 1910 roku Ełk liczył 13 500 mieszkańców. Miasto uległo znacznym zniszczeniom w okresie I wojny światowej. W czasie kampanii wschodniopruskiej 1914–1915 spłonął między innymi kościół ewangelicki i całość zabudowy starego śródmieścia. W grudniu 1923 roku powstał Masurenbund - Związek Mazurów. W okresie międzywojennym miasto był siedzibą Konsulatu Polskiego.

W czasie II wojny światowej miasto zostało zniszczone w 50%. Po wojnie w Ełku zamieszkali głównie przesiedleńcy z Grodzieńszczyzny i Wileńszczyzny. Niemcy i Mazurzy zostali przymusowo wysiedleni lub wyjechali z miasta. Obecnie w Ełku mieszka mniejszość romska, działa również stowarzyszenie romskie. Mniejszość niemiecka od roku 1991 zrzeszona jest w stowarzyszeniu "Mazury", które liczy około 130 członków.

Gospodarka

W Ełku znajduje się podstrefa Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Na jej terenie obowiązują preferencyjne warunki prowadzenia działalności gospodarczej dla firm krajowych i zagranicznych. Sektor gospodarczy w strefie reprezentują m.in. "PORTA DRZWI" – fabryka drzwi i ościeżnic, "MG MURBET" - stalowe centrum serwisowe, "IMPRESS DECOR" – fabryka papieru dla przemysłu meblowego, "CEZAR" – fabryka listew do glazury i przypodłogowych. W strefie zlokalizowany jest kapitał polski, austriacki, szwajcarski, koreański i tajwański. Poza strefą największymi zakładami przemysłowymi są zakłady mięsne Animex "Mazury Ełk", założone w 1907 roku, obecnie produkujące między innymi na rynek Unii Europejskiej. Branża motoryzacyjna jest reprezentowana przez dwie duże firmy: "Zakład Elektrotechniki Motoryzacyjnej" – producenta wiązek samochodowych kabli elektrycznych i "SUNGSAN–ZEM Polska" – producenta oświetlenia samochodowego. Ponadto sektor gospodarczy w Ełku reprezentują: Zespół Inwestycji Sp. z o. o., Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o. o., Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o. o., Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o. o., Mazurskie Centrum Zdrowia Zakład Opieki Zdrowotnej w Ełku – "Pro–Medica" Sp. z o. o..
W Ełku rozwija się także przemysł drzewny. W ramach zatwierdzonego w 1992 roku programu Ełk – miasto ekologiczne promuje się inwestycje związane z ochroną środowiska. 18 października 2012 roku nastąpiło otwarcie Parku Naukowo–Technologicznego, służącego do tworzenia innowacyjnej działalności gospodarczej oraz prowadzenia badań i tworzenia nowych miejsc pracy.

Kultura

Na terenie miasta działa Ełckie Centrum Kultury. W jego ramach funkcjonuje m.in.: Teatr Współczesny, Ełcki Teatr Tańca, Teatr 30 Minut, Mazurski Zespół Pieśni i Tańca Ełk. Dom kultury posiada pracownie: modelarską, ceramiczną, plastyczną i fotograficzną. CEK organizuje m.in. przegląd kabaretowy Mulatka, festiwal pirotechniczny Ełk, Ogień & Woda. W Ełku działa także szereg innych instytucji i organizacji związanych z kulturą.

Biblioteki

Muzea

Grupy i zespoły muzyczne

Z miastem związane są chóry, m.in.: Kontrapunkt, Canzonetta, Serviter, a także zespoły muzyczne, takie jak: Mazurski Tercet Gitarowy, Alcoholic Disaster, Bombshelter, Forgotten Past, Ignorant, Sidd Cme, Subfone, Sandaless, PraFuria, Kazus, Flesh Creep, Selen Mains Sins, Mind Rape, Jelenie w Terenie, Trójnoga Kotka.

Wydarzenia kulturalne

W mieście organizowane są liczne imprezy, m.in.:

W mieście funkcjonuje także Galeria Sztuki Współczesnej ARS, a także Archiwum Państwowe. Od 2007 r. przyznawana jest w Ełku Nagroda Białej Lilii za wybitny wkład w rozwój miasta.

Organizacje i stowarzyszenia

Religia

Ludzie związani z miejscowością

  • Jan Kawecki (1903-1977) – nauczyciel, muzyk, działacz kulturalno-oświatowy, zbieracz folkloru i kultury ludowej, regionalista, popularyzator przeszłości regionu mazurskiego, malarz amator
  • Jan Malecki (1482–1567) – założyciel drukarni i szkoły średniej, której absolwenci podejmowali później studia na uniwersytecie w Królewcu
  • Ludwig Baczko (1756–1823) – historyk, autor sześciotomowej historii Prus
  • Leszek Błażyński (1949–1992) – bokser klubu Mazur Ełk, zdobywca brązowego medalu na olimpiadzie w Monachium (1972 r.) i w Montrealu (1976 r.) w wadze muszej
  • Mariusz Daniszewski (ur. 1979) – wioślarz, olimpijczyk z Aten (2004 r.)
  • Jan Jagiełko (1884-1942) – kupiec, wybitny działacz polityczno-społeczny na Warmii i Mazurach.
  • Andrzej Klimaszewski (ur. 1960) – skoczek w dal, olimpijczyk z Moskwy (1980 r.), Mistrz Europy juniorów z Bydgoszczy
  • Sebastian Kosiorek (ur. 1983) – wioślarz, olimpijczyk z Aten (2004) i Pekinu (2008 r.)
  • Siegfried Lenz (ur. 1926) – niemiecki pisarz, honorowy obywatel Ełku, laureat nagrody Goethego
  • Witold Mroziewski (ur. 1959) – piłkarz i trener
  • Fredy Müller (1905–1959) – niemiecki lekkoatleta, olimpijczyk z Amsterdamu (1928 r.)
  • Cezary Zamana (ur.1967) – kolarz, zwycięzca Tour de Pologne w 2003 roku
  • Anna Boharewicz-Richter (ur. 1926) – nauczycielka, publicystka, pisarka
  • Alfons Bobowik - (ur. 1939 ) – pedagog, historyk, doktor nauk humanistycznych, działacz społeczno-kulturalny
  • Jerzy Bauer (ur. 1925) – działacz społeczny, harcerz, pisarz, poeta, autor pamiętników, malarz amator
  • Wojciech Popielarz (ur. 1968) – muzyk, animator kulturalny
  • Tomasz Andrukiewicz – (ur. 1974) – samorządowiec, starosta powiatu ełckiego, prezydent miasta Ełk w latach 2006-2014.
  • Adam Puza (ur. 1951) – samorządowiec, polityk, wykładowca akademicki, prezydent miasta Ełk w latach 1990–1994, starosta powiatu ełckiego, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej V kadencji.
  • Zdzisław Fadrowski (ur. 1956) – nauczyciel, samorządowiec, prezydent miasta Ełk w latach 1994-2002
  • Janusz Nowakowski (ur. 1948) – samorządowiec, starosta powiatu ełckiego, prezydent miasta Ełk w latach 2002–2006
  • Kazimierz Szulc (1825–1887) – działacz narodowo-oświatowy, publicysta, historyk, redaktor

Sport

Edukacja

W mieście funkcjonują m.in. 4 gimnazja, 7 przedszkoli, 6 szkół podstawowych, szkoły językowe. Miejscowe szkolnictwo reprezentują również licea ogólnokształcące, szkoły policealne, technika zawodowe.

Szkolnictwo wyższe

Turystyka

Zabytki

  • grób żołnierza niemieckiego poległego w czasie I wojny światowej
  • przy ulicy Kolejowej na osiedlu Szyba mogiła z czasów I wojny światowej (pochowano w niej poległych 13 września 1914 roku 8. żołnierzy niemieckich)
  • cmentarz, na którym pochowano 9. lub 10. żołnierzy niemieckich i 6. żołnierzy rosyjskich poległych w październiku 1914 roku
  • przy ulicy 11 Listopada rosyjski cmentarz wojenny z czasów I wojny światowej (pochowano na nim około 81 żołnierzy rosyjskich poległych w latach 1914–1915)
  • zbiorowa mogiła wojenna żołnierzy armii niemieckiej i armii rosyjskiej z okresu I wojny światowej, w pobliżu 108. Szpitala Wojskowego (pochowano w niej 8. żołnierzy niemieckich i 10. żołnierzy rosyjskich)
  • przed kościołem pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego (wzniesionym w latach 1847–1850) znajduje się pomnik, odsłonięty 22 września 1875 roku; upamiętnia żołnierzy z powiatu ełckiego poległych w latach 1870–1871; po II wojnie światowej usunięto oryginalne tablice; w roku 1950 umieszczono od frontu tablicę o treści: W HOŁDZIE POLEGŁYM • POLAKOM • ZA WIARĘ I OJCZYZNĘ • EŁK 17.VI.1950 • ZRZESZENIE KUPCÓW
  • neogotycki kościół św. Wojciecha wzniesiony w 1893 roku
  • Wieża ciśnień, wybudowana w 1895 roku; w znajdującym się w niej muzeum zgromadzono eksponaty służące do czerpania wody; na ścianach fotografie starego Ełku z przełomu XIX i XX wieku
  • ruiny zamku krzyżackiego z przełomu XIV i XV wieku
  • Park Solidarności – odrestaurowany zabytkowy park z XIX–wieczną fontanną oraz pomnikami przyrody
  • most na jeziorze Ełckim, wybudowany w roku 1910
  • Ełcka Kolej Wąskotorowa powstała w latach 1910–1918; zniszczona przez wojska rosyjskie w czasie I wojny światowej, odbudowana w latach 50. XX wieku; w roku 1992 wpisania do rejestru zabytków (zabytkowy tabor został zgromadzony w hali parowozowni oraz na torach stacji Ełk Wąskotorowy; zwiedzającym udostępniono również budynek stacyjny z 1913 roku oraz parowozownię z zapleczem z lat 1910–1938).

Multimedia

Film udostępniony w ramach projektu Regionalna Kronika Filmowa
Film udostępniony w ramach projektu Regionalna Kronika Filmowa

Przypisy

  1. Wrota Warmii i Mazur [10.09.2013]


Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
Ełk. Kulinarna stolica Mazur, oprac. Jan Matuszyński, Ełk 2012.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław,Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach, Olsztyn 2006.
Kawecki Jan, Roman Bolesław, Ełk. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1970.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Rocznik Demograficzny GUS na rok 2012, Warszawa 2012.
Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, t.2, Warszawa 1881.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Deutsche Verwaltungsgeschichte [29.07.2013]
Ełckie Centrum Kultury [29.07.2013]
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Ełku [29.07.2013]
Oficjalny serwis internetowy miasta Ełku [29.07.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [29.07.2013]
Cmentarze i pomniki wojenne w powiecie ełckim [29.07.2013]
Wrota Warmii i Mazur [10.09.2013]
Mazurski Moto Show [22.06.2014]
Współczesna.pl [22.06.2014]