Frączki

Frączki
Neogotycki kościół we Frączkach z XIX wieku. Autor: Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Dywity
Liczba ludności (2010)	282
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Frączki
Położenie na mapie Polski Frączki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Frączki (niem.Fleming) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 282 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Maria Preweda.

Położenie

Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 23 km na północ od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

Obecna nazwa wsi została utworzona po zakończeniu II wojny światowej od imienia Franciszek i nie ma nic wspólnego z oryginalną niemieckojęzyczną nazwą. Pierwotna nazwa wsi ulegała na przestrzeni wieków stopniowym przekształceniom: Flemingswalt (1358), Flemingswald (1369), Flemingswalde (1376), Fleminck (1597), Fleming (1615), Flemming (1820). Miejscowość otrzymała przywilej lokacyjny z rąk biskupa Jana Stryprocka w roku 1358. Nadanie zobowiązywało zasadźcę do wystawienia kościoła we wsi. Pierwszym właścicielem Frączek był Wilhelm Fleming von Wusen. W okresie rządów biskupa Franciszka Kuhschmalza, w latach 1424–1457, świątynia we Frączkach była filią kościoła w Radostowie. W XV wieku w okresie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519–1521 uległ zniszczeniu. Nowa świątynia powstała pod koniec kolejnego stulecia – konsekracji dokonał wówczas w roku 1580 biskup Marcin Kromer. Po upływie 300 lat na miejscu dawnego powstał zachowany do czasów obecnych neogotycki kościół, konsekrowany w 1883 roku przez biskupa Filipa Krementza. 21 stycznia 1905 roku biskup Andrzej Thiel utworzył we Frączkach samodzielną parafię.

W XIX wieku miejscowość była zamieszkana wyłącznie przez Polaków.

Szkolnictwo

W miejscowości funkcjonuje szkoła podstawowa.

Kultura

We Frączkach działa Stowarzyszenie Nasza Wieś, skupiające się na integracji i aktywizacji mieszkańców oraz popularyzacji walorów historycznych, przyrodniczych i kulturowych regionu. We wsi istnieje również Centrum Kultury i Aktywności. Cyklicznie w miejscowości organizowany jest zlot rowerowy oraz Noc Sobótkowa.

Turystyka

• niebieski szlak rowerowy o długości 32 km - przebieg trasy: Dywity – Dągi – Różnowo – Dąbrówka Wielka – Nowe Włóki – Gradki – Frączki – Tuławki – Gady – Jezioro Wadąg – Dągi – Dywity
• szlak rowerowy o długości 29,6 km - przebieg trasy: Jeziorany – Lekity – Derc – Frączki – Studzianka – Radostowo – Studnica – Jeziorany

Zabytki

• kościół neogotycki z XIX wieku pw. św. Marii Magdaleny
• kapliczki murowane z przełomu XIX i XX wieku
• kamień i tablica upamiętniająca jubileusz 650–lecia Frączek ( w tym miejscu przed II wojną światową stał pomnik upamiętniający mieszkańców Frączek i Studzianki, poległych w czasie I wojny światowej; po 1945 roku uległ zniszczeniu, a kamień i tablicę umieszczono na ocalałej podmurówce w roku 2008)

Bibliografia

Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Jadwiszczak Andrzej S., Klimek Robert, Kosińska Teresa, Warmia znana i nieznana: Ługwałd, Spręcowo, Sętal, Nowe Włóki, Plutki, Gradki, Tuławki, Gady, Frączki, Studzianka, Derc, Barczewko, Maruny, Gady 2011.
Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość, Olsztyn 1994.
"Mój Fleming, moje Frączki. Wspomnienia mieszkańców", oprac. hist. Stanisław Achremczyk, Frączki 2008.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.12.2013]
Wikipedia [10.12.2013]
Wrota Warmii i Mazur [04.12.2013]
Moje Mazury [14.07.2010]