Góra: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Góra | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Góry | |dopełniacz wsi = Góry | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
| − | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = piski | |powiat = piski | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Góra''' (niem. ''Gurra'',od 1938 r. ''Gebürge'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski | powiecie piskim]], w [[Orzysz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orzysz]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 80 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Marzanna Jabłońska]]<ref> [http://www.bip.orzysz.pl/index.php?k=311 Strona Urzędu Miasta Orzysz] [30.08.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | == Położenie == | ||
| + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich |Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]] i [[Pojezierze Ełckie|Pojezierza Ełckiego]]. Miejscowość leży na wschodnim brzegu jeziora [[Jezioro Tyrkło|Tyrkło]], 6 km na północny zachód od [[Orzysz|Orzysza]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | Odnaleziono tu ślady po dawnej osadzie [[Prusowie|pruskiej]], jednak trudne do dokładniejszego datowania. Osada istniała już przed 1539 rokiem – wykaz pochodzący z tego roku mówi, że obejmowała ona 44 łany, z czego cztery sołeckie. Rok później Góra, zwana wówczas ''Geburge'', otrzymała przywilej na prawie chełmińskim z rąk księcia [[Albrecht Hohenzollern|Albrechta]]. Sołtys Paweł Kunat (pochodzący najprawdopodobniej z [[Okartowo|Okartowa]]) miał obsadzić wieś w poprzednich granicach, czyli na 44 łanach. Już wtedy działały tu dwie karczmy. Warto dodać, że granice Góry oznaczono specjalnymi nasypami i słupami granicznymi oraz znakami na drzewach. W XVII wieku osiedlili się tu [[arianie]] (bracia polscy) – rodzina Zaborowskich. Obowiązującą początkowo nazwę ''Geburge'' z czasem wyparła forma ''Gurra''. Wieś należała do [[ | + | Odnaleziono tu ślady po dawnej osadzie [[Prusowie|pruskiej]], jednak trudne do dokładniejszego datowania. Osada istniała już przed 1539 rokiem – wykaz pochodzący z tego roku mówi, że obejmowała ona 44 łany, z czego cztery sołeckie. Rok później Góra, zwana wówczas ''Geburge'', otrzymała przywilej na [[Prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]] z rąk księcia [[Albrecht Hohenzollern|Albrechta]]. Sołtys [[Paweł Kunat]] (pochodzący najprawdopodobniej z [[Okartowo|Okartowa]]) miał obsadzić wieś w poprzednich granicach, czyli na 44 łanach. Już wtedy działały tu dwie karczmy. Warto dodać, że granice Góry oznaczono specjalnymi nasypami i słupami granicznymi oraz znakami na drzewach. W XVII wieku osiedlili się tu [[Arianie|arianie]] (bracia polscy) – rodzina [[Rodzina Zaborowskich| Zaborowskich]]. Obowiązującą początkowo nazwę ''Geburge'' z czasem wyparła forma ''Gurra''. Wieś należała do [[Parafia ewangelicka w Orzyszu|parafii ewangelickiej w Orzyszu]]. W pierwszej połowie XX wieku działała we wsi gospoda Johanna Urbana. |
Szkołę we wsi założono w roku 1767. W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, zaś uczyło się 55 dzieci. | Szkołę we wsi założono w roku 1767. W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, zaś uczyło się 55 dzieci. | ||
| − | Aktualnie wieś jest siedzibą | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. |
| − | |||
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: |
| − | 1857 – 204 osoby | + | *1857 r. – 204 osoby |
| − | 1864 – 253 osoby | + | *1864 r. – 253 osoby |
| − | 1867 – 278 osób | + | *1867 r. – 278 osób |
| − | 1933 – 302 osoby | + | *1933 r. – 302 osoby |
| − | 1939 – 300 osób | + | *1939 r. – 300 osób |
| − | + | == Zabytki == | |
| − | + | *dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północny wschód od wsi; na skraju cmentarza znajduje się kwatera wojenna z okresu [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]], w której pochowanych jest kilkunastu żołnierzy armii rosyjskiej | |
| − | + | *cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej, nad północną zatoką jeziora Tyrkło; spoczywa tu 3 żołnierzy armii niemieckiej i 29 żołnierzy armii niemieckiej | |
| − | * | ||
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Bibliografia == | |
| − | + | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011.<br/> | |
| − | + | Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996.<br/> | |
| − | + | von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, ss. 83-157.<br/> | |
| − | + | Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. <br/> | |
| − | + | Pawlicki Ryszard Wojciech, ''Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego'', Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49-69.<br/> | |
| − | + | Pawlicki Ryszard W., ''Ziemia piska jako region turystyczny do 1945'', Znad Pisy, nr 1, 1995, ss. 9-25.<br/> | |
| − | + | ''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.<br/> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen'', Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [10.09.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [10.09.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.orzysz.pl/ Strona Gminy Orzysz] [10.09.2013]<br/> | |
| + | [http://www.bip.orzysz.pl/ Strona Urzędu Miasta Orzysz] [30.08.2013] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 86: | Linia 78: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat piski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Orzysz (gmina miejsko-wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1501-1600]] | |
| − | [[ | ||
Aktualna wersja na dzień 12:31, 14 mar 2016
| Góra | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Orzysz |
| Liczba ludności (2010) | 80 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-250 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Góra | |
| Położenie na mapie Polski  Góra | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Góra (niem. Gurra,od 1938 r. Gebürge) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 80 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Marzanna Jabłońska[1].
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży na wschodnim brzegu jeziora Tyrkło, 6 km na północny zachód od Orzysza.
Dzieje miejscowości
Odnaleziono tu ślady po dawnej osadzie pruskiej, jednak trudne do dokładniejszego datowania. Osada istniała już przed 1539 rokiem – wykaz pochodzący z tego roku mówi, że obejmowała ona 44 łany, z czego cztery sołeckie. Rok później Góra, zwana wówczas Geburge, otrzymała przywilej na prawie chełmińskim z rąk księcia Albrechta. Sołtys Paweł Kunat (pochodzący najprawdopodobniej z Okartowa) miał obsadzić wieś w poprzednich granicach, czyli na 44 łanach. Już wtedy działały tu dwie karczmy. Warto dodać, że granice Góry oznaczono specjalnymi nasypami i słupami granicznymi oraz znakami na drzewach. W XVII wieku osiedlili się tu arianie (bracia polscy) – rodzina Zaborowskich. Obowiązującą początkowo nazwę Geburge z czasem wyparła forma Gurra. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Orzyszu. W pierwszej połowie XX wieku działała we wsi gospoda Johanna Urbana.
Szkołę we wsi założono w roku 1767. W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, zaś uczyło się 55 dzieci.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1857 r. – 204 osoby
- 1864 r. – 253 osoby
- 1867 r. – 278 osób
- 1933 r. – 302 osoby
- 1939 r. – 300 osób
Zabytki
- dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północny wschód od wsi; na skraju cmentarza znajduje się kwatera wojenna z okresu I wojny światowej, w której pochowanych jest kilkunastu żołnierzy armii rosyjskiej
- cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej, nad północną zatoką jeziora Tyrkło; spoczywa tu 3 żołnierzy armii niemieckiej i 29 żołnierzy armii niemieckiej
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, ss. 83-157.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Pawlicki Ryszard Wojciech, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego, Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49-69.
Pawlicki Ryszard W., Ziemia piska jako region turystyczny do 1945, Znad Pisy, nr 1, 1995, ss. 9-25.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
Strona Gminy Orzysz [10.09.2013]
Strona Urzędu Miasta Orzysz [30.08.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Urzędu Miasta Orzysz [30.08.2013]
