Gaj (gmina Sępopol)
| Gaj | |
| | |
 Gaj. Zabudowania z początku XX wieku.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | bartoszycki |
| Gmina | Bartoszyce |
| Sołectwo | Lipica |
| Liczba ludności (2010) | 120[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Gaj | |
| Położenie na mapie Polski  Gaj | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Gaj (niem. Grünhof) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Sępopol. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 120 mieszkańców (łącznie z miejscowościami Melejdy, Romaliny i Smodajny). Wieś wchodzi w skład sołectwa Lipica, w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie Teresa Sańko.
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Sępopolskiej, 27 km na północny wschód od Bartoszyc i 12 km na północny wschód od Sępopola, w pobliżu granicy państwowej z obwodem kaliningradzkim.
Dzieje miejscowości
Brak jest informacji na temat okoliczności i daty powstania wsi. Prawdopodobnie przez większość swoich dziejów był to niewielki majątek ziemski. W połowie XIX wieku Gaj liczył 87 mieszkańców (stan na 1857 rok). Do 1945 roku miejscowość wchodziła w skład parafii ewangelickiej w Garbnie.
Po II wojnie światowej wieś włączono do sołectwa Lipica. Na bazie dawnego majątku uruchomiono PGR Gaj. Według spisu powszechnego z 1983 roku wieś składała się z 16 budynków mieszkalnych tworzących zwartą zabudowę. Znajdował się tu punkt biblioteczny. Miejscowość miała elektryczne oświetlenie ulic, a także sieć wodociągową na odcinku 1100 m. Gaj liczył wówczas 171 mieszkańców.
Turystyka
- Przez wieś przebiega rowerowy Szlak Bociana Białego.
Trasa: Sępopol – Romankowo – Lwowiec – Wanikajmy – Gaj – Smodajny – Dzietrzychowo – Miedna – Sępopol.
Zabytki
- park dworski w stylu krajobrazowym
Park zachował się w dawnych granicach, lecz obecnie układ kompozycyjny jest nieczytelny. Obiekt jest zaniedbany; zachował się fragment alei grabowej i dwa stawy, 15 buków i 2 dęby będące pomnikami przyrody.
- rodzinny cmentarz ewangelicki na terenie parku dworskiego z połowy XIX wieku.
Zachowały się nieliczne fragmenty nagrobków i metalowe ogrodzenia kwater; stan bardzo zły.
- zespół folwarczny z przełomu XIX i XX wieku (34,3 ha): rządcówka, cielętnik, stajnia i obora, obora i chlewnia, stodoła, suszarnia i spichlerz, lodownia; kolonia mieszkalna robotników folwarcznych: trzy dwojaki i jeden trojak oraz zabudowania gospodarcze; układ przestrzenny zespołu dobrze zachowany
- piękna aleja lipowa wzdłuż drogi Gaj – Melejdy (na odcinku 500 m)
Przypisy
- ↑ Łącznie: Gaj, Melejdy, Romaliny i Smodajny.
Zobacz też
Bibliografia
Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sępopol bip.warmia.mazury.pl, [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
