|
|
| Linia 1: |
Linia 1: |
| − | {{Wieś infobox
| |
| − | |nazwa = Garbno
| |
| − | |herb wsi =
| |
| − | |flaga wsi =
| |
| − | |herb artykuł =
| |
| − | |dopełniacz wsi = Garbna
| |
| − | |zdjęcie =
| |
| − | |opis zdjęcia =
| |
| − | |rodzaj miejscowości =
| |
| − | |województwo = warmińsko-mazurskie
| |
| − | |powiat = kętrzyński
| |
| − | |gmina = Korsze
| |
| − | |miejscowość podstawowa =
| |
| − | |sołectwo =
| |
| − | |wysokość =
| |
| − | |liczba ludności = 719
| |
| − | |rok = 2010
| |
| − | |strefa numeracyjna =
| |
| − | |kod pocztowy =
| |
| − | |tablice rejestracyjne =
| |
| − | |SIMC =
| |
| − | |mapa wsi =
| |
| − | |kod mapy = PL-WN
| |
| − | |stopniN = 54 |minutN = 07 |sekundN = 57
| |
| − | |stopniE = 21 |minutE = 16 |sekundE = 55
| |
| − | |commons =
| |
| − | |wikipodróże =
| |
| − | |wikisłownik =
| |
| − | |www =
| |
| − | }}
| |
| − | <big>''' Garbno'''(niem. ''Lamgarben'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[gmina Korsze|gminie Korsze]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
| |
| | | | |
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 719 mieszkańców.
| |
| − |
| |
| − | <br/>
| |
| − |
| |
| − | == Charakterystyka fizjograficzna ==
| |
| − | Miejscowość leży w odległości 9 km na północny wschód od [[Kętrzyn|Kętrzyna]].
| |
| − |
| |
| − | <br/>
| |
| − |
| |
| − | == Dzieje miejscowości ==
| |
| − | W 1328 roku Krzyżacy wznieśli zamek, który został zburzony w czasie [[wojna trzynastoletnia| wojny trzynastoletniej]]. Przy zamku znajdowała się osada pruska, w 1339 roku znana pod nazwą ''Laumygarbis'' (od 1419 - ''Lamergarben''). Pierwotna nazwa wsi wywodzi się od języka pruskiego (''garbis'' - wzgórze; ''lauma'' - czarownica; ''lamem'' - bagna, moczary). 24 VI 1339 roku wielki mistrz [[Dietrich von Altenburg]] nadał wolnym Prusom Thedemu i Laustemu (po 6 włók) oraz Wnymynsowi (2 włóki) ziemię na obszarze osady. Od 2. połowy XIV wieku Garbno było [[wieś czynszowa| wsią czynszową]] na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. W XV wieku prawo chełmińskie zostało zastąpione przez [[prawo magdeburskie]]. Miejscowość podlegała w tym czasie komturowi bałgijskiemu. Inne podanie wskazywało, że nazwa wsi wywodzi się od niemieckiego słowa baranek. Zwierzę miało krążyć po okolicy, a schwytane znikało w tajemniczy sposób. Pod wpływem tej opowieści katoliccy mieszkańcy wsi mieli podjąc decyzję o wybudowaniu kościoła, który istniał już w 1422 roku. W tym okresie w miejscowości działały aż cztery karczmy a także młyn. W Garbnie mieszkało wówczas 10 pruskich zagrodników, m.in.: Heynrich Kuppryn, Hensil Linnyn, Premog i Niclas Lusyn. W latach 1528-1550 w skład miejscowej parafii wchodziły kościoły w [[Kraskowo|Kraskowie]] i [[Tłokiny|Tłokinach]]. W ciągu dwóch stuleci (XVI-XVIII w.), wśród proboszczów i diakonów pojawiało się kilku duchownych rodem z [[Mazury|Mazur]] o polskobrzmiących nazwiskach. Nabożeństwa odprawiane po polsku zniesiono w 1809 roku - było to motywowane niską frekwencją w czasie mszy.
| |
| − |
| |
| − | W XVI wieku wieś była własnością [[Michał von Egloffstein|Michała von Egloffsteina]]. W latach 1728-1732 wzniesiono nowy kościół. W 1818 roku świątynia została uszkodzona w czasie szalejącego wówczas orkanu. Zawaliła się wieża, która rozbiła również sklepienie nawy kościoła. Budowlę odnowiono w 1824 roku. W 1817 roku wieś była zamieszkana przez 196 osób i składała się z 17 domostw. Pod koniec wieku XIX Garbno należało do rodziny Boehm. Majątek jako prezent ślubny trafił w ręce Elizabeth Boehm i jej małżonka Otto. W 1900 roku małżonkowie wznieśli budynki gospodarcze. W 1911 roku opuścili Garbno z powodu choroby Otto Boehma. W latach 20. majątek należał do rodziny Schulze. W tym czasie hodowano tu konie, trzodę, działała również mleczarnia. U progu [[II wojna światowa| II wojny światowej]] Grabno było zamieszkane przez 652 osób.
| |
| − |
| |
| − | Po 1945 roku przez jakiś czas funkcjonowała nazwa Garbów. W 1954 roku miejscowość była siedzibą [[Gromadzka Rada Narodowa w Garbnie| Gromadzkiej Rady Narodowej]], którą zlikwidowano w 1957 roku. 1 X 1961 roku we wsi powstał pierwszy w województwie kombinat państwowych gospodarstw rolnych. W jego skład wchodziły: [[Podławki]], [[Starynia]], [[Banaszki]], [[Płutniki]], [[Dubliny]], [[Równina Dolna]], [[Równina Górna]], [[Warniki]]. Garbno było siedzibą ośrodka kierowniczego. W tym czasie wybudowano stołówkę, pomieszczenia biurowe, salę konferencyjną. W 1963 powstał ośrodek zdrowia. W 1973 roku powstało [[Wielozakładowe Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej w Garbnie|Wielozakładowe Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej]], a rok później [[Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej w Garbnie|Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej]]. W połowie lat 70. władze PRL organizowały w Garbnie propagandowe akcje, mające w założeniach "popularyzować" wśród klasy robotniczej walory sztuki wysokiej, a artystów "motywować" do zadzierzgnięcia bliższych relacji z mieszkańcami wsi. Działania odbywały się m.in. pod klasycznym w tym czasie hasłem: "Sojusz świata pracy z kulturą i sztuką". Twórcy inicjatywy w 1974 i 1975 roku zorganizowały nawet ogólnopolski plener "Wieś mazurska w malarstwie". Mimo, że w dzisiejszych czasach zdajemy sobie sprawę, iż wszystkie tego typu inicjatywy kulturalno-oświatowe służyły jedynie ówczesnej ideologii i propagandzie PRL, należy mieć również na uwadze pewną istotną kwestię. W rzeczywistości dla większości mieszkańców wsi pegeerowskich, okolicznych osad i kolonii tego typu społeczne akcje pozwalały nawiązać bezpośredni kontakt z teatrem, malarstwem, rzeźbą czy literaturą współczesną czy kinem. W tego typu wydarzeniach brali nierzadko udział wybitni aktorzy, popularni pisarze. Nawet nieodżałowanej pamięci Nina Andrycz brała udział w objazdówkach teatralnych po wsiach i miasteczkach w realiach powojennej Polski.
| |
| − | W 1970 roku w Grabnie mieszkało 459 osób. W tym czasie działało we wsi przedszkole, ośmioklasowa szkoła podstawowa oraz punkt biblioteczny. W 1973 roku w skład sołectwa Garbno w [[gmina Korsze|gminie Korsze]] wchodziły cztery miejscowości.
| |
| − |
| |
| − | <br/>
| |
| − | == Edukacja ==
| |
| − | *szkoła podstawowa
| |
| − | *gimnazjum
| |
| − | <br/>
| |
| − |
| |
| − | == Ludzie związani z miejscowością ==
| |
| − | *[[Elizabeth Boehm]] (1859-1943) - właścicielka majątku Garbno, inicjatorka i założycielka [[Towarzystwo Wiejskich Kobiet|Towarzystwa Wiejskich Kobiet]]. W uznaniu zasług Uniwersytet Albertyna w Królewcu przyznał jej doktorat honoris causa (1929)
| |
| − | <br/>
| |
| − |
| |
| − | == Zabytki ==
| |
| − | *Dwór wzniesiony w 1. połowie XIX wieku w stylu klasycyzującym
| |
| − | *Pozostałości dworskiego parku i podwórza gospodarczego
| |
| − |
| |
| − | <br/>
| |
| − |
| |
| − | == Bibliografia ==
| |
| − | #Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1999.
| |
| − | #''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.
| |
| − | #Licharewa Zofia, ''Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1962.
| |
| − |
| |
| − | <br/>
| |
| − | {{Przypisy}}
| |
| − | <references/>
| |
| − |
| |
| − | <br/>
| |
| − |
| |
| − | == Zobacz też ==
| |
| − | *[[Garbno (gm. Barciany)|Garbno]] w gminie Barciany
| |
| − |
| |
| − | <br/>
| |
| − |
| |
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Gmina Korsze]] [[Kategoria: Wieś sołecka]]
| |
