Gaudynki: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
− | + | |nazwa = Gaudynki | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
− | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Gaudynek |
− | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = Gaudynki.jpg |
− | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Gaudynki.<br>Źródło: [http://www.monar.net.pl/module-dpGallery-display-id_img-3.html www.monar.net.pl] [02.07.2014] |
− | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = piski | |powiat = piski | ||
Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
− | }} | + | }}<br/> |
− | < | + | ''' Gaudynki''' (dawniej Gaudynek, niem. ''Pappelheim'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski | powiecie piskim]], w [[Orzysz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Orzysz]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 163 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Stanisław Stachelek]]<ref>[http://www.bip.orzysz.pl/index.php?k=310 Strona Gminy Orzysz] [30.08.2013]</ref>. |
− | + | <br/><br/> | |
− | W latach | + | == Położenie == |
− | + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego na pograniczu [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich |Krainy Wielkich Jezior Mazurskich]] i [[Pojezierze Ełckie|Pojezierza Ełckiego]]. Miejscowość leży w odległości około 2 km od brzegów jeziora [[Jezioro Śniardwy|Śniardwy]], 7 km na południowy zachód od [[Orzysz|Orzysza]], przy drodze krajowej nr 63 na odcinku [[Orzysz ]] – [[Pisz]]. Na wschód od wsi znajdują się tereny [[Poligon w Orzyszu|poligonu orzyskiego]]. | |
− | <br/> | ||
− | |||
− | == | ||
− | Wieś położona jest w | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
<br/> | <br/> | ||
+ | == Dzieje miejscowości == | ||
+ | Wieś powstała w 1934 roku w następstwie likwidacji wsi [[Szwejkowo]] w ramach rozbudowy poligonu orzyskiego. Szwejkowo (''Gross Schweykowen'') zostało lokowane jako wieś czynszowa w 1550 roku na 20 łanach; cztery łany sołeckie wykupili: [[Marcin Reggosche|Marcin]] i [[Jonasz Reggosche]]. Na północ powstał niewielki majątek szlachecki, liczący 7 łanów, który należał m.in. do rodzin [[Rodzina Pułaskich|Pułaskich]] i [[Rodzina Eulenburg|Eulenburgów]] – nazywany był Małym Szwejkowem lub częściej – [[Szwejkówko|Szwejkówkiem]] (obecnie osada około 2 km na południe od Orzysza). W XVII wieku dobra szlacheckie powstały też w Szwejkowie. Początkowo ( od 1669 r.) należały do [[Starostwo ryńskie|starosty ryńskiego]] [[Jerzy Finck|Jerzego Krzysztofa Fincka]], a około 1690 roku przeszły w ręce rodziny[[rodzina von Heydeck| von Heydecków]]. Wieś należała do [[Parafia ewangelicka w Orzyszu|parafii ewangelickiej w Orzyszu]]. Szkoła w Szwejkowie powstała w 1826 roku; w 1935 roku uczęszczało do niej 48. dzieci, zaś pracował jeden nauczyciel. W 1864 roku wieś liczyła 247 mieszkańców, a trzy lata później – 232 mieszkańców. | ||
+ | W pierwszej połowie XX wieku znajdowała się w Gaudynkach gospoda u [[Johann Trohjan|Johanna Trohjana]]. | ||
+ | Wieś ma charakter ulicówki, dominuje nowe budownictwo; w pobliżu działa [[Ośrodek Rehabilitacyjno–Readaptacyjny W Gaudynkach|Ośrodek Rehabilitacyjno–Readaptacyjny MONAR-u]]. | ||
− | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. | |
− | * | + | == Zabytki == |
− | + | *dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północ od wsi; w dużym stopniu zdewastowany | |
− | + | ==Przyroda== | |
+ | *pomnik przyrody: [[Głaz narzutowy w Gaudynkach|głaz narzutowy]], około 1,5 km od wsi, przy drodze do [[Nowe Guty|Nowych Gut]] (pozostałość największego niegdyś głazowiska na Mazurach; łącznie 12 tysięcy metrów sześciennych – większość głazów wykorzystano do budowy dróg i domów) | ||
− | + | == Bibliografia == | |
− | + | Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996.<br> | |
− | + | von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, ss. 83-157.<br> | |
− | + | Pawlicki Ryszard W., ''Ziemia piska jako region turystyczny do 1945'', Znad Pisy, nr 1, 1995, ss. 9-25.<br> | |
− | + | Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, ''Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych'', Orzysz 2004.<br> | |
− | + | ''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.<br> | |
− | + | Żurkowska Tekla, ''Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie'', Olsztyn 2008.<br> | |
− | + | [http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [29.08.2013]<br> | |
− | + | [http://www.orzysz.pl/ Gminna Ewidencja Zabytków] [29.08.2013]<br> | |
+ | [http://www.bip.orzysz.pl/ Strona Gminy Orzysz] [30.08.2013]<br> | ||
+ | [http://www.monar.net.pl/ Otwarty Portal Monaru] [02.07.2014] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
− | + | <references/> | |
<br/> | <br/> | ||
− | + | [[Kategoria: Powiat piski]] | |
− | + | [[Kategoria: Orzysz (gmina miejsko-wiejska)]] | |
− | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
− | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: 1919-1944]] |
− | [[ |
Aktualna wersja na dzień 12:30, 14 mar 2016
Gaudynki | |
| |
Gaudynki.
Źródło: www.monar.net.pl [02.07.2014] | |
Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
Państwo | Polska |
Województwo | warmińsko-mazurskie |
Powiat | piski |
Gmina | Orzysz |
Liczba ludności (2010) | 163 |
Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
Kod pocztowy | 12-250 |
Tablice rejestracyjne | NPI |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} |
Gaudynki (dawniej Gaudynek, niem. Pappelheim) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 163 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Stanisław Stachelek[1].
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży w odległości około 2 km od brzegów jeziora Śniardwy, 7 km na południowy zachód od Orzysza, przy drodze krajowej nr 63 na odcinku Orzysz – Pisz. Na wschód od wsi znajdują się tereny poligonu orzyskiego.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w 1934 roku w następstwie likwidacji wsi Szwejkowo w ramach rozbudowy poligonu orzyskiego. Szwejkowo (Gross Schweykowen) zostało lokowane jako wieś czynszowa w 1550 roku na 20 łanach; cztery łany sołeckie wykupili: Marcin i Jonasz Reggosche. Na północ powstał niewielki majątek szlachecki, liczący 7 łanów, który należał m.in. do rodzin Pułaskich i Eulenburgów – nazywany był Małym Szwejkowem lub częściej – Szwejkówkiem (obecnie osada około 2 km na południe od Orzysza). W XVII wieku dobra szlacheckie powstały też w Szwejkowie. Początkowo ( od 1669 r.) należały do starosty ryńskiego Jerzego Krzysztofa Fincka, a około 1690 roku przeszły w ręce rodziny von Heydecków. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Orzyszu. Szkoła w Szwejkowie powstała w 1826 roku; w 1935 roku uczęszczało do niej 48. dzieci, zaś pracował jeden nauczyciel. W 1864 roku wieś liczyła 247 mieszkańców, a trzy lata później – 232 mieszkańców. W pierwszej połowie XX wieku znajdowała się w Gaudynkach gospoda u Johanna Trohjana. Wieś ma charakter ulicówki, dominuje nowe budownictwo; w pobliżu działa Ośrodek Rehabilitacyjno–Readaptacyjny MONAR-u.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Zabytki
- dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północ od wsi; w dużym stopniu zdewastowany
Przyroda
- pomnik przyrody: głaz narzutowy, około 1,5 km od wsi, przy drodze do Nowych Gut (pozostałość największego niegdyś głazowiska na Mazurach; łącznie 12 tysięcy metrów sześciennych – większość głazów wykorzystano do budowy dróg i domów)
Bibliografia
Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, ss. 83-157.
Pawlicki Ryszard W., Ziemia piska jako region turystyczny do 1945, Znad Pisy, nr 1, 1995, ss. 9-25.
Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008.
Bank Danych Lokalnych GUS [29.08.2013]
Gminna Ewidencja Zabytków [29.08.2013]
Strona Gminy Orzysz [30.08.2013]
Otwarty Portal Monaru [02.07.2014]
Przypisy
- ↑ Strona Gminy Orzysz [30.08.2013]