Giżycko: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
(Dzieje miejscowości)
 
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 38: Linia 38:
 
<br/>
 
<br/>
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
W miejscu dzisiejszego Giżycka, po okresie walk z [[Prusowie|Prusami]], około 1340 został wzniesiony przez [[Zakon krzyżacki|zakon krzyżacki]] gród obronny ''Lötzen''. W ciągu następnego stulecia w okolicy zamku zaczęła powstawać osada Mazowszan nazwana ''Nową Wsią''. Zachowany dokument lokacyjny z 1475 zmieniał dotychczas funkcjonujące prawo magdeburskie na chełmińskie.
+
W miejscu dzisiejszego Giżycka, po okresie walk z [[Prusowie|Prusami]], około 1340 roku został wzniesiony przez [[Zakon krzyżacki|zakon krzyżacki]] gród obronny ''Lötzen''. W ciągu następnego stulecia w okolicy zamku zaczęła powstawać osada Mazowszan nazwana ''Nową Wsią''. Zachowany dokument lokacyjny z 1475 roku zmieniał dotychczas funkcjonujące prawo magdeburskie na chełmińskie.
  
Po sekularyzacji państwa zakonnego w 1525 roku zamek ''Lötzen'' stał się siedzibą starostwa książęcego, a okoliczna osada podjęła aktywne starania o nadanie praw miejskich. Starania te zostały uwieńczone 16 maja 1612. Nowo kreowane miasto przyjęło dotychczasową nazwę zamku, a pierwszym burmistrzem został Paweł Rudzki. Rozwojowi ''Lötzen'' sprzyjało położenie w bliskiej odległości od dróg łączących duże miasta Polski z portami Gdańska, [[Elbląg|Elbląga]], [[Braniewo|Braniewa]] i [[Królewiec|Królewca]], jednak pół wieku po nadaniu praw miejskich doszło do wielkich zniszczeń po przejściu Tatarów. Zniszczenia, ciężary podatkowe, a wreszcie epidemia [[Epidemia dżumy 1709-1711|dżumy z lat 1709-1711]] zdziesiątkowały ludność i uczyniły ''Lötzen'' najuboższym miastem Prus Książęcych.
+
Po sekularyzacji państwa zakonnego w 1525 roku zamek ''Lötzen'' stał się siedzibą starostwa książęcego, a okoliczna osada podjęła aktywne starania o nadanie praw miejskich. Starania te zostały uwieńczone 16 maja 1612 roku. Nowo kreowane miasto przyjęło dotychczasową nazwę zamku, a pierwszym burmistrzem został Paweł Rudzki. Rozwojowi ''Lötzen'' sprzyjało położenie w bliskiej odległości od dróg łączących duże miasta Polski z portami Gdańska, [[Elbląg|Elbląga]], [[Braniewo|Braniewa]] i [[Królewiec|Królewca]], jednak pół wieku po nadaniu praw miejskich doszło do wielkich zniszczeń po przejściu Tatarów. Zniszczenia, ciężary podatkowe, a wreszcie epidemia [[Epidemia dżumy 1709-1711|dżumy z lat 1709-1711]] zdziesiątkowały ludność i uczyniły ''Lötzen'' najuboższym miastem Prus Książęcych.
  
 
W kolejnych latach dzisiejsze Giżycko nadal było areną działań wojennych, m.in. przemarszu wojsk rosyjskich i napoleońskich w 1807 (stacjonowały tu korpusy generała Józefa Zajączka i Jana Henryka Dąbrowskiego). Miasto dotykały klęski głodu.  
 
W kolejnych latach dzisiejsze Giżycko nadal było areną działań wojennych, m.in. przemarszu wojsk rosyjskich i napoleońskich w 1807 (stacjonowały tu korpusy generała Józefa Zajączka i Jana Henryka Dąbrowskiego). Miasto dotykały klęski głodu.  
  
W 1820 Lötzen stało się siedzibą władz powiatowych w miejsce [[Ryn|Rynu]], a druga połowa XIX wieku wreszcie przyniosła poprawę sytuacji miasta. Wybudowano [[Twierdza Boyen|twierdzę im. marszałka von Boyen]], powstała sieć dróg i kanałów, przeprowadzono połączenie kolejowe z Królewcem. Nastąpił też rozwój szkolnictwa, jak również ruchu polskiego, głównie za sprawą [[Marcin Gerss|Marcina Gerssa]].
+
W 1820 roku Lötzen stało się siedzibą władz powiatowych w miejsce [[Ryn|Rynu]], a druga połowa XIX wieku wreszcie przyniosła poprawę sytuacji miasta. Wybudowano [[Twierdza Boyen|twierdzę im. marszałka von Boyen]], powstała sieć dróg i kanałów, przeprowadzono połączenie kolejowe z Królewcem. Nastąpił też rozwój szkolnictwa, jak również ruchu polskiego, głównie za sprawą [[Marcin Giersz|Marcina Gerssa]].
  
 
W 1910 roku liczba mieszkańców zbliżała się już do 7 tysięcy. W okresie I wojny światowej przez jakiś czas w mieście kwaterował marszałek Paul von Hindenburg, był tu także z wizytą cesarz Wilhelm II. Po wojnie miasto zyskało sławę kurortu, wykorzystując przede wszystkim swoje walory wodne. W chwili wybuchu II wojny światowej mieszkało w ''Lötzen'' przeszło 16 tysięcy osób.
 
W 1910 roku liczba mieszkańców zbliżała się już do 7 tysięcy. W okresie I wojny światowej przez jakiś czas w mieście kwaterował marszałek Paul von Hindenburg, był tu także z wizytą cesarz Wilhelm II. Po wojnie miasto zyskało sławę kurortu, wykorzystując przede wszystkim swoje walory wodne. W chwili wybuchu II wojny światowej mieszkało w ''Lötzen'' przeszło 16 tysięcy osób.
  
Schyłek II wojny światowej, podobnie jak w przypadku wielu innych miejscowości wschodniopruskich, przyniósł wielkie zniszczenia, z których znaczna część nastąpiła już po faktycznym przejściu frontu. Liczba mieszkańców została zredukowana do 4 tysięcy; pozostała miejscowa ludność była poddawana repolonizacji lub zmuszana do wyjazdów z Polski, ale wkrótce zaczęli napływać do miasta nowi osadnicy, głównie z Wileńszczyzny. Nastąpiła także zmiana nazwy; przyjęto początkowo formę ''Lec'', potem ''Łuczany'', a w 1946 na cześć działacza mazurskiego i pastora [[Gustaw Gizewiusz|Gustawa Gizewiusza]] nadano miastu nazwę Giżycko.
+
Schyłek II wojny światowej, podobnie jak w przypadku wielu innych miejscowości wschodniopruskich, przyniósł wielkie zniszczenia, z których znaczna część nastąpiła już po faktycznym przejściu frontu. Liczba mieszkańców została zredukowana do 4 tysięcy; pozostała miejscowa ludność była poddawana repolonizacji lub zmuszana do wyjazdów z Polski, ale wkrótce zaczęli napływać do miasta nowi osadnicy, głównie z Wileńszczyzny. Nastąpiła także zmiana nazwy; przyjęto początkowo formę ''Lec'', potem ''Łuczany'', a w 1946 roku na cześć działacza mazurskiego i pastora [[Gustaw Gizewiusz|Gustawa Gizewiusza]] nadano miastu nazwę Giżycko.
  
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
Linia 76: Linia 76:
 
*[[Parafia pw. św. Brunona Biskupa i Męczennika w Giżycku|Parafia pw. św. Brunona Biskupa i Męczennika]]
 
*[[Parafia pw. św. Brunona Biskupa i Męczennika w Giżycku|Parafia pw. św. Brunona Biskupa i Męczennika]]
 
*[[Parafia pw. św. Maksymiliana Kolbego w Giżycku|Parafia pw. św. Maksymiliana Kolbego]]
 
*[[Parafia pw. św. Maksymiliana Kolbego w Giżycku|Parafia pw. św. Maksymiliana Kolbego]]
 
 
 
*[[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Giżycku|Parafia Ewangelicko-Augsburska]]
 
*[[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Giżycku|Parafia Ewangelicko-Augsburska]]
 
*[[Parafia greckokatolicka pw. Trójcy Świętej w Giżycku|Parafia greckokatolicka pw. Trójcy Świętej]]
 
*[[Parafia greckokatolicka pw. Trójcy Świętej w Giżycku|Parafia greckokatolicka pw. Trójcy Świętej]]
 
*[[Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Giżycku|Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów]]
 
*[[Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w Giżycku|Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów]]
 +
 
== Turystyka ==
 
== Turystyka ==
 
W miejscowości ma swój koniec [[szlak pieszy Wilkasy - Giżycko]].
 
W miejscowości ma swój koniec [[szlak pieszy Wilkasy - Giżycko]].
== Multimedia ==
+
 
[[Plik:Turystyczny Express -Popielno -A.Kulik.mp3|left|Popielno]] Radio Olsztyn.Audycja Turystyczny Ekspress. Autor: Alicja Kulik, emisja:27.07.2008 r.
+
==Media==
<br>
+
[https://www.gizycko.info/ Giżycki Serwis Informacyjny Gizycko.info]
[[Plik:Giżycko- ekomarina - Sochacki Mirosław 2011-07-13.mp3|left|Ekomarina w Giżycku ]] Radio Olsztyn. Ekomarina w Giżycku . Autor:  Sochacki Mirosław,  emisja: 2011-07-13 r.
+
 
<br>
 
[[Plik:Giżycko - otwarcie systemu sygnalizacji ostrzegawczej.mp3|left|Giżycko - otwarcie systemu sygnalizacji ostrzegawczej ]] Radio Olsztyn.Giżycko - otwarcie systemu sygnalizacji ostrzegawczej . Autor:  Sochacki Mirosław,  emisja: 2011-07-13 r.
 
<br>
 
[[Plik:Giżycko- MOPR.mp3|left|Giżycko - MOPR ]] Radio Olsztyn.Giżycko- Mazurskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe . Autor:  Sochacki Mirosław,  emisja:  2012-03-08 r.
 
<br>
 
 
==Galeria zdjęć==
 
==Galeria zdjęć==
 
<gallery mode=packed widths=250px heights=250px class="left">
 
<gallery mode=packed widths=250px heights=250px class="left">
Linia 99: Linia 93:
 
Plik:gizycko kdp.jpg|<center>Giżycko i okolice na mapie z XIX w. <br>Źródło: Karta dawnéj Polski z przyległémi okolicami krajów sąsiednich, 1:300000, Paryż 1859 r.
 
Plik:gizycko kdp.jpg|<center>Giżycko i okolice na mapie z XIX w. <br>Źródło: Karta dawnéj Polski z przyległémi okolicami krajów sąsiednich, 1:300000, Paryż 1859 r.
 
</gallery>
 
</gallery>
 +
 +
==Multimedia==
 +
{{#ev:youtube|PAXxfebv4Fk|500|left|Film udostępniony w ramach projektu [http://rkf.warmia.mazury.pl/ Regionalna Kronika Filmowa]}}
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
 
Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.<br/>
 
Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.<br/>
Linia 109: Linia 106:
 
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz,''Giżycko'', Olsztyn 1966.<br/>
 
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz,''Giżycko'', Olsztyn 1966.<br/>
 
Żur Leon, ''Akcja "W" na Mazurach: osadnictwo ludności ukraińskiej w powiecie giżyckim'', Suwałki 2000.<br/>
 
Żur Leon, ''Akcja "W" na Mazurach: osadnictwo ludności ukraińskiej w powiecie giżyckim'', Suwałki 2000.<br/>
[http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/l_ludnosc_stan_struktura_30062012.pdf| stat.gov.pl, ''Ludność. Stan i struktura''] [24.11.2014]
+
[http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/L_ludnosc_stan_struktura_30-06-2013.pdf ''Ludność. Stan i struktura''] [24.11.2014]
 
<br/>
 
<br/>
  
  
 
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: Powiat giżycki]] [[Kategoria: Giżycko]] [[Kategoria: Miasta]] [[Kategoria: 1601-1700]]
 
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: Powiat giżycki]] [[Kategoria: Giżycko]] [[Kategoria: Miasta]] [[Kategoria: 1601-1700]]

Aktualna wersja na dzień 17:26, 12 sie 2019

Giżycko

Herb Flaga
Herb Giżycka Flaga Giżycka
Zamek w Giżycku.Fot. Mirosław Garniec
Zamek w Giżycku.
Fot. Mirosław Garniec
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat giżycki
Gmina Giżycko
Liczba ludności (2012) 30 096
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Giżycko
Giżycko
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Giżycko
Giżycko
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Giżycko (niem. Lötzen) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, siedziba gminy Giżycko. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Miejscowość w 2012 roku liczyła 30 096 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje Wojciech Karol Iwaszkiewicz.

Ulica Warszawska, źródło: gizycko.pl [15.09.2013]
Most Obrotowy w Giżycku, źródło: gizycko.pl [15.09.2013]

Położenie

Miasto położone jest na Pojezierzu Mazurskim, pomiędzy jeziorami Kisajno i Niegocin.

Dzieje miejscowości

W miejscu dzisiejszego Giżycka, po okresie walk z Prusami, około 1340 roku został wzniesiony przez zakon krzyżacki gród obronny Lötzen. W ciągu następnego stulecia w okolicy zamku zaczęła powstawać osada Mazowszan nazwana Nową Wsią. Zachowany dokument lokacyjny z 1475 roku zmieniał dotychczas funkcjonujące prawo magdeburskie na chełmińskie.

Po sekularyzacji państwa zakonnego w 1525 roku zamek Lötzen stał się siedzibą starostwa książęcego, a okoliczna osada podjęła aktywne starania o nadanie praw miejskich. Starania te zostały uwieńczone 16 maja 1612 roku. Nowo kreowane miasto przyjęło dotychczasową nazwę zamku, a pierwszym burmistrzem został Paweł Rudzki. Rozwojowi Lötzen sprzyjało położenie w bliskiej odległości od dróg łączących duże miasta Polski z portami Gdańska, Elbląga, Braniewa i Królewca, jednak pół wieku po nadaniu praw miejskich doszło do wielkich zniszczeń po przejściu Tatarów. Zniszczenia, ciężary podatkowe, a wreszcie epidemia dżumy z lat 1709-1711 zdziesiątkowały ludność i uczyniły Lötzen najuboższym miastem Prus Książęcych.

W kolejnych latach dzisiejsze Giżycko nadal było areną działań wojennych, m.in. przemarszu wojsk rosyjskich i napoleońskich w 1807 (stacjonowały tu korpusy generała Józefa Zajączka i Jana Henryka Dąbrowskiego). Miasto dotykały klęski głodu.

W 1820 roku Lötzen stało się siedzibą władz powiatowych w miejsce Rynu, a druga połowa XIX wieku wreszcie przyniosła poprawę sytuacji miasta. Wybudowano twierdzę im. marszałka von Boyen, powstała sieć dróg i kanałów, przeprowadzono połączenie kolejowe z Królewcem. Nastąpił też rozwój szkolnictwa, jak również ruchu polskiego, głównie za sprawą Marcina Gerssa.

W 1910 roku liczba mieszkańców zbliżała się już do 7 tysięcy. W okresie I wojny światowej przez jakiś czas w mieście kwaterował marszałek Paul von Hindenburg, był tu także z wizytą cesarz Wilhelm II. Po wojnie miasto zyskało sławę kurortu, wykorzystując przede wszystkim swoje walory wodne. W chwili wybuchu II wojny światowej mieszkało w Lötzen przeszło 16 tysięcy osób.

Schyłek II wojny światowej, podobnie jak w przypadku wielu innych miejscowości wschodniopruskich, przyniósł wielkie zniszczenia, z których znaczna część nastąpiła już po faktycznym przejściu frontu. Liczba mieszkańców została zredukowana do 4 tysięcy; pozostała miejscowa ludność była poddawana repolonizacji lub zmuszana do wyjazdów z Polski, ale wkrótce zaczęli napływać do miasta nowi osadnicy, głównie z Wileńszczyzny. Nastąpiła także zmiana nazwy; przyjęto początkowo formę Lec, potem Łuczany, a w 1946 roku na cześć działacza mazurskiego i pastora Gustawa Gizewiusza nadano miastu nazwę Giżycko.

Ludzie związani z miejscowością

Zabytki

Gospodarka

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych wymagających strategicznej interwencji.

Kultura

Edukacja

Religia

Turystyka

W miejscowości ma swój koniec szlak pieszy Wilkasy - Giżycko.

Media

Giżycki Serwis Informacyjny Gizycko.info

Galeria zdjęć

Multimedia

Film udostępniony w ramach projektu Regionalna Kronika Filmowa

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
Darski Wojciech Marek, Giżycko od środka: przewodnik po mieście, Giżycko 2014.
Darski Wojciech Marek, Wielki błękit: wędrówki po gminie Giżycko, Giżycko 2010.
Giżycko: miasto i ludzie, oprac. Grzegorz Białuński, Giżycko 2012.
Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, kom. red. Irena Berentowicz, Olsztyn 1983.
Z dziejów Leca (Giżycka): wybór szkiców i źródeł, wstęp i oprac. Grzegorz Białuński, Grzegorz Jasiński, Ryszard Tomkiewicz, przeł. Małgorzata Szymańska-Jasińska, Olsztyn-Giżycko 1998.
Maślij Stefania, Giżycko i okolice: przewodnik, Kętrzyn 2008.
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz,Giżycko, Olsztyn 1966.
Żur Leon, Akcja "W" na Mazurach: osadnictwo ludności ukraińskiej w powiecie giżyckim, Suwałki 2000.
Ludność. Stan i struktura [24.11.2014]