Grab pospolity

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Grab pospolity

Carpinus betulus
L.
Grab pospolity, źródło: Thomé Otto Wilhelm, Flora von Deutschland. Österreich und der Schweiz, 1885
Grab pospolity, źródło: Thomé Otto Wilhelm, Flora von Deutschland. Österreich und der Schweiz, 1885
Systematyka
Królestwo rośliny
Podkrólestwo rośliny naczyniowe
Gromada okrytonasienne
Klasa dwuliścienne
Rząd bukowce
Rodzina brzozowate
Rodzaj grab
Gatunek grab pospolity
Synonimy

Grab pospolity (Carpinus betulus L.) – gatunek drzewa z rodziny brzozowatych (Betulaceae).

Morfologia

Drzewo dorastające do 25 m z gęstą, miotlastą koroną, silnie zagęszczoną, szeroką i wysoką. Kora ciemna, ziemista z siatkowatym wzorem, zwykle o falistej powierzchni. Gałązki giętkie z jasnymi kropkami (przetchlinki), młode nieco owłosione. Ulistnienie skrętoległe, liście pojedyncze, podwójnie piłkowane, nerwy spodem omszone. Ogonek ok. 1,5 cm, eliptyczna lub jajowata blaszka liściowa charakterystycznie harmonijkowato pofałdowana o długości 5-10 cm i szerokości do 6 cm. Jesienią liście przebarwiają się na żółty kolor. Pączki liściowe są ostro zakończone, przylegają skośnie do pędów i pokryte są łuskami; górą jasnobrązowe, dołem zielone. Pąki kwiatowe są większe od liściowych.

Roślina jednopienna, ale o kwiatach jednopłciowych. Kwiaty żeńskie są niepozorne i tworzą luźne, wzniesione kłosy, kwiaty męskie wyrastają na szczycie gałązek i tworzą kotki o długości 3,5-5 cm.

Kotki kwiatowe pojawiają się w maju wraz z liśćmi. Owoce to jednonasienne orzeszki o trójklapowej okrywie służącej jako organ lotny. Owoce dojrzewają od września do października, rozsiewane są przez wiatr.

Rozmieszczenie i ekologia

Grab pospolity występuje w przeważającej części Europy, od Francji do Ukrainy. W Polsce występuje często na całym niżu i w niższych położeniach górskich (w Karpatach i Sudetach nie przekracza 700 m n.p.m.).

Lubi świeże gleby wapienne, nie za suche, ale i nie podmokłe. Występuje w lasach mieszanych i liściastych. Należy do najbardziej odpornych na zacienienie drzew występujących w Europie Środkowej. Grab jest głównym i charakterystycznym składnikiem lasów grądowych (dębowo-grabowych lub dębowo-lipowo-grabowych).

Na Warmii i Mazurach piękny starodrzew grabowy można obserwować w rezerwacie Koniuszanka II koło Nidzicy.

Wartość użytkowa

Jest rośliną ozdobną stosowaną na żywopłoty. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest skłonność do wytwarzania odrośli korzeniowych, co wykorzystuje się w ogrodnictwie do zagęszczania żywopłotów. Doskonale znosi cięcie. Grab sadzony w jest parkach, nadaje się także na bonsai.

Drewno grabu jest beztwardzielowe, twarde, ciężkie, sprężyste i trudne w obróbce, wykorzystywane na opał. Ma dużą wartość opałową – jedną z największych wśród drzew występujących w Polsce. Dawniej ze względu na twardość robiono z niego m.in. koła młyńskie, trzonki do młotków i siekier, prawidła do butów, klatki dla ptaków, itp.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, Grab pospolity [21.05.2014]

Bibliografia

Traczyk Tadeusz, Rośliny lasu liściastego. Atlas, Warszawa 1975.