Gradki

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gradki

Gradki. Dawny magazyn - fragment przedwojennego majątku rodziny von SchulzeŹródło: archipelag.ceik.eu
Gradki. Dawny magazyn - fragment przedwojennego majątku rodziny von Schulze
Źródło: archipelag.ceik.eu
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Dywity
Liczba ludności (2010) 204
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Gradki
Gradki
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Gradki
Gradki
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Gradki (niem. Gratken) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim,w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 204 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Teresa Sezonienko[1].

Położenie

Wieś usytuowana jest pomiędzy Frączkami a Nowymi Włókami. Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 21 km na północny wschód od Olsztyna oraz 3,8 km od jeziora Kociołek.

Dzieje miejscowości

Na przestrzeni stuleci istniały różne nazwy wsi: villa Grawden (1366), Grawdekayme wel Grunenberg (1376), Grauden (1422), Grotken (1656), Gradken (1755). W 1881 roku odnotowano polską odmianę Gratki. Lokacja wsi miała miejsce w roku 1366 – w dokumencie miejscowość zapisano jako Grawden. Wieś stanowiła własność biskupów warmińskich. Gradki wraz z Plutkami wchodziły w skład majątku rodu von Schultze. W XVIII wieku w Gradkach znajdowała się prywatna kaplica wybudowana przez dzierżawcę Andrzeja Kautecka – w latach 1743–1782 odprawiano w niej nabożeństwa. W roku 1910 obszar dworski obejmował powierzchnię 730 ha; 23 rodziny mieszkały w 11 budynkach. Gradki liczyły wówczas 151 mieszkańców, w tym 5 Polaków. W 1920 roku ostatni właściciel zbankrutował, a jego syn przekazał majątek państwu. W 1930 roku ziemię rozparcelowano na mniejsze działki i przekazane rolnikom. Po 1945 roku dworek dawnych właścicieli został rozebrany.

Przed wybuchem II wojny światowej w Gradkach działał sklep, kuźnia, punkt pocztowy i magazyn zbożowy. Swoje usługi oferował miejscowy stolarz, ogrodnik, krawiec i dróżnik. W miejscowości funkcjonowała również szkoła. Niedaleko wsi zlokalizowany był podobno cmentarz rodowy, do którego prowadziła – niknąca obecnie – aleja dębowa. Do czasów obecnych nie zachował się żaden ślad po cmentarzu. W 1945 roku na terenie wsi Rosjanie utworzyli obóz pracy, w którym przebywały głównie kobiety i dzieci. W 1993 roku miejscowość była zamieszkana przez 202 osoby.

Kultura

Zabytki

  • pozostałości dworskiej zabudowy: czworaki i budynki gospodarcze, dawna kuźnia, przekształcona w domek letniskowy

Ciekawostki

  • W Pałacu von Schulze w latach przedwojennych mieściła się szkoła. Dyrektorem był fanatyczny zwolennik Adolfa Hitlera. W 1932 r. podczas wyborów do Reichstagu intensywnie agitował za NSDAP. Rozprowadzał przypinki z napisem "JA" (niem. "tak"). [2]

Bibliografia

Jadwiszczak Andrzej S., Klimek Robert, Kosińska Teresa, Warmia znana i nieznana: Ługwałd, Spręcowo, Sętal, Nowe Włóki, Plutki, Gradki, Tuławki, Gady, Frączki, Studzianka, Derc, Barczewko, Maruny, Gady 2011.
Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość, Olsztyn 1994.
Wrota Warmii i Mazur [04.12.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [13.12.2013]
Warmia znana i nieznana [13.12.2013]
Wikipedia [13.12.2013]

Przypisy