Grom: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 8: | Linia 8: | ||
|dopełniacz wsi = Gromu | |dopełniacz wsi = Gromu | ||
|zdjęcie = Grom.jpg | |zdjęcie = Grom.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Grom [http://www.wikipedia.pl/ Wikipedia] [08.07.2014] |
|rodzaj miejscowości =wieś sołecka | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Grom''' (niem. ''Grammen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński |powiecie szczycieńskim]], w [[Pasym (gmina miejsko-wiejska)|gminie Pasym]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 545 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Andrzej Kwiatkowski]]<ref> [http://bip.visacom.pl/umig_pasym/ Strona Urzędu Miasta i Gminy Pasym] [10.09.2013]</ref>. |
| − | <br/> | + | <br/><br/> |
| − | == | + | == Położenie == |
| − | Wieś położona jest na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]], w południowej części | + | Wieś położona jest na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]], w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego, w odległości 6 km na południowy wschód od [[Pasym |Pasymia]], przy drodze krajowej nr 53 w kierunku [[Szczytno|Szczytna]]; na trasie kolejowej na linii [[Olsztyn]] – [[Ełk]]. Na północ od Gromu leżą jeziora: [[Jezioro Gromskie|Gromskie]] i [[Jezioro Leleskie|Leleskie]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
W pobliżu Gromu odnaleziono groby pochodzące z okresu [[Kultura amfor kulistych|kultury amfor kulistych]], a także [[Groby kurhanowe |groby kurhanowe]] z I tysiąclecia p.n.e. | W pobliżu Gromu odnaleziono groby pochodzące z okresu [[Kultura amfor kulistych|kultury amfor kulistych]], a także [[Groby kurhanowe |groby kurhanowe]] z I tysiąclecia p.n.e. | ||
| − | Wieś została założona w 1381 roku jako jedna z pierwszych na terenie powiatu szczycieńskiego. Niejakiemu Henrykowi nadano wówczas 6 łanów sołeckich z zadaniem założenia [[Wieś czynszowa|wsi czynszowej]] na 60 łanach boru na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]; w tym samym czasie powstała tu karczma. Nazwa wsi pochodzi od pobliskiego jeziora. Część mieszkańców świadczyła powinności w majątku państwowym w [[Jęcznik|Jęczniku]]. W połowie XV wieku osiedliło się tu sporo bartników. Wieś kilkakrotnie dotykały skutki działań wojennych: podczas | + | Wieś została założona w 1381 roku jako jedna z pierwszych na terenie powiatu szczycieńskiego. Niejakiemu Henrykowi nadano wówczas 6 łanów sołeckich z zadaniem założenia [[Wieś czynszowa|wsi czynszowej]] na 60 łanach boru na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]; w tym samym czasie powstała tu karczma. Nazwa wsi pochodzi od pobliskiego jeziora. Część mieszkańców świadczyła powinności w majątku państwowym w [[Jęcznik|Jęczniku]]. W połowie XV wieku osiedliło się tu sporo bartników. Wieś kilkakrotnie dotykały skutki działań wojennych: podczas wojny trzynastoletniej, w 1520 roku została złupiona, a podczas wojen szwedzkich w XVII wieku wielu mieszkańców dostało się do niewoli tatarskiej (najazd z 1656 roku). Gdy wieś podniosła się ze zniszczeń i wybudowano tu drugą karczmę, a leżące odłogiem pola znów zostały zagospodarowane, kolejną klęskę przyniosła do wsi epidemia dżumy w latach 1709–1711. Populacja Gromu zmniejszyła się wówczas trzykrotnie i do połowy XVIII wieku miejscowość była ponownie zaludniana. |
| − | Rozwój wsi znacznie przyspieszył dopiero w drugiej połowie XIX wieku, gdy Grom uzyskał połączenie kolejowe z Olsztynem i Szczytnem.Szkoła we wsi powstała około 1730 roku. Pod koniec XIX wieku wybudowano dla niej nową siedzibę. Przed [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojną światową]] podróżujący po [[Mazury|Mazurach]] | + | |
| + | Rozwój wsi znacznie przyspieszył dopiero w drugiej połowie XIX wieku, gdy Grom uzyskał połączenie kolejowe z Olsztynem i Szczytnem. Szkoła we wsi powstała około 1730 roku. Pod koniec XIX wieku wybudowano dla niej nową siedzibę. Przed [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojną światową]] podróżujący po [[Mazury|Mazurach]] [[Mieczysław Orłowicz]] nazwał miejscowość „osadą przemysłową”. Działały tu wówczas m.in. gorzelnia i dwie cegielnie. Podczas działań wojennych 1914 roku Grom został splądrowany. W okresie międzywojennym, przetrwawszy pierwsze lata inflacji, był dużą, dobrze rozwijającą się wsią. | ||
| − | W styczniu 1945 roku dotarł do Gromu | + | W styczniu 1945 roku dotarł do Gromu front. Ci, którzy nie zdążyli już wcześniej uciec, ginęli lub tracili domy i często dorobek życia. Spalono kilka gospodarstw, wiele ograbiono. Gdy zaczęli napływać nowi osadnicy z Polski centralnej, było tu zaledwie kilka rodzin spośród tych, które mieszkały w Gromie od pokoleń. Pierwszym powojennym sołtysem był [[Ignacy Korczakowski]]. W pierwszych latach powojennych zorganizowano piekarnię, kuźnię, sklep, spółdzielnię rybacką i ponownie uruchomiono szkołę. |
| − | Grom zachował dawny charakter owalnicy z placem w centrum i obiegającą go drogą. Wieś jest siedzibą | + | Grom zachował dawny charakter owalnicy z placem w centrum i obiegającą go drogą. Wieś jest siedzibą sołectwa. |
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach: | Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach: | ||
| − | 1782 – 45 gospodarstw | + | *1782 r. – 45 gospodarstw |
| − | 1818 – 318 osób, 55 gospodarstw | + | *1818 r. – 318 osób, 55 gospodarstw |
| − | 1939 – 800 osób | + | *1939 r. – 800 osób |
| − | |||
| − | + | ==Szkolnictwo== | |
| − | W miejscowości działa [[Szkoła podstawowa w Gromie|szkoła podstawowa]]<ref> http://spgrom.neostrada.pl// [ | + | W miejscowości działa [[Szkoła podstawowa w Gromie|szkoła podstawowa]]<ref> [http://spgrom.neostrada.pl// Strona SP w Gromie] [10.09.2013]</ref>. |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Zabytki == | |
| − | * | + | *jedna drewniana chałupa (nr 21) |
| − | * | + | *pozostałości dawnej cegielni – dwa budynki z czerwonej cegły na skraju wsi |
| − | * | + | *budynek szkoły z końca XIX wieku, z czerwonej cegły, piętrowy |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki |
| − | * | + | *osiedle kochówek z okresu międzywojennego |
| − | |||
| − | + | == Przyroda == | |
W pobliży wsi znajduje się [[Rezerwat Sołtysek |Rezerwat Przyrody Sołtysek]]. | W pobliży wsi znajduje się [[Rezerwat Sołtysek |Rezerwat Przyrody Sołtysek]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Bibliografia == | |
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | #Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I, Olsztyn 2011. | ||
| − | #Duch Aleksy, ''Grammen… po prostu Grom'', [w:] ''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962, | + | #Duch Aleksy, ''Grammen… po prostu Grom'', [w:] ''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962, ss. 393-394. |
| − | #Letkiewicz Arkadiusz, ''Z dziejów miasta i gminy Pasym'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, 16-20. | + | #Letkiewicz Arkadiusz, ''Z dziejów miasta i gminy Pasym'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 16-20. |
#Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998. | #Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998. | ||
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. | #Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. | ||
#''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962. | #''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962. | ||
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/ Bank Danych Lokalnych GUS] [09.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [09.09.2013] |
| + | #[http://bip.visacom.pl/umig_pasym/ Strona Urzędu Miasta i Gminy Pasym] [10.09.2013] | ||
| + | #[http://www.wikipedia.pl/ Wikipedia] [08.07.2014] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 17:10, 8 lip 2014
| Grom | |
| | |
![Grom Wikipedia [08.07.2014]](/index.php/Plik:Grom.jpg) Grom Wikipedia [08.07.2014]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Pasym |
| Liczba ludności (2010) | 545 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-130 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Grom | |
| Położenie na mapie Polski  Grom | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Grom (niem. Grammen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Pasym. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 545 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Kwiatkowski[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego, w odległości 6 km na południowy wschód od Pasymia, przy drodze krajowej nr 53 w kierunku Szczytna; na trasie kolejowej na linii Olsztyn – Ełk. Na północ od Gromu leżą jeziora: Gromskie i Leleskie.
Dzieje miejscowości
W pobliżu Gromu odnaleziono groby pochodzące z okresu kultury amfor kulistych, a także groby kurhanowe z I tysiąclecia p.n.e. Wieś została założona w 1381 roku jako jedna z pierwszych na terenie powiatu szczycieńskiego. Niejakiemu Henrykowi nadano wówczas 6 łanów sołeckich z zadaniem założenia wsi czynszowej na 60 łanach boru na prawie chełmińskim; w tym samym czasie powstała tu karczma. Nazwa wsi pochodzi od pobliskiego jeziora. Część mieszkańców świadczyła powinności w majątku państwowym w Jęczniku. W połowie XV wieku osiedliło się tu sporo bartników. Wieś kilkakrotnie dotykały skutki działań wojennych: podczas wojny trzynastoletniej, w 1520 roku została złupiona, a podczas wojen szwedzkich w XVII wieku wielu mieszkańców dostało się do niewoli tatarskiej (najazd z 1656 roku). Gdy wieś podniosła się ze zniszczeń i wybudowano tu drugą karczmę, a leżące odłogiem pola znów zostały zagospodarowane, kolejną klęskę przyniosła do wsi epidemia dżumy w latach 1709–1711. Populacja Gromu zmniejszyła się wówczas trzykrotnie i do połowy XVIII wieku miejscowość była ponownie zaludniana.
Rozwój wsi znacznie przyspieszył dopiero w drugiej połowie XIX wieku, gdy Grom uzyskał połączenie kolejowe z Olsztynem i Szczytnem. Szkoła we wsi powstała około 1730 roku. Pod koniec XIX wieku wybudowano dla niej nową siedzibę. Przed I wojną światową podróżujący po Mazurach Mieczysław Orłowicz nazwał miejscowość „osadą przemysłową”. Działały tu wówczas m.in. gorzelnia i dwie cegielnie. Podczas działań wojennych 1914 roku Grom został splądrowany. W okresie międzywojennym, przetrwawszy pierwsze lata inflacji, był dużą, dobrze rozwijającą się wsią.
W styczniu 1945 roku dotarł do Gromu front. Ci, którzy nie zdążyli już wcześniej uciec, ginęli lub tracili domy i często dorobek życia. Spalono kilka gospodarstw, wiele ograbiono. Gdy zaczęli napływać nowi osadnicy z Polski centralnej, było tu zaledwie kilka rodzin spośród tych, które mieszkały w Gromie od pokoleń. Pierwszym powojennym sołtysem był Ignacy Korczakowski. W pierwszych latach powojennych zorganizowano piekarnię, kuźnię, sklep, spółdzielnię rybacką i ponownie uruchomiono szkołę. Grom zachował dawny charakter owalnicy z placem w centrum i obiegającą go drogą. Wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
- 1782 r. – 45 gospodarstw
- 1818 r. – 318 osób, 55 gospodarstw
- 1939 r. – 800 osób
Szkolnictwo
W miejscowości działa szkoła podstawowa[2].
Zabytki
- jedna drewniana chałupa (nr 21)
- pozostałości dawnej cegielni – dwa budynki z czerwonej cegły na skraju wsi
- budynek szkoły z końca XIX wieku, z czerwonej cegły, piętrowy
- dawny cmentarz ewangelicki
- osiedle kochówek z okresu międzywojennego
Przyroda
W pobliży wsi znajduje się Rezerwat Przyrody Sołtysek.
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
- Duch Aleksy, Grammen… po prostu Grom, [w:] Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962, ss. 393-394.
- Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Pasym, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 16-20.
- Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
- Bank Danych Lokalnych GUS [09.09.2013]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [09.09.2013]
- Strona Urzędu Miasta i Gminy Pasym [10.09.2013]
- Wikipedia [08.07.2014]
Przypisy
- ↑ Strona Urzędu Miasta i Gminy Pasym [10.09.2013]
- ↑ Strona SP w Gromie [10.09.2013]
