Groty: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Położenie)
m (Zastępowanie tekstu - "© Stanisław Kuprjaniuk" na "Fot. Stanisław Kuprjaniuk")
 
(Nie pokazano 21 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
+
'''Groty''' – stanowiły jedną z form aranżacji dawnych ogrodów. W drugiej połowie XIX w. zaczęły pełnić funkcję sakralną.
 
+
[[Plik:Bie.jpg|thumb|right|290px|Grota w Biedowie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk]]
{{mała architektura infobox
+
[[Plik:Bra3.jpg|thumb|right|290px|Grota w Braniewie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk]]
<!-- w trakcie opracowania -->
+
[[Plik:Tol3.jpg|thumb|right|290px|Grota w Tolnikach Wielkich. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
|typ obiektu  = ...
+
]]
|lokalizacja  = ...  
 
|właściciel  = ...
 
|
 
}} <br />
 
'''Groty  ''' – ...<br/>
 
 
 
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
 
+
Groty należą do nielicznych obiektów na [[Warmia|Warmii]]. Rozmieszczone są przeważnie na terenie [[Warmia północna|Warmii północnej]].
Groty
 
 
 
 
<br/>
 
<br/>
 
 
== Opis ==
 
== Opis ==
Groty swoim kształtem przypominały wydrążone w skale pieczary. Obiekty te  
+
Groty swoim kształtem przypominały wydrążone w skale pieczary. Obiekty te występowały w architekturze i sztuce już wcześniej, stanowiąc jedną z form aranżacji ogrodów w XVI-XVIII w. Taka ogrodowa grota służyła nie tylko do ozdoby założenia, ale i do ochłody. Przejście od funkcji świeckich do sakralnych prawdopodobnie nastąpiło w drugiej połowie XIX w. Przyczyniły się ku temu objawienia maryjne w Lourdes w 1858 r. Przeniesienie idei groty na grunt warmiński, sprzyjała wielokrotnie podkreślana w literaturze, postawa maryjna Warmiaków.
  
występowały w architekturze i sztuce już wcześniej, stanowiąc jedną z form aranżacji ogrodów
+
Takich obiektów powstało zaledwie kilka. Na szczególną uwagę zasługuje materiał budowlany, z którego zostały one wykonane – importowany [[tuf]] wulkaniczny lub polne kamienie. Największą i bodajże najbardziej rozpoznawalną grotą na Warmii jest ta wzniesiona w [[ogrody kanonicze|ogrodach kanonicznych]] we [[Frombork|Fromborku]]. Jej konstrukcja powstała w wyniku połączenia kamieni i tufu, tworząc tym samym, na podobieństwo groty z [[Lourdes]], miejsce dla figury maryjnej. Analogiczną grotę zbudowano w [[Braniewo|Braniewie]], na dawnym cmentarzu cholerycznym przy ul. Olsztyńskiej. Wewnątrz niej umieszczono dużych rozmiarów [[Pieta|Pietę]]. Do tych grot w pewien sposób nawiązuje popadająca w ruinę grota, która  znajduje się na terenie nieistniejącego majątku w [[Tolniki Wielkie|Tolnikach Wielkich]].
  
w XVI-XVIII wiekach. Taka ogrodowa grota służyła nie tylko do ozdoby założenia, ale i do  
+
Inny materiał wykorzystano do wzniesienia groty na terenie parceli [[Dom Prowincjonalny Sióstr Katarzynek w Braniewie|Domu Prowincjonalnego Sióstr Katarzynek w Braniewie]]. Dwie analogiczne groty wkomponowane w naroża ogrodzenia, zawierają współczesne figurki Matki Bożej Niepokalanie Poczętej i Chrystusa. Groty były ufundowane w latach 30. XX w. i do ich wzniesienia wykorzystano wypalony żużel.
  
ochłody. Przejście od funkcji świeckich do sakralnych prawdopodobnie nastąpiło w drugiej
+
Nieobrobiony kamień posłużył do budowy paru innych grot, które znajdują się w różnych rejonach Warmii. Najbardziej znaną i potwierdzoną w zakresie datacji jest grota z figurą Matki Bożej Niepokalanie Poczętej, ze źródełkiem, w [[zespół kalwaryjny|zespole kalwaryjnym]] w [[Głotowo|Głotowie]]. W opustoszałym siedlisku wsi [[Bieniewo]] wykonana została grota z drobnych, różnorodnych odłamków marmuru i kamieni polnych, połączonych zaprawą murarską. W [[Tolkowiec|Tolkowcu]] znajduje się konstrukcja przypominająca kształtem grotę. Podobną konstrukcję z dużych kamieni granitowych wzniesiono w [[Brzostki|Brzostkach]]. Na [[Warmia południowa|Warmii południowej]], w [[Kiersztanowo (gmina Jeziorany)|Kiersztanowie]], istniała kamienna grota z końca XIX w. Została ona jednak rozebrana i w jej miejscu pobudowano ceglaną [[kapliczki|kapliczkę]].  
 
+
<br/>
połowie XIX wieku. Przyczyniły się ku temu objawienia maryjne w Lourdes w 1858 roku.
+
== Bibliografia ==
 
+
Kuprjaniuk Stanisław, ''Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek'', w druku.
Przeniesienie idei groty na grunt warmiński, sprzyjała wielokrotnie podkreślana w
 
 
 
literaturze, postawa maryjna Warmiaków. Takich obiektów powstało zaledwie kilka. Na
 
 
 
szczególną uwagę zasługuje materiał budowlany, z którego zostały one wykonane – importowany
 
 
 
tuf wulkaniczny lub polne kamienie. Największą i bodajże najbardziej rozpoznawalną grotą na
 
 
 
Warmii jest ta wzniesiona w ogrodach kanonicznych we Fromborku. Jej konstrukcja powstała w
 
 
 
wyniku połączenia kamieni i tufu, tworząc tym samym, na podobieństwo groty z Lourdes,
 
 
 
miejsce dla figury maryjnej. Analogiczną grotę zbudowano w Braniewie, na dawnym cmentarzu
 
 
 
cholerycznym przy ul. Olsztyńskiej. Wewnątrz niej umieszczono dużych rozmiarów Pietę. Do
 
 
 
tych grot w pewien sposób nawiązuje popadająca w ruinę grota, która  znajduje się na terenie
 
 
 
nieistniejącego majątku w Tolnikach Wielkich. Inny materiał wykorzystano do wzniesienia
 
 
 
groty na terenie parceli Domu Prowincjonalnego Sióstr Katarzynek w Braniewie. Dwie
 
 
 
analogiczne groty wkomponowane w naroża ogrodzenia, zawierają współczesne figurki Matki
 
 
 
Bożej Niepokalanie Poczętej i Chrystusa. Groty były ufundowane w latach 30. XX wieku i do
 
 
 
ich wzniesienia wykorzystano wypalony żużel. Nieobrobiony kamień posłużył natomiast do  
 
 
 
budowy paru innych grot, które znajdują się w różnych rejonach Warmii. Najbardziej znaną i  
 
 
 
potwierdzoną w zakresie datacji jest grota z figurą Matki Bożej Niepokalanie Poczętej, ze  
 
 
 
źródełkiem, w zespole kalwaryjnym w Głotowie. W opustoszałym siedlisku wsi Bieniewo wykonana  
 
 
 
została grota z drobnych, różnorodnych odłamków marmuru i kamieni polnych, połączonych  
 
 
 
zaprawą murarską. W Tolkowcu znajduje się konstrukcja przypominająca kształtem grotę.  
 
 
 
Podobną konstrukcję z dużych kamieni granitowych wzniesiono w Brzostkach. Na Warmii  
 
 
 
południowej, w Kiersztanowie, istniała kamienna grota z końca XIX wieku. Została ona jednak  
 
 
 
rozebrana i w jej miejscu pobudowano ceglaną kapliczkę.  
 
   
 
...
 
 
<br/>
 
<br/>
== Zdjęcia ==
+
== Linki zewnętrzne ==
 
+
[http://kapliczkiwarmii.republika.pl/ Kapliczki Warmii] [20.12.2013]
...
 
 
<br/>
 
<br/>
== Bibliografia ==
+
[[Kategoria:Turystyka]] [[Kategoria: Budownictwo ludowe]][[Kategoria: Zabytki]][[Kategoria: Frombork (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: powiat braniewski]] [[Kategoria: Braniewo (gmina wiejska)]]  [[Kategoria: powiat lidzbarski]] [[Kategoria: Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: powiat olsztyński]]
 
 
Kuprjaniuk Stanisław, Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym
 
 
 
uwzględnieniem kapliczek, w druku.
 
...
 
 
<br/>
 
<br/>
[[Kategoria:Turystyka]][[Kategoria: Zabytki]][[Kategoria: Budownictwo ludowe]]
 
<br />
 

Aktualna wersja na dzień 08:03, 25 mar 2015

Groty – stanowiły jedną z form aranżacji dawnych ogrodów. W drugiej połowie XIX w. zaczęły pełnić funkcję sakralną.

Grota w Biedowie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
Grota w Braniewie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
Grota w Tolnikach Wielkich. Fot. Stanisław Kuprjaniuk

Położenie

Groty należą do nielicznych obiektów na Warmii. Rozmieszczone są przeważnie na terenie Warmii północnej.

Opis

Groty swoim kształtem przypominały wydrążone w skale pieczary. Obiekty te występowały w architekturze i sztuce już wcześniej, stanowiąc jedną z form aranżacji ogrodów w XVI-XVIII w. Taka ogrodowa grota służyła nie tylko do ozdoby założenia, ale i do ochłody. Przejście od funkcji świeckich do sakralnych prawdopodobnie nastąpiło w drugiej połowie XIX w. Przyczyniły się ku temu objawienia maryjne w Lourdes w 1858 r. Przeniesienie idei groty na grunt warmiński, sprzyjała wielokrotnie podkreślana w literaturze, postawa maryjna Warmiaków.

Takich obiektów powstało zaledwie kilka. Na szczególną uwagę zasługuje materiał budowlany, z którego zostały one wykonane – importowany tuf wulkaniczny lub polne kamienie. Największą i bodajże najbardziej rozpoznawalną grotą na Warmii jest ta wzniesiona w ogrodach kanonicznych we Fromborku. Jej konstrukcja powstała w wyniku połączenia kamieni i tufu, tworząc tym samym, na podobieństwo groty z Lourdes, miejsce dla figury maryjnej. Analogiczną grotę zbudowano w Braniewie, na dawnym cmentarzu cholerycznym przy ul. Olsztyńskiej. Wewnątrz niej umieszczono dużych rozmiarów Pietę. Do tych grot w pewien sposób nawiązuje popadająca w ruinę grota, która znajduje się na terenie nieistniejącego majątku w Tolnikach Wielkich.

Inny materiał wykorzystano do wzniesienia groty na terenie parceli Domu Prowincjonalnego Sióstr Katarzynek w Braniewie. Dwie analogiczne groty wkomponowane w naroża ogrodzenia, zawierają współczesne figurki Matki Bożej Niepokalanie Poczętej i Chrystusa. Groty były ufundowane w latach 30. XX w. i do ich wzniesienia wykorzystano wypalony żużel.

Nieobrobiony kamień posłużył do budowy paru innych grot, które znajdują się w różnych rejonach Warmii. Najbardziej znaną i potwierdzoną w zakresie datacji jest grota z figurą Matki Bożej Niepokalanie Poczętej, ze źródełkiem, w zespole kalwaryjnym w Głotowie. W opustoszałym siedlisku wsi Bieniewo wykonana została grota z drobnych, różnorodnych odłamków marmuru i kamieni polnych, połączonych zaprawą murarską. W Tolkowcu znajduje się konstrukcja przypominająca kształtem grotę. Podobną konstrukcję z dużych kamieni granitowych wzniesiono w Brzostkach. Na Warmii południowej, w Kiersztanowie, istniała kamienna grota z końca XIX w. Została ona jednak rozebrana i w jej miejscu pobudowano ceglaną kapliczkę.

Bibliografia

Kuprjaniuk Stanisław, Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek, w druku.

Linki zewnętrzne

Kapliczki Warmii [20.12.2013]