Groty: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
m (Zastępowanie tekstu - "© Stanisław Kuprjaniuk" na "Fot. Stanisław Kuprjaniuk")
 
(Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 +
'''Groty''' – stanowiły jedną z form aranżacji dawnych ogrodów. W drugiej połowie XIX w. zaczęły pełnić funkcję sakralną.
 +
[[Plik:Bie.jpg|thumb|right|290px|Grota w Biedowie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk]]
 +
[[Plik:Bra3.jpg|thumb|right|290px|Grota w Braniewie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk]]
 +
[[Plik:Tol3.jpg|thumb|right|290px|Grota w Tolnikach Wielkich. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
 +
]]
 +
== Położenie ==
 +
Groty należą do nielicznych obiektów na [[Warmia|Warmii]]. Rozmieszczone są przeważnie na terenie [[Warmia północna|Warmii północnej]].
 
<br/>
 
<br/>
'''Groty'''
+
== Opis ==
<br/>
+
Groty swoim kształtem przypominały wydrążone w skale pieczary. Obiekty te występowały w architekturze i sztuce już wcześniej, stanowiąc jedną z form aranżacji ogrodów w XVI-XVIII w. Taka ogrodowa grota służyła nie tylko do ozdoby założenia, ale i do ochłody. Przejście od funkcji świeckich do sakralnych prawdopodobnie nastąpiło w drugiej połowie XIX w. Przyczyniły się ku temu objawienia maryjne w Lourdes w 1858 r. Przeniesienie idei groty na grunt warmiński, sprzyjała wielokrotnie podkreślana w literaturze, postawa maryjna Warmiaków.
  
== Położenie ==
+
Takich obiektów powstało zaledwie kilka. Na szczególną uwagę zasługuje materiał budowlany, z którego zostały one wykonane – importowany [[tuf]] wulkaniczny lub polne kamienie. Największą i bodajże najbardziej rozpoznawalną grotą na Warmii jest ta wzniesiona w [[ogrody kanonicze|ogrodach kanonicznych]] we [[Frombork|Fromborku]]. Jej konstrukcja powstała w wyniku połączenia kamieni i tufu, tworząc tym samym, na podobieństwo groty z [[Lourdes]], miejsce dla figury maryjnej. Analogiczną grotę zbudowano w [[Braniewo|Braniewie]], na dawnym cmentarzu cholerycznym przy ul. Olsztyńskiej. Wewnątrz niej umieszczono dużych rozmiarów [[Pieta|Pietę]]. Do tych grot w pewien sposób nawiązuje popadająca w ruinę grota, która  znajduje się na terenie nieistniejącego majątku w [[Tolniki Wielkie|Tolnikach Wielkich]].
[[Plik:Bie.jpg|left|thumb|300px|Grota w Biedowie. © Stanisław Kuprjaniuk]]
 
[[Plik:Bra3.jpg|right|thumb|300px|Grota w Braniewie. © Stanisław Kuprjaniuk]]
 
Groty należą do nielicznych obiektów na [[Warmia|Warmii]]. Rozmieszczone są one przeważnie na terenie [[Warmia północna|Warmii północnej]].  
 
<br/>
 
  
== Opis ==
+
Inny materiał wykorzystano do wzniesienia groty na terenie parceli [[Dom Prowincjonalny Sióstr Katarzynek w Braniewie|Domu Prowincjonalnego Sióstr Katarzynek w Braniewie]]. Dwie analogiczne groty wkomponowane w naroża ogrodzenia, zawierają współczesne figurki Matki Bożej Niepokalanie Poczętej i Chrystusa. Groty były ufundowane w latach 30. XX w. i do ich wzniesienia wykorzystano wypalony żużel.
[[Plik:Tol3.jpg|left|thumb|490px|Grota w Tolnikach Wielkich. © Stanisław Kuprjaniuk]]
 
Groty swoim kształtem przypominały wydrążone w skale pieczary. Obiekty te występowały w architekturze i sztuce już wcześniej, stanowiąc jedną z form aranżacji ogrodów w XVI-XVIII wiekach. Taka ogrodowa grota służyła nie tylko do ozdoby założenia, ale i do ochłody. Przejście od funkcji świeckich do sakralnych prawdopodobnie nastąpiło w drugiej połowie XIX wieku. Przyczyniły się ku temu objawienia maryjne w Lourdes w 1858 roku. Przeniesienie idei groty na grunt warmiński, sprzyjała wielokrotnie podkreślana w literaturze, postawa maryjna Warmiaków. Takich obiektów powstało zaledwie kilka. Na szczególną uwagę zasługuje materiał budowlany, z którego zostały one wykonane – importowany [[tuf]] wulkaniczny lub polne kamienie. Największą i bodajże najbardziej rozpoznawalną grotą na Warmii jest ta wzniesiona w [[ogrody kanonicze|ogrodach kanonicznych]] we [[Frombork|Fromborku]]. Jej konstrukcja powstała w wyniku połączenia kamieni i tufu, tworząc tym samym, na podobieństwo groty z [[Lourdes]], miejsce dla figury maryjnej. Analogiczną grotę zbudowano w [[Braniewo|Braniewie]], na dawnym cmentarzu cholerycznym przy ul. Olsztyńskiej. Wewnątrz niej umieszczono dużych rozmiarów [[Pieta|Pietę]]. Do tych grot w pewien sposób nawiązuje popadająca w ruinę grota, która  znajduje się na terenie nieistniejącego majątku w [[Tolniki Wielkie|Tolnikach Wielkich]]. Inny materiał wykorzystano do wzniesienia groty na terenie parceli [[Dom Prowincjonlanalny Sióstr Katarzynek w Braniewie|Domu Prowincjonalnego Sióstr Katarzynek w Braniewie]]. Dwie analogiczne groty wkomponowane w naroża ogrodzenia, zawierają współczesne figurki Matki Bożej Niepokalanie Poczętej i Chrystusa. Groty były ufundowane w latach 30. XX wieku i do ich wzniesienia wykorzystano wypalony żużel. Nieobrobiony kamień posłużył natomiast do budowy paru innych grot, które znajdują się w różnych rejonach Warmii. Najbardziej znaną i potwierdzoną w zakresie datacji jest grota z figurą  Matki Bożej Niepokalanie Poczętej, ze źródełkiem, w [[zespół kalwaryjny|zespole kalwaryjnym]] w [[Głotowo|Głotowie]]. W opustoszałym siedlisku wsi [[Bieniewo]] wykonana została grota z drobnych, różnorodnych odłamków marmuru i kamieni polnych, połączonych zaprawą murarską. W [[Tplkowiec|Tolkowcu]] znajduje się konstrukcja przypominająca kształtem grotę. Podobną konstrukcję z dużych kamieni granitowych wzniesiono w [[Brzostki|Brzostkach]]. Na [[Warmia południowa|Warmii południowej]], w [[ Kiersztanowo gm. Jeziorany|Kiersztanowie]], istniała kamienna grota z końca XIX wieku. Została ona jednak rozebrana i w jej miejscu pobudowano ceglaną [[kapliczki|kapliczkę]].  
 
  
 +
Nieobrobiony kamień posłużył do budowy paru innych grot, które znajdują się w różnych rejonach Warmii. Najbardziej znaną i potwierdzoną w zakresie datacji jest grota z figurą Matki Bożej Niepokalanie Poczętej, ze źródełkiem, w [[zespół kalwaryjny|zespole kalwaryjnym]] w [[Głotowo|Głotowie]]. W opustoszałym siedlisku wsi [[Bieniewo]] wykonana została grota z drobnych, różnorodnych odłamków marmuru i kamieni polnych, połączonych zaprawą murarską. W [[Tolkowiec|Tolkowcu]] znajduje się konstrukcja przypominająca kształtem grotę. Podobną konstrukcję z dużych kamieni granitowych wzniesiono w [[Brzostki|Brzostkach]]. Na [[Warmia południowa|Warmii południowej]], w [[Kiersztanowo (gmina Jeziorany)|Kiersztanowie]], istniała kamienna grota z końca XIX w. Została ona jednak rozebrana i w jej miejscu pobudowano ceglaną [[kapliczki|kapliczkę]].
 
<br/>
 
<br/>
== Zdjęcia ==
 
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
 
 
Kuprjaniuk Stanisław, ''Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek'', w druku.
 
Kuprjaniuk Stanisław, ''Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek'', w druku.
 
<br/>
 
<br/>
[[Kategoria:Turystyka]][[Kategoria: Architektura]][[Kategoria: Budownictwo ludowe]][[Kategoria: Zabytki]]
+
== Linki zewnętrzne ==
 +
[http://kapliczkiwarmii.republika.pl/ Kapliczki Warmii] [20.12.2013]
 +
<br/>
 +
[[Kategoria:Turystyka]] [[Kategoria: Budownictwo ludowe]][[Kategoria: Zabytki]][[Kategoria: Frombork (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: powiat braniewski]] [[Kategoria: Braniewo (gmina wiejska)]]  [[Kategoria: powiat lidzbarski]] [[Kategoria: Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)]][[Kategoria: powiat olsztyński]]
 
<br/>
 
<br/>

Aktualna wersja na dzień 08:03, 25 mar 2015

Groty – stanowiły jedną z form aranżacji dawnych ogrodów. W drugiej połowie XIX w. zaczęły pełnić funkcję sakralną.

Grota w Biedowie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
Grota w Braniewie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
Grota w Tolnikach Wielkich. Fot. Stanisław Kuprjaniuk

Położenie

Groty należą do nielicznych obiektów na Warmii. Rozmieszczone są przeważnie na terenie Warmii północnej.

Opis

Groty swoim kształtem przypominały wydrążone w skale pieczary. Obiekty te występowały w architekturze i sztuce już wcześniej, stanowiąc jedną z form aranżacji ogrodów w XVI-XVIII w. Taka ogrodowa grota służyła nie tylko do ozdoby założenia, ale i do ochłody. Przejście od funkcji świeckich do sakralnych prawdopodobnie nastąpiło w drugiej połowie XIX w. Przyczyniły się ku temu objawienia maryjne w Lourdes w 1858 r. Przeniesienie idei groty na grunt warmiński, sprzyjała wielokrotnie podkreślana w literaturze, postawa maryjna Warmiaków.

Takich obiektów powstało zaledwie kilka. Na szczególną uwagę zasługuje materiał budowlany, z którego zostały one wykonane – importowany tuf wulkaniczny lub polne kamienie. Największą i bodajże najbardziej rozpoznawalną grotą na Warmii jest ta wzniesiona w ogrodach kanonicznych we Fromborku. Jej konstrukcja powstała w wyniku połączenia kamieni i tufu, tworząc tym samym, na podobieństwo groty z Lourdes, miejsce dla figury maryjnej. Analogiczną grotę zbudowano w Braniewie, na dawnym cmentarzu cholerycznym przy ul. Olsztyńskiej. Wewnątrz niej umieszczono dużych rozmiarów Pietę. Do tych grot w pewien sposób nawiązuje popadająca w ruinę grota, która znajduje się na terenie nieistniejącego majątku w Tolnikach Wielkich.

Inny materiał wykorzystano do wzniesienia groty na terenie parceli Domu Prowincjonalnego Sióstr Katarzynek w Braniewie. Dwie analogiczne groty wkomponowane w naroża ogrodzenia, zawierają współczesne figurki Matki Bożej Niepokalanie Poczętej i Chrystusa. Groty były ufundowane w latach 30. XX w. i do ich wzniesienia wykorzystano wypalony żużel.

Nieobrobiony kamień posłużył do budowy paru innych grot, które znajdują się w różnych rejonach Warmii. Najbardziej znaną i potwierdzoną w zakresie datacji jest grota z figurą Matki Bożej Niepokalanie Poczętej, ze źródełkiem, w zespole kalwaryjnym w Głotowie. W opustoszałym siedlisku wsi Bieniewo wykonana została grota z drobnych, różnorodnych odłamków marmuru i kamieni polnych, połączonych zaprawą murarską. W Tolkowcu znajduje się konstrukcja przypominająca kształtem grotę. Podobną konstrukcję z dużych kamieni granitowych wzniesiono w Brzostkach. Na Warmii południowej, w Kiersztanowie, istniała kamienna grota z końca XIX w. Została ona jednak rozebrana i w jej miejscu pobudowano ceglaną kapliczkę.

Bibliografia

Kuprjaniuk Stanisław, Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek, w druku.

Linki zewnętrzne

Kapliczki Warmii [20.12.2013]