Grzęda: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 5: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        = Grzędy     
 
  |dopełniacz wsi        = Grzędy     
  |zdjęcie              = Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie.jpg
+
  |zdjęcie              = grzeda.jpg
  |opis zdjęcia          = Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie  
+
  |opis zdjęcia          = Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie.<br>Fot. Mieczysław Kalski
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
Linia 29: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}
 
}}
 +
[[image:grzeda2.jpg|thumb|right|290px|Pozostałości dawnego cmentarza.<br>Fot. Mieczysław Kalski]]
 
''' Grzęda ''' (niem.''Sturmhübel'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)|gminie Bisztynek]].
 
''' Grzęda ''' (niem.''Sturmhübel'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)|gminie Bisztynek]].
 
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
 
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
 
+
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 149 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Malwina Cywińska]]<ref>[http://www.bisztynek.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=24&strona=1&sub=8&prywatnosc=tak bip.warmia.mazury.pl] </ref>.
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 149 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Wioletta Olszewska]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/101/132/WYKAZ__SOLTYSOW__SOLECTW__GMINY__BISZTYNEK/ bip.warmia.mazury.pl] [18.12.2013]</ref>.
 
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Linia 39: Linia 39:
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Miejscowość została założona jako [[wieś czynszowa]] w 1339 roku na obszarze 64 włók. Zasadźcami byli dwaj [[Prusowie|Prusowie]], bracia Piotr i Eckehard Lemkani. Nowo powstała osada została skolonizowana przez ludność pruską. Pierwotna nazwa wsi brzmiała ''Boumgarbe'', co w języku pruskim oznaczało wzgórze bądź wzniesienie. Przyjęta później niemiecka nazwa ''Sturmhübel'' jest dosłownym tłumaczeniem nazwy pruskiej. Wojna polsko-krzyżacka w latach 1519–1521 doprowadziła do spustoszenia i znacznego wyludnienia wsi, jednak już do 1533 roku udało się zasiedlić część opuszczonych włók. [[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie| Kościół]] został wybudowany wkrótce po założeniu miejscowości, jego istnienie potwierdza spis parafii z końca XV stulecia. Wszystko wskazuje na to, że uległ pn zniszczeniu w okresie konfliktu polsko-krzyżackiego (1519–1521). Nowy kościół został wzniesiony w 1581 roku. W 1754 roku częściowo spłonął. Ponowna konsekracja miała miejsce w roku 1779, a dokonał jej biskup [[lkwim: Ignacy Krasicki|Ignacy Krasicki]].
+
Miejscowość została założona jako [[wieś czynszowa]] w 1339 roku na obszarze 64 włók. Zasadźcami byli dwaj [[Prusowie|Prusowie]], bracia Piotr i Eckehard Lemkani. Nowo powstała osada została skolonizowana przez ludność pruską. Pierwotna nazwa wsi brzmiała ''Boumgarbe'', co w języku pruskim oznaczało wzgórze bądź wzniesienie. Przyjęta później niemiecka nazwa ''Sturmhübel'' jest dosłownym tłumaczeniem nazwy pruskiej.  
 +
 
 +
Wojna polsko-krzyżacka w latach 1519–1521 doprowadziła do spustoszenia i znacznego wyludnienia wsi, jednak już do roku 1533 udało się zasiedlić część opuszczonych włók. [[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie| Kościół]] został wybudowany wkrótce po założeniu miejscowości, jego istnienie potwierdza spis parafii z końca XV stulecia. Wszystko wskazuje na to, że uległ on zniszczeniu w okresie konfliktu polsko-krzyżackiego (1519–1521). Nowy kościół został wzniesiony w 1581 roku. W 1754 roku częściowo spłonął. Ponowna konsekracja miała miejsce w roku 1779, a dokonał jej biskup [[lkwim: Ignacy Krasicki|Ignacy Krasicki]].
  
 
Pierwsza szkoła została założona prawdopodobnie w momencie powstanie kościoła. Przed 1789 rokiem funkcję nauczyciela i zarazem organisty sprawował [[Michał Matern]]. W 1935 roku szkoła liczyła 93 uczniów i 2 nauczycieli. W 1785 roku Grzęda składała się z 58 domów. W XIX wieku w skład miejscowej parafii wchodziły miejscowości [[Janowiec]], [[Pleśno]], [[Zieleńce]]. Po 1945 roku wieś została zasiedlona przez polskich osadników. W 1947 roku uruchomiono szkołę podstawową.
 
Pierwsza szkoła została założona prawdopodobnie w momencie powstanie kościoła. Przed 1789 rokiem funkcję nauczyciela i zarazem organisty sprawował [[Michał Matern]]. W 1935 roku szkoła liczyła 93 uczniów i 2 nauczycieli. W 1785 roku Grzęda składała się z 58 domów. W XIX wieku w skład miejscowej parafii wchodziły miejscowości [[Janowiec]], [[Pleśno]], [[Zieleńce]]. Po 1945 roku wieś została zasiedlona przez polskich osadników. W 1947 roku uruchomiono szkołę podstawową.
  
Liczba mieszkańców w następujacych latach wynosiła:
+
Liczba mieszkańców w następujących latach wynosiła:
 
*1820 – 355 osób
 
*1820 – 355 osób
 
*1848 – 447 osób
 
*1848 – 447 osób
Linia 52: Linia 54:
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*[[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie| kościół pw. św. Mikołaja]] z 1779 roku
+
*[[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie| kościół pw. św. Mikołaja]] z 1779 roku, we wnętrzu trzy barokowe ołtarze
We wnętrzu znajdują się trzy barokowe ołtarze.
 
 
*pomnik ku czci poległych w czasie I wojny światowej, zlokalizowany na przykościelnym cmentarzu
 
*pomnik ku czci poległych w czasie I wojny światowej, zlokalizowany na przykościelnym cmentarzu
 
*budynek dawnej szkoły z okres międzywojennego
 
*budynek dawnej szkoły z okres międzywojennego
*przykościelny cmentarz ewangelicki
+
*przykościelny cmentarz
== Bibliografia ==
 
#''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
 
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red.  Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
 
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 20.12.2013]
 
#[http://mojemazury.pl/15167,Grzeda-wies-ze-sladami-Ignacego-Krasickiego.html#axzz2ohuM7Qiq| MojeMazury.pl] [data dostępu: 20.12.2013]
 
#[http://pl.wikipedia.org/wiki/Grz%C4%99da_%28wojew%C3%B3dztwo_warmi%C5%84sko-mazurskie%29| Wikipedia: Grzęda] [data dostępu: 20.12.2013]
 
 
 
<br/>
 
 
 
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
<br/>
+
== Bibliografia ==
 
+
''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.<br/>
 
+
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red.  Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
 +
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [20.12.2013]<br/>
 +
[http://mojemazury.pl/15167,Grzeda-wies-ze-sladami-Ignacego-Krasickiego.html#axzz2ohuM7Qiq| mojemazury.pl] [20.12.2013]<br/>
 +
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Grz%C4%99da_%28wojew%C3%B3dztwo_warmi%C5%84sko-mazurskie%29| pl.wikipedia.org] [20.12.2013]<br/>
  
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: Powiat Bartoszycki]][[Kategoria: Gmina Bisztynek]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria:Wsie sołeckie]][[Kategoria: Powiat bartoszycki]][[Kategoria: Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 10:49, 16 sie 2016

Grzęda

Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie.Fot. Mieczysław Kalski
Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie.
Fot. Mieczysław Kalski
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat bartoszycki
Gmina Bisztynek
Liczba ludności (2010) 149
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Grzęda
Grzęda
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Grzęda
Grzęda
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Pozostałości dawnego cmentarza.
Fot. Mieczysław Kalski

Grzęda (niem.Sturmhübel) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bisztynek. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 149 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Malwina Cywińska[1].

Położenie

Miejscowość leży w odległości 9 km na północny wschód od Bisztynka.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona jako wieś czynszowa w 1339 roku na obszarze 64 włók. Zasadźcami byli dwaj Prusowie, bracia Piotr i Eckehard Lemkani. Nowo powstała osada została skolonizowana przez ludność pruską. Pierwotna nazwa wsi brzmiała Boumgarbe, co w języku pruskim oznaczało wzgórze bądź wzniesienie. Przyjęta później niemiecka nazwa Sturmhübel jest dosłownym tłumaczeniem nazwy pruskiej.

Wojna polsko-krzyżacka w latach 1519–1521 doprowadziła do spustoszenia i znacznego wyludnienia wsi, jednak już do roku 1533 udało się zasiedlić część opuszczonych włók. Kościół został wybudowany wkrótce po założeniu miejscowości, jego istnienie potwierdza spis parafii z końca XV stulecia. Wszystko wskazuje na to, że uległ on zniszczeniu w okresie konfliktu polsko-krzyżackiego (1519–1521). Nowy kościół został wzniesiony w 1581 roku. W 1754 roku częściowo spłonął. Ponowna konsekracja miała miejsce w roku 1779, a dokonał jej biskup Ignacy Krasicki.

Pierwsza szkoła została założona prawdopodobnie w momencie powstanie kościoła. Przed 1789 rokiem funkcję nauczyciela i zarazem organisty sprawował Michał Matern. W 1935 roku szkoła liczyła 93 uczniów i 2 nauczycieli. W 1785 roku Grzęda składała się z 58 domów. W XIX wieku w skład miejscowej parafii wchodziły miejscowości Janowiec, Pleśno, Zieleńce. Po 1945 roku wieś została zasiedlona przez polskich osadników. W 1947 roku uruchomiono szkołę podstawową.

Liczba mieszkańców w następujących latach wynosiła:

  • 1820 – 355 osób
  • 1848 – 447 osób
  • 1939 – 528 osób

Edukacja

W miejscowości funkcjonuje szkoła podstawowa.

Zabytki

  • kościół pw. św. Mikołaja z 1779 roku, we wnętrzu trzy barokowe ołtarze
  • pomnik ku czci poległych w czasie I wojny światowej, zlokalizowany na przykościelnym cmentarzu
  • budynek dawnej szkoły z okres międzywojennego
  • przykościelny cmentarz

Przypisy

Bibliografia

Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [20.12.2013]
mojemazury.pl [20.12.2013]
pl.wikipedia.org [20.12.2013]