Grzęda: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
(Zabytki)
Linia 28: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}<br/>
+
}}
''' Grzęda ''' (niem.''Sturmhübel'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[gmina Bisztynek| gminie Bisztynek]].
+
''' Grzęda ''' (niem.''Sturmhübel'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)|gminie Bisztynek]].
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
+
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
  
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 149 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Wioletta Olszewska]]<ref> http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/101/132/WYKAZ__SOLTYSOW__SOLECTW__GMINY__BISZTYNEK/ [data dostępu: 18.12.2013]</ref>.
+
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 149 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Wioletta Olszewska]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_-_wiejska/101/132/WYKAZ__SOLTYSOW__SOLECTW__GMINY__BISZTYNEK/ bip.warmia.mazury.pl] [18.12.2013]</ref>.
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
 
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
 
Miejscowość leży w odległości 9 km na północny wschód od [[Bisztynek|Bisztynka]].
 
Miejscowość leży w odległości 9 km na północny wschód od [[Bisztynek|Bisztynka]].
Linia 40: Linia 39:
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Miejscowość jako [[wieś czynszowa]] została założona w 1339 roku na obszarze 64 włók. Zasadźcami byli dwaj Prusowie, bracia Piotr i Eckehard Lemkani. Nowo powstała osada została skolonizowana przez ludność pruską. Pierwotna nazwa wsi brzmiała Boumgarbe, co w języku pruskim oznaczało wzgórze bądź wzniesienie. Przyjęta później niemiecka nazwa Sturmhübel jest dosłownym tłumaczeniem nazwy pruskiej. Wojna polsko-krzyżacka w latach 1519-1521 doprowadziła do spustoszenia i znacznego wyludnienia wsi. Jednak już do 1533 roku udało się zasiedlić część opuszczonych włók. Kościół w Grzędzie został wybudowany wkrótce po założeniu miejscowości, jego istnienie potwierdza spis parafii z końca XV stulecia. Wszystko wskazuje, że uległ zniszczeniu w okresie konfliktu polsko-krzyżackiego (1519-1521). Nowy kościół został wzniesiony w 1581 roku. W 1754 roku częściowo spłonął. Ponowna konsekracja miała miejsce w roku 1779. Dokonał jej biskup [[lkwim: Ignacy Krasicki|Ignacy Krasicki]].
+
Miejscowość została założona jako [[wieś czynszowa]] w 1339 roku na obszarze 64 włók. Zasadźcami byli dwaj [[Prusowie|Prusowie]], bracia Piotr i Eckehard Lemkani. Nowo powstała osada została skolonizowana przez ludność pruską. Pierwotna nazwa wsi brzmiała ''Boumgarbe'', co w języku pruskim oznaczało wzgórze bądź wzniesienie. Przyjęta później niemiecka nazwa ''Sturmhübel'' jest dosłownym tłumaczeniem nazwy pruskiej. Wojna polsko-krzyżacka w latach 1519–1521 doprowadziła do spustoszenia i znacznego wyludnienia wsi, jednak już do 1533 roku udało się zasiedlić część opuszczonych włók. [[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie| Kościół]] został wybudowany wkrótce po założeniu miejscowości, jego istnienie potwierdza spis parafii z końca XV stulecia. Wszystko wskazuje na to, że uległ pn zniszczeniu w okresie konfliktu polsko-krzyżackiego (1519–1521). Nowy kościół został wzniesiony w 1581 roku. W 1754 roku częściowo spłonął. Ponowna konsekracja miała miejsce w roku 1779, a dokonał jej biskup [[lkwim: Ignacy Krasicki|Ignacy Krasicki]].
Pierwsza szkoła została prawdopodobnie założona w momencie powstanie kościoła. Przed 1789 rokiem funkcję nauczyciela i zarazem organisty sprawował Michał Matern. W 1935 roku szkoła liczyła 93 uczniów i 2 nauczycieli. W 1785 roku Grzęda składała się z 58 domów. W XIX wieku w skład miejscowej parafii wchodziły miejscowości [[Janowiec]], [[Pleśno]], [[Zieleńce]]. Po 1945 roku wieś została zasiedlona przez polskich osadników. W 1947 roku uruchomiona została szkoła podstawowa.
 
 
 
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
 
 
 
1820 - 355 osób
 
  
1848 - 447 osób
+
Pierwsza szkoła została założona prawdopodobnie w momencie powstanie kościoła. Przed 1789 rokiem funkcję nauczyciela i zarazem organisty sprawował [[Michał Matern]]. W 1935 roku szkoła liczyła 93 uczniów i 2 nauczycieli. W 1785 roku Grzęda składała się z 58 domów. W XIX wieku w skład miejscowej parafii wchodziły miejscowości [[Janowiec]], [[Pleśno]], [[Zieleńce]]. Po 1945 roku wieś została zasiedlona przez polskich osadników. W 1947 roku uruchomiono szkołę podstawową.
 
 
1939 - 528 osób
 
<br/>
 
  
 +
Liczba mieszkańców w następujacych latach wynosiła:
 +
*1820 – 355 osób
 +
*1848 – 447 osób
 +
*1939 – 528 osób
 
== Edukacja  ==
 
== Edukacja  ==
W miejscowości funkcjonuje [[szkoła podstawowa w Grzędzie| szkoła podstawowa]].
+
W miejscowości funkcjonuje [[szkoła Podstawowa w Grzędzie| szkoła podstawowa]].
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*[[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie| Kościół pw. św. Mikołaja]] z 1779 roku. We wnętrzu znajdują się trzy barokowe ołtarze
+
*[[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie| kościół pw. św. Mikołaja]] z 1779 roku
*Pomnik ku czci poległych w czasie [[I wojna światowa| I wojny światowej]], zlokalizowany na przykościelnym cmentarzu
+
We wnętrzu znajdują się trzy barokowe ołtarze.
*Budynek dawnej szkoły z okres międzywojennego
+
*pomnik ku czci poległych w czasie I wojny światowej, zlokalizowany na przykościelnym cmentarzu
*Przykościelny cmentarz ewangelicki
+
*budynek dawnej szkoły z okres międzywojennego
<br/>
+
*przykościelny cmentarz ewangelicki
 
 
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
 
#''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
 
#''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.

Wersja z 21:59, 22 paź 2014

Grzęda

Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie
Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat bartoszycki
Gmina Bisztynek
Liczba ludności (2010) 149
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Grzęda
Grzęda
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Grzęda
Grzęda
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Grzęda (niem.Sturmhübel) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bisztynek. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 149 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wioletta Olszewska[1].

Położenie

Miejscowość leży w odległości 9 km na północny wschód od Bisztynka.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona jako wieś czynszowa w 1339 roku na obszarze 64 włók. Zasadźcami byli dwaj Prusowie, bracia Piotr i Eckehard Lemkani. Nowo powstała osada została skolonizowana przez ludność pruską. Pierwotna nazwa wsi brzmiała Boumgarbe, co w języku pruskim oznaczało wzgórze bądź wzniesienie. Przyjęta później niemiecka nazwa Sturmhübel jest dosłownym tłumaczeniem nazwy pruskiej. Wojna polsko-krzyżacka w latach 1519–1521 doprowadziła do spustoszenia i znacznego wyludnienia wsi, jednak już do 1533 roku udało się zasiedlić część opuszczonych włók. Kościół został wybudowany wkrótce po założeniu miejscowości, jego istnienie potwierdza spis parafii z końca XV stulecia. Wszystko wskazuje na to, że uległ pn zniszczeniu w okresie konfliktu polsko-krzyżackiego (1519–1521). Nowy kościół został wzniesiony w 1581 roku. W 1754 roku częściowo spłonął. Ponowna konsekracja miała miejsce w roku 1779, a dokonał jej biskup Ignacy Krasicki.

Pierwsza szkoła została założona prawdopodobnie w momencie powstanie kościoła. Przed 1789 rokiem funkcję nauczyciela i zarazem organisty sprawował Michał Matern. W 1935 roku szkoła liczyła 93 uczniów i 2 nauczycieli. W 1785 roku Grzęda składała się z 58 domów. W XIX wieku w skład miejscowej parafii wchodziły miejscowości Janowiec, Pleśno, Zieleńce. Po 1945 roku wieś została zasiedlona przez polskich osadników. W 1947 roku uruchomiono szkołę podstawową.

Liczba mieszkańców w następujacych latach wynosiła:

  • 1820 – 355 osób
  • 1848 – 447 osób
  • 1939 – 528 osób

Edukacja

W miejscowości funkcjonuje szkoła podstawowa.

Zabytki

We wnętrzu znajdują się trzy barokowe ołtarze.

  • pomnik ku czci poległych w czasie I wojny światowej, zlokalizowany na przykościelnym cmentarzu
  • budynek dawnej szkoły z okres międzywojennego
  • przykościelny cmentarz ewangelicki

Bibliografia

  1. Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
  2. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
  3. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 20.12.2013]
  4. MojeMazury.pl [data dostępu: 20.12.2013]
  5. Wikipedia: Grzęda [data dostępu: 20.12.2013]


Przypisy

  1. bip.warmia.mazury.pl [18.12.2013]