Gudziki: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Zabytki)
 
(Nie pokazano 21 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
  |nazwa                = Pole-obowiązkowe 
+
  |nazwa                = Gudziki
  |herb wsi              = Pole-obowiązkowe  
+
  |herb wsi              =   
  |flaga wsi            = Pole-obowiązkowe 
+
  |flaga wsi            =  
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe   
+
  |dopełniacz wsi        =    
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe 
+
  |zdjęcie              =  
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe    
+
  |opis zdjęcia          =   
 
  |rodzaj miejscowości  =
 
  |rodzaj miejscowości  =
  |województwo          = Pole-obowiązkowe
+
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
  |powiat                = Pole-obowiązkowe
+
  |powiat                = kętrzyński
  |gmina                = Pole-obowiązkowe
+
  |gmina                = Korsze
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = 34<ref>Łącznie: Gudziki i Podgórzyn.</ref>
  |rok                  = Pole-obowiązkowe
+
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |kod pocztowy          =
 
  |kod pocztowy          =
Linia 22: Linia 22:
 
  |mapa wsi              =
 
  |mapa wsi              =
 
  |kod mapy              = PL-WN
 
  |kod mapy              = PL-WN
  |stopniN = 53 |minutN = 42 |sekundN = 56
+
  |stopniN = 54 |minutN = 08 |sekundN = 17 
  |stopniE = 21 |minutE = 19 |sekundE = 02
+
  |stopniE = 21 |minutE = 13 |sekundE = 45
 
  |commons              =
 
  |commons              =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
}}<br/>
+
}}
''' Jeziorany (dawniej Zybork, niem. Seeburg) - miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, położone nad rzeką Symsarną, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Jeziorany. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. olsztyńskiego.<br/><br/>
+
''' Gudziki''' (niem. ''Godocken'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Korsze (gmina miejsko-wiejska)|gminie Korsze]]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.  
  
== Charakterystyka fizjograficzna ==
+
Miejscowość w 2010 roku liczyła 34 mieszkańców (łącznie z [[Podgórzyn|Podgórzynem]]). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jerzy Kiewisz]]<ref>[http://bip.korsze.pl/jednostki_pomocnicze/1/solectwa]</ref>.
Miejscowość położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim. W okolicy znajduje się kilka jezior. Największe z nich to Jezioro Luterskie – 691,1 ha, głębokość do 20,7 m (ośrodki wypoczynkowe w miejscowościach Kikity i Lutry), Blanki, Ławki i Pierścień. Ciekawy punkt widokowy na serpentynie drogowej w rejonie wsi Radostowo. W rejonie wioski Ustnik zlokalizowane są rozlewiska rzeki Symsarny z rezerwatem dzikiego ptactwa, o powierzchni 32 hektarów (miejsce lęgowe i wypoczynkowe dla około 50 gatunków ptaków, takich jak: perkoz zausznik, bekas dubelt, biegus mały, rycyk).
+
<br/><br/>
 +
== Położenie ==
 +
Miejscowość leży w odległości 7 km od [[Korsze|Korsz]].
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
W pobliżu Jezioran, koło wsi Krokowo, znajdowały się osady pruskie. Prawdopodobnie na wzgórzu, zwanym Świętą Górą (179 m n.p.m.), w czasach Prusów miały miejsce obrzędy religijne.
+
Miejscowość została założona jako [[wieś czynszowa]] na [[prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]] w roku 1329. Obszar wsi obejmował 10 włók. Pod koniec XV wieku miejscowa ludność uczęszczała na nabożeństwa do kościoła w [[Garbno (gmina Korsze)|Garbnie]].  
Założycielem Jezioran był biskup warmiński Herman z Pragi, który położył duże zasługi przy uregulowaniu granic biskupstwa i dominium warmińskiego oraz zasiedleniu południowej Warmii. W zastępstwie biskupa przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim wystawił w 1338 roku kanonik braniewski Mikołaj i wójt biskupi Henryk von Luter. Zasadźcą został Henryk Wandepfaffe. Miastu przydzielono 110 włók ziemi, z tego 11 włók należało do sołtysa, 6 stanowiło uposażenie kościoła, jedną zarezerwowano jako pastwisko na potrzeby zamku, jedną przeznaczono na zabudowę miasta. Murowany zamek biskupów warmińskich wybudowano po 1350 r. Była to budowla siostrzana do zamku w Reszlu, dwuskrzydłowa z narożna wieżą typu bergfried, poprzedzona od wschodu małym przedzamczem. Zamek rozebrano po pożarze w 1783 r., a materiał przeznaczono na odbudowę miasta. Zachowała się jedynie dolna część głównego skrzydła zachodniego ze sklepionymi piwnicami. Mury obronne miały trzy bramy: Mostową, Młyńska i reszelską, zostały wzniesione po 1360 r. Pożar z 1783 r. zniszczył Jeziorany niemal doszczętnie. Odbudowano je w całości murowane, co na owe czasy było niezwykłe. Wspominał nawet o tym biskup Ignacy Krasicki.
 
Szyldy sklepowe na fotografiach sprzed II wojny światowej świadczą o polskim pochodzeniu części mieszkańców Jezioran, jednak w czasie plebiscytu nie odnotowano głosów za Polską.
 
W 1946 r. w wyniku powojennych zmian granic państwowych Jeziorany zostały włączone administracyjnie do nowo powstałego województwa olsztyńskiego. Więcej zniszczeń niż uszkodzenia wojenne przyniosły późniejsze zaniedbania, w wyniku których rozebrano znaczną część jego historycznej zabudowy.
 
Do 1954 roku siedziba gminy Radostowo.
 
Warmińskie Jeziorany nie mają nic – prócz nazwy – wspólnego z fikcyjną wsią Jeziorany z radiowego słuchowiska pt. "W Jezioranach".
 
Wieś ze słuchowiska - prawdziwa nazwa Jeziorzany.
 
W tym mieście nagrywano film pt. "Stacyjka"
 
  
<br/>
+
Wieś z pewnością ucierpiała w okresie wojen polsko-krzyżackich. Miejscowości nie ominęła również szalejąca na początku XVIII stulecia [[epidemia dżumy 1709-1711]]. Liczba ofiar nie jest jednak znana. Miejscowość mogła ulec częściowemu wyludnieniu, ale nic nie wskazuje na to, że podjęto decyzję o ponownej lokacji. Planowana kolonizacja nie była prawdopodobnie konieczna.  
 
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
*w 1562 r. w Jezioranach urodził się Jan Leo, autor książki "Dzieje Prus", ksiądz katolicki, kanonik w Dobrym Mieście.
 
*W Jezioranach urodził się Aleksander Szczygło - były szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego.  
 
*W szkole w Jezioranach uczył się niemiecki wynalazca Hermann Ganswindt. Urodził się w pobliskiej wsi Wójtówko.  
 
*W Jezioranach urodził się i spędził dzieciństwo pisarz Tomasz Białkowski.
 
  
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
+
W 1817 roku Gudziki składały się z 20 domów, w których żyło 147 osób. W 1933 roku miejscowość była zamieszkana przez 148 osób. Sześć lat później, u progu II wojny światowej, wieś liczyła 162 mieszkańców. Po wojnie Gudziki uzyskały status wsi sołeckiej. W 1973 roku do w skład sołectwa wchodziły dwie miejscowości. Gudziki administracyjnie należały do gminy Korsze. W 1970 roku wieś była zamieszkana przez 111 osób.
 
<br/>
 
<br/>
 
+
{{Przypisy}}
== Zabytki ==
+
<references/>
*gotycki [[lkwim:Kościół p.w. św. Bartłomieja w Jezioranach|kościół św. Bartłomieja]] z 1390 r. przy rynku (według tradycji miał, być ukończony w 1345 r.) z wieżą dobudowaną w początkach XX wieku i cenną kołatką – jednym z rzadkich okazów sztuki odlewniczej. Wzniesiony jako trójnawowa hala bez chóru o czterech przęsłach, na planie zapożyczonym z kościoła św. Jana w Ornecie. W 1912 r. kościół był poddany gruntownej renowacji, połączonej z rozbudową korpusu o dwa przęsła wschodnie, a wieża nadbudowana o dwie kondygnacje. Wyposażenie kościoła w większości barokowe. Ołtarz główny z warsztatu Jana Chryzostoma Schmidta z Reszla pochodzi z roku 1734 r.
 
*resztki piwnic zamku biskupów warmińskich (obecnie budynek Urzędu Miejskiego przy Placu Zamkowym) oraz gotyckich murów miejskich.
 
*[[lkwim:Kaplica p.w. św. Krzyża w Jezioranach|Kościół p.w. Krzyża Świętego]].
 
*kaplica przy skrzyżowaniu ulic Kopernika, Kajki i Mickiewicza, służąca obecnie jako dom pogrzebowy.
 
*nieczynny kościół ewangelicki przy ulicy Mickiewicza (w połowie XIX w. nauczycielem w miejscowej szkole ewangelickiej był Herman Pełka).
 
*na terenie obecnej remizy straży pożarnej znajdował się cmentarz żydowski.
 
*domy przy ulicy Kajki (wjazd od strony Olsztyna).
 
*rynek i pozostałości rzadko występującego rynku przelotowego, z główną ulicą (obecnie ulica Kajki) przechodzącą przez środek placu. W miejscu obecnego skweru z pomnikiem znajdował się budynek ratusza.
 
W średniowieczu miasto posiadało trzy bramy wjazdowe. Na stokach Wzgórza zamkowego znajdowały się ogrody w stylu włoskim.
 
 
 
 
 
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|242 px|Miejscowość-Opis-Rysunku]]
 
<br/>
 
 
 
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
...
+
''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.<br/>  
<br/>
+
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS]  [10.03.2014]
 
 
{{Przypisy}}
 
 
 
<br/>
 
 
 
== Zobacz też ==
 
...
 
 
<br/>
 
<br/>
  
[[Kategoria: Miejscowość]]
+
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Korsze (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 08:48, 24 maj 2016

Gudziki

Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat kętrzyński
Gmina Korsze
Liczba ludności (2010) 34[1]
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Gudziki
Gudziki
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Gudziki
Gudziki
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Gudziki (niem. Godocken) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Korsze. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 34 mieszkańców (łącznie z Podgórzynem). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jerzy Kiewisz[2].

Położenie

Miejscowość leży w odległości 7 km od Korsz.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona jako wieś czynszowa na prawie chełmińskim w roku 1329. Obszar wsi obejmował 10 włók. Pod koniec XV wieku miejscowa ludność uczęszczała na nabożeństwa do kościoła w Garbnie.

Wieś z pewnością ucierpiała w okresie wojen polsko-krzyżackich. Miejscowości nie ominęła również szalejąca na początku XVIII stulecia epidemia dżumy 1709-1711. Liczba ofiar nie jest jednak znana. Miejscowość mogła ulec częściowemu wyludnieniu, ale nic nie wskazuje na to, że podjęto decyzję o ponownej lokacji. Planowana kolonizacja nie była prawdopodobnie konieczna.

W 1817 roku Gudziki składały się z 20 domów, w których żyło 147 osób. W 1933 roku miejscowość była zamieszkana przez 148 osób. Sześć lat później, u progu II wojny światowej, wieś liczyła 162 mieszkańców. Po wojnie Gudziki uzyskały status wsi sołeckiej. W 1973 roku do w skład sołectwa wchodziły dwie miejscowości. Gudziki administracyjnie należały do gminy Korsze. W 1970 roku wieś była zamieszkana przez 111 osób.

Przypisy

  1. Łącznie: Gudziki i Podgórzyn.
  2. [1]

Bibliografia

Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.03.2014]