Gumniska: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
(Zabytki:)
 
(Nie pokazano 23 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
 
 
{{Wieś infobox
 
{{Wieś infobox
  |nazwa                = Dobre Miasto
+
  |nazwa                = Gumniska 
  |herb wsi              =
+
  |herb wsi              =
  |flaga wsi            =
+
  |flaga wsi            =  
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
  |dopełniacz wsi        = Pole-obowiązkowe 
+
  |dopełniacz wsi        =    
  |zdjęcie              = Pole-obowiązkowe    
+
  |zdjęcie              =   
  |opis zdjęcia          = Pole-obowiązkowe   
+
  |opis zdjęcia          =  
  |rodzaj miejscowości  = miasto
+
  |rodzaj miejscowości  =
|województwo          = warmińsko-mazurskie
+
|województwo          = warmińsko-mazurskie
  |powiat                = olsztyński
+
  |powiat                = powiat kętrzyński
  |gmina                =Dobre Miasto
+
  |gmina                = Barciany
 
  |miejscowość podstawowa =
 
  |miejscowość podstawowa =
  |sołectwo              =
+
  |sołectwo              = Rodele
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = Pole-obowiązkowe
+
  |liczba ludności      = brak danych za rok 2010
  |rok                  =  
+
  |rok                  =
  |strefa numeracyjna    =(+48) 89
+
  |strefa numeracyjna    =
  |kod pocztowy          =11-040
+
  |kod pocztowy          =
  |tablice rejestracyjne = NOL
+
  |tablice rejestracyjne =
 
  |SIMC                  =
 
  |SIMC                  =
 
  |mapa wsi              =
 
  |mapa wsi              =
 
  |kod mapy              = PL-WN
 
  |kod mapy              = PL-WN
  |stopniN = 53 |minutN = 59|sekundN = 15
+
  |stopniN = 54 |minutN = 11 |sekundN = 40 
  |stopniE = 20 |minutE = 23|sekundE = 45
+
  |stopniE = 21 |minutE = 22 |sekundE = 42
 
  |commons              =
 
  |commons              =
 
  |wikipodróże          =
 
  |wikipodróże          =
Linia 31: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}
 
}}
<big>''' Dobre Miasto (dawniej niem. Guttstadt) – miasto na Warmii w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Dobre Miasto. Ośrodek usługowy i przemysłowy na Pojezierzu Olsztyńskim nad Łyną, ok. 25 km na północ od Olsztyna. Jedno z miast aglomeracji olsztyńskiej.
+
''' Gumniska''' (niem. ''Silzkeim'') – wieś niesołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskim]], w [[Barciany (gmina wiejska)|gminie Barciany]]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.  
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. olsztyńskiego.
 
 
 
 
 
<br/>
 
 
 
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
 
 
 
w północnej części Pojezierza Olsztyńskiego.
 
<br/>
 
 
 
=== Dzieje miejscowości ===
 
Dobre Miasto powstało w miejscu grodu pruskiego, położonego pośród bagien i rozlewisk, nad brzegiem rzeki Łyny, na sztucznej wyspie powstałej po przekopaniu kanału, tzw. Dużej Łyny dla potrzeb obronnych i potrzeb młyna. Nazwa miasta najprawdopodobniej wywodzi się od pruskiego słowa gudde oznaczającego krzak, zarośla. W dniu 26 grudnia 1329 biskup warmiński Henryk II Wogenap nadał osadzie prawa miejskie. Z 1336 pochodzi łaciński zapis miasta – Bona Civitas.
 
Herbem miasta był jeleń trzymający w pysku gałązkę dębu z dwoma żołędziami, stojący na zielonej trawie. Patronką miasta jest święta Katarzyna Aleksandryjska.
 
[[File: Baszta Bociania w Dobrym Mieście.jpg|thumb|left|300px|Baszta Bociania w Dobrym Mieście]]
 
Dobre Miasto było ośrodkiem dóbr biskupich, siedzibą kapituły kolegiackiej (do 1811), a także ośrodkiem handlu i rzemiosła. W 1466, na mocy postanowień pokoju toruńskiego wraz z całą Warmią, znalazło się w granicach inkorporowanych do Polski Prus Królewskich. W 1627 zostało zniszczone przez Szwedów, którzy zrabowali również cenną bibliotekę kapituły.
 
Do rozbiorów Dobre Miasto znajdowało się na autonomicznym obszarze podległym władzy biskupów warmińskich – Dominium Warmińskim. W 1772 dostało się pod zabór pruski. W latach 1865-1896 było siedzibą władz powiatu lidzbarskiego. W październiku 1810 dekretem króla Prus zlikwidowano kolegiatę, a w latach 1830-1834 wybudowano w mieście kościół ewangelicki, którego fundatorem był Fryderyk Wilhelm III, a projektantem Karl Friedrich Schinkel.
 
W 1939 liczyło 5931 mieszkańców. Formy nazewnicze do 1945 roku: niem. Guttstadt – inne nazwy: Guddestat, Godenstat, Gudinstat, Gutberg, Gutenstat, Guthenstadt, Guthinstadt)
 
Po wojnie miasto zostało odbudowane i rozbudowane. 14 maja 1960 prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński przywrócił do życia kapitułę kolegiacką w Dobrym Mieście.
 
[[ ]]<ref> [data dostępu: 12.10.2013]</ref>.
 
  
[[File: Kościół pw. św. Mikołaja w Dobrym Mieście.jpg|thumb|left|300px|Kościół pw. św. Mikołaja w Dobrym Mieście]]
+
Wieś wchodzi w skład sołectwa [[Rodele]], w którym funkcję sołtysa obecnie sprawuje [[Bronisław Kowalczyk]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/barciany_gmina_wiejska/101/Jednostki_pomocnicze/ bip.warmia.mazury.pl] [05.03.2014]</ref>.
 +
<br/><br/>
 +
== Położenie ==
 +
Miejscowość leży w odległości ok. 3 km od [[Barciany|Barcian]].
 
<br/>
 
<br/>
  
=== Ludzie związani z miejscowością: ===
+
== Dzieje miejscowości ==
*Augustyn Bludau – biskup warmiński
+
Miejscowość została założona w 1394 roku na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] na obszarze 25 łanów. W okresie wojen polsko-krzyżackich wieś znacznie ucierpiała, nie doszło jednak do jej całkowitego wyludnienia. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej dobra scalono w jeden majątek, który na przestrzeni lat zmieniał właścicieli.
*Wacław Ciepłucha – bohater obrony Westerplatte
 
*Krzysztof Daukszewicz – satyryk
 
*Friedrich Ernst Dorn – profesor fizyki, odkrywca pierwiastka chemicznego radonu
 
*Jerzy Dowgwiłłowicz – poseł na Sejm PRL X kadencji
 
*Jerzy Jastrzębski – muzealnik
 
*Łukasz Kadziewicz – siatkarz, olimpijczyk
 
*Zdzisława Kobylińska – poseł na Sejm III kadencji, naukowiec
 
*Piotr Kolberg – malarz
 
*Waldemar Milewicz – dziennikarz
 
*Norbert Wojnarowski – poseł na Sejm VI i VII kadencji
 
*Daniel Wołodźko – dziennikarz
 
  
<br/>
+
W XVIII wieku do wsi dotarła z pewnością [[epidemia dżumy 1709-1711|epidemia dżumy]], liczba ofiar jest jednak nieznana.
  
 +
W XIX wieku Gumniska były majątkiem ziemskim. W 1817 roku wieś składała się z 7 budynków mieszkalnych i liczyła 64 mieszkańców. W 1820 roku Gumniska należały do rektora Otterskiego. W 1871 roku jako właściciel majątku w dokumentach występuje niejaki Schulz, od którego majątek ten został wykupiony przez rodzinę Braehmerów. Braehmerowie dzierżawili Gumniska do 1945 roku.
  
[[File:Obrazek-nazwa.jpg|thumb|Miejscowość-Opis-Ryzunku]]
+
Po zakończeniu II wojny światowej w miejscowości utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Gumniska. W 1973 roku PGR Gumniska  wszedł w skład sołectwa [[Dębiany]] w gminie Barciany. W 1970 roku miejscowość liczyła 48 mieszkańców.
  
=== Zabytki: ===
+
Obecnie wieś ma wyłącznie rolniczy charakter.
*gotycki kościół Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych – druga co do wielkości świątynia Warmii; tytuł bazyliki mniejszej od 1989
 
o rzeźba Madonny z XV wieku
 
o późnobarokowy ołtarz z 1748
 
o epitafium biskupa warmińskiego A. Ch. Załuskiego
 
*klasycystyczny kościół ewangelicki (1830-1832)
 
*fragmenty murów obronnych z gotycką wieżą z XIV wieku, nazywaną Basztą Bocianią
 
*późnobarokowa kaplica św. Mikołaja z ok. 1740, obecnie greckokatolicka Cerkiew św. Mikołaja.
 
[[File:Zabytkowa kapliczka warmińska w centrum Dobrego Miasta.jpg|thumb|300px|Zabytkowa kapliczka warmińska w centrum Dobrego Miasta]]
 
[[File:Kamienica na dobromiejskim rynku. Rok 1902.jpg|thumb|left|300px|Kamienica na dobromiejskim rynku. Rok 1902]]
 
 
<br/>
 
<br/>
 
=== Bibliografia: ===
 
 
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
<references/>
+
<references/>
 
+
== Bibliografia ==
 +
''Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic'', przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.<br/>
 +
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS]  [10.03.2014]<br/>
 +
[http://www.jerzysikorski.pl/historia-miejscowo%C5%9Bci-na-obszarze-gminy-barciany| jerzysikorski.pl, historia wsi]<br/>
 
<br/>
 
<br/>
 
== Zobacz też ==
 
  
  
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: miasto]] [[Kategoria: powiat olsztyński]]  [[Kategoria: gmina Dobre Miasto]]
 
  
[[Użytkownik:Emzet|Emzet]] ([[Dyskusja użytkownika:Emzet|dyskusja]]) 22:34, 8 lis 2013 (CET)
+
[[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat kętrzyński]] [[Kategoria: Barciany (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie niesołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]]

Aktualna wersja na dzień 12:57, 24 lis 2014

Gumniska

Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat powiat kętrzyński
Gmina Barciany
Sołectwo Rodele
Liczba ludności brak danych za rok 2010
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Gumniska
Gumniska
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Gumniska
Gumniska
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Gumniska (niem. Silzkeim) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Barciany. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Wieś wchodzi w skład sołectwa Rodele, w którym funkcję sołtysa obecnie sprawuje Bronisław Kowalczyk[1].

Położenie

Miejscowość leży w odległości ok. 3 km od Barcian.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona w 1394 roku na prawie chełmińskim na obszarze 25 łanów. W okresie wojen polsko-krzyżackich wieś znacznie ucierpiała, nie doszło jednak do jej całkowitego wyludnienia. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej dobra scalono w jeden majątek, który na przestrzeni lat zmieniał właścicieli.

W XVIII wieku do wsi dotarła z pewnością epidemia dżumy, liczba ofiar jest jednak nieznana.

W XIX wieku Gumniska były majątkiem ziemskim. W 1817 roku wieś składała się z 7 budynków mieszkalnych i liczyła 64 mieszkańców. W 1820 roku Gumniska należały do rektora Otterskiego. W 1871 roku jako właściciel majątku w dokumentach występuje niejaki Schulz, od którego majątek ten został wykupiony przez rodzinę Braehmerów. Braehmerowie dzierżawili Gumniska do 1945 roku.

Po zakończeniu II wojny światowej w miejscowości utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Gumniska. W 1973 roku PGR Gumniska wszedł w skład sołectwa Dębiany w gminie Barciany. W 1970 roku miejscowość liczyła 48 mieszkańców.

Obecnie wieś ma wyłącznie rolniczy charakter.

Przypisy

  1. bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]

Bibliografia

Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, przewodniczący komitetu redakcyjnego Andrzej Wakar, Olsztyn 1978.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.03.2014]
jerzysikorski.pl, historia wsi