Iława (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
m (Zastępowanie tekstu - "| " na "|")
Linia 1: Linia 1:
 
{{Gmina infobox
 
{{Gmina infobox
 
  |Gmina          = Iława
 
  |Gmina          = Iława
  |herb_gminy      =  Plik:Herb_gminy_Iława.png | Herb gminy Iława
+
  |herb_gminy      =  Plik:Herb_gminy_Iława.png |Herb gminy Iława
 
  |flaga_gminy    =  
 
  |flaga_gminy    =  
 
  |mapa_gminy      =  
 
  |mapa_gminy      =  
Linia 28: Linia 28:
 
  |bip            =  http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/
 
  |bip            =  http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/
 
}}  
 
}}  
'''Gmina Iława''' – gmina wiejska położona w zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] i w centralnej części [[Powiat iławski| powiatu iławskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Iława| Iławie]]. Jedna z największych<ref>[http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6339_PLK_HTML.htm Bank Danych Lokalnych GUS] [20.10.2014]</ref> pod względem powierzchni gmin w Polsce, trzecia co do wielkości powierzchni gmina w województwie warmińsko-mazurskim.  
+
'''Gmina Iława''' – gmina wiejska położona w zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]] i w centralnej części [[Powiat iławski|powiatu iławskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Iława|Iławie]]. Jedna z największych<ref>[http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6339_PLK_HTML.htm Bank Danych Lokalnych GUS] [20.10.2014]</ref> pod względem powierzchni gmin w Polsce, trzecia co do wielkości powierzchni gmina w województwie warmińsko-mazurskim.  
Gmina rolniczo-turystyczna o dużej powierzchni zalesienia i wielu walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Na jej terenie znajdują się liczne jeziora (w tym jedno z największych i najdłuższe  jezioro w Polsce<ref name="p1">[http://www.gmina-ilawa.pl/ Urząd Gminy Iława ] [20.10.2014]</ref>, tj. [[Jezioro Jeziorak| jezioro Jeziorak]]), lasy, urozmaicona rzeźba terenu, obszary objęte ochroną przyrody z unikatową roślinnością i gatunkami zwierząt.  
+
Gmina rolniczo-turystyczna o dużej powierzchni zalesienia i wielu walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Na jej terenie znajdują się liczne jeziora (w tym jedno z największych i najdłuższe  jezioro w Polsce<ref name="p1">[http://www.gmina-ilawa.pl/ Urząd Gminy Iława ] [20.10.2014]</ref>, tj. [[Jezioro Jeziorak|jezioro Jeziorak]]), lasy, urozmaicona rzeźba terenu, obszary objęte ochroną przyrody z unikatową roślinnością i gatunkami zwierząt.  
 
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Krzysztof Harmaciński]]<ref name="p1"/>.
 
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Krzysztof Harmaciński]]<ref name="p1"/>.
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
Linia 37: Linia 37:
 
*lasy: 43,8% (18570 ha)
 
*lasy: 43,8% (18570 ha)
 
*wody: 7,2% (3041 ha)
 
*wody: 7,2% (3041 ha)
Gmina stanowi 30,6% powierzchni [[Powiat iławski| powiatu iławskiego]].
+
Gmina stanowi 30,6% powierzchni [[Powiat iławski|powiatu iławskiego]].
  
 
== Demografia ==
 
== Demografia ==
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>:
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p2"/>:
[[Plik: Jezioro Jeziorak.jpg|thumb|right|290px| Jezioro Jeziorak.<br/> Źródło: [http://www.gmina-ilawa.pl/dla_turysty/jezioro-jeziorak/ UG Iława]  ]]
+
[[Plik: Jezioro Jeziorak.jpg|thumb|right|290px| Jezioro Jeziorak.<br/> Źródło: [http://www.gmina-ilawa.pl/dla_turysty/jezioro-jeziorak/ UG Iława]  ]]
[[Plik: Rezerwat Jezioro Karaś.jpg|thumb|right|290px| Rezerwat Jezioro Karaś.<br/>Źródło: [http://www.gmina-ilawa.pl/dla_turysty/rezerwaty/ UG Iława]  ]]
+
[[Plik: Rezerwat Jezioro Karaś.jpg|thumb|right|290px|Rezerwat Jezioro Karaś.<br/>Źródło: [http://www.gmina-ilawa.pl/dla_turysty/rezerwaty/ UG Iława]  ]]
[[Plik: Rzeka Drwęca.jpg|thumb|right|290px| Rzeka Drwęca.<br/> Źródło: [http://www.gmina-ilawa.pl/dla_turysty/rezerwaty/ UG Iława]  ]]
+
[[Plik: Rzeka Drwęca.jpg|thumb|right|290px|Rzeka Drwęca.<br/> Źródło: [http://www.gmina-ilawa.pl/dla_turysty/rezerwaty/ UG Iława]  ]]
[[Plik:Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Rudzienicach.jpg|thumb|right|290px| Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Rudzienicach.<br/>Fot. Przemysław Jahr. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rudzienice_church.jpg Commons Wikimedia]]]
+
[[Plik:Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Rudzienicach.jpg|thumb|right|290px|Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Rudzienicach.<br/>Fot. Przemysław Jahr. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rudzienice_church.jpg Commons Wikimedia]]]
[[Plik: Ruiny zamku w Szymbarku.jpg|thumb|right|290px| Ruiny zamku w Szymbarku.<br/>Fot. Jerzy Strzelecki. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Szymbark5(js).jpg Commons Wikimedia]
+
[[Plik: Ruiny zamku w Szymbarku.jpg|thumb|right|290px|Ruiny zamku w Szymbarku.<br/>Fot. Jerzy Strzelecki. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Szymbark5(js).jpg Commons Wikimedia]
 
]]
 
]]
 
{|class="wikitable"
 
{|class="wikitable"
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
+
!Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni
 
|-
 
|-
|jednostka || osób || % || osób || % || osób || %
+
|jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||%
 
|--
 
|--
|liczba || 12855 || 100 || 6323 || 49,2 || 6532 || 50,8
+
|liczba ||12855 ||100 ||6323 ||49,2 ||6532 ||50,8
 
|--
 
|--
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 30 || colspan=2| 15 || colspan=2| 15
+
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|30 ||colspan=2|15 ||colspan=2|15
 
|}
 
|}
 
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Iława wynosiło -16 osoby<ref name="p2"/>, co stanowi 6,3% migracji w powiecie iławskim oraz 0,4% w województwie warmińsko-mazurskim.
 
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Iława wynosiło -16 osoby<ref name="p2"/>, co stanowi 6,3% migracji w powiecie iławskim oraz 0,4% w województwie warmińsko-mazurskim.
Linia 65: Linia 65:
 
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.10.2014]</ref>, przestał istnieć powiat iławski. Gmina Iława została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego<ref>Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl]</ref> umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim.
 
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.10.2014]</ref>, przestał istnieć powiat iławski. Gmina Iława została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego<ref>Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]</ref>. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl]</ref> umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim.
  
Gmina Iława graniczy z gminami: [[Zalewo (gmina miejsko-wiejska)| Zalewo]], [[Miłomłyn (gmina miejsko-wiejska)| Miłomłyn]], [[Ostróda (gmina wiejska)| Ostróda]],  [[Lubawa (gmina wiejska)| Lubawa]], [[Nowe Miasto Lubawskie (gmina wiejska)| Nowe Miasto Lubawskie]], [[Biskupiec (gmina wiejska)| Biskupiec]], [[Kisielice (gmina miejsko-wiejska)| Kisielice]], [[Susz (gmina miejsko-wiejska)| Susz]].
+
Gmina Iława graniczy z gminami: [[Zalewo (gmina miejsko-wiejska)|Zalewo]], [[Miłomłyn (gmina miejsko-wiejska)|Miłomłyn]], [[Ostróda (gmina wiejska)|Ostróda]],  [[Lubawa (gmina wiejska)|Lubawa]], [[Nowe Miasto Lubawskie (gmina wiejska)|Nowe Miasto Lubawskie]], [[Biskupiec (gmina wiejska)|Biskupiec]], [[Kisielice (gmina miejsko-wiejska)|Kisielice]], [[Susz (gmina miejsko-wiejska)|Susz]].
  
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
Sołectwa: [[Dół]], [[Dziarny]], [[Franciszkowo]], [[Frednowy]], [[Gałdowo]], [[Gardzień]], [[Gromoty]], [[Gulb]], [[Kałduny]], [[Karaś (gmina Iława)|Karaś]], [[Laseczno]], [[Ławice]], [[Mątyki]], [[Mózgowo]], [[Nowa Wieś (gmina Iława)| Nowa Wieś]], [[Radomek]],[[Rudzienice]], [[Siemiany]], [[Skarszewo]], [[Starzykowo]], [[Stradomno]], [[Szałkowo]], [[Szymbark]], [[Tynwałd]], [[Wikielec]], [[Wola Kamieńska]], [[Ząbrowo]].
+
Sołectwa: [[Dół]], [[Dziarny]], [[Franciszkowo]], [[Frednowy]], [[Gałdowo]], [[Gardzień]], [[Gromoty]], [[Gulb]], [[Kałduny]], [[Karaś (gmina Iława)|Karaś]], [[Laseczno]], [[Ławice]], [[Mątyki]], [[Mózgowo]], [[Nowa Wieś (gmina Iława)|Nowa Wieś]], [[Radomek]],[[Rudzienice]], [[Siemiany]], [[Skarszewo]], [[Starzykowo]], [[Stradomno]], [[Szałkowo]], [[Szymbark]], [[Tynwałd]], [[Wikielec]], [[Wola Kamieńska]], [[Ząbrowo]].
  
Pozostałe miejscowości: [[Dziarnówko]], [[Katarzynki]], [[Kozianka]], [[Mały Bór]], [[Nowy Ostrów]], [[Papiernia]], [[Smolniki]], [[Rodzone (gmina Iława)|Rodzone]], [[Franciszkowo Dolne]], [[Borek]], [[Drwęca (gmina Iława)|Drwęca]], [[Pikus]], [[Stanowo]], [[Wiewiórka]], [[Prasneta]], [[Jachimówka]], [[Owczarnia]], [[Dąbrowa (gmina Iława)| Dąbrowa]], [[Sarnówek]], [[Zazdrość (gmina Iława)| Zazdrość]], [[Julin]], [[Lowizowo]], [[Laseczno Małe]], [[Tchórzanka]], [[Przejazd]], [[Urwisko]], [[Szeplerzyzna]], [[Rudzienice-Kałdunki]], [[Rudzienice-Karłowo]], [[Jeziorno]], [[Tłokowisko]], [[Szwalewo]], [[Solniki]], [[Nejdyki]], [[Szczepkowo]], [[Jażdżówki]], [[Jezierzyce]], [[Wilczany]], [[Makowo (gmina Iława)|Makowo]], [[Emilianowo]], [[Praszki]], [[Sąpy]], [[Kaletka]], [[Kamień Duży]], [[Kamień Mały]], [[Kwiry]], [[Windyki]], [[Segnowy]], [[Kamionka (gmina Iława)| Kamionka]].
+
Pozostałe miejscowości: [[Dziarnówko]], [[Katarzynki]], [[Kozianka]], [[Mały Bór]], [[Nowy Ostrów]], [[Papiernia]], [[Smolniki]], [[Rodzone (gmina Iława)|Rodzone]], [[Franciszkowo Dolne]], [[Borek]], [[Drwęca (gmina Iława)|Drwęca]], [[Pikus]], [[Stanowo]], [[Wiewiórka]], [[Prasneta]], [[Jachimówka]], [[Owczarnia]], [[Dąbrowa (gmina Iława)|Dąbrowa]], [[Sarnówek]], [[Zazdrość (gmina Iława)|Zazdrość]], [[Julin]], [[Lowizowo]], [[Laseczno Małe]], [[Tchórzanka]], [[Przejazd]], [[Urwisko]], [[Szeplerzyzna]], [[Rudzienice-Kałdunki]], [[Rudzienice-Karłowo]], [[Jeziorno]], [[Tłokowisko]], [[Szwalewo]], [[Solniki]], [[Nejdyki]], [[Szczepkowo]], [[Jażdżówki]], [[Jezierzyce]], [[Wilczany]], [[Makowo (gmina Iława)|Makowo]], [[Emilianowo]], [[Praszki]], [[Sąpy]], [[Kaletka]], [[Kamień Duży]], [[Kamień Mały]], [[Kwiry]], [[Windyki]], [[Segnowy]], [[Kamionka (gmina Iława)|Kamionka]].
  
 
== Gospodarka ==
 
== Gospodarka ==
Linia 81: Linia 81:
 
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Iława wynosiła w 2013 roku 893. W tym 12 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 881 tworzy sektor prywatny. 206 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 98 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 127 firm w dziale budownictwo, 119 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 26 firm<ref name="p2"/>. Na terenie gminy dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. W gminie dominują mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 10 pracowników.
 
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Iława wynosiła w 2013 roku 893. W tym 12 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 881 tworzy sektor prywatny. 206 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 98 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 127 firm w dziale budownictwo, 119 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 26 firm<ref name="p2"/>. Na terenie gminy dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. W gminie dominują mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 10 pracowników.
  
Gmina Iława należy do [[Związek Gmin "Jeziorak"| Związku Gmin "Jeziorak"]], [[Związek Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego| Związku Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego]], [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich | Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]], [[Związek Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko"| Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko"]], [[LGD Kanał Elbląski]].
+
Gmina Iława należy do [[Związek Gmin "Jeziorak"|Związku Gmin "Jeziorak"]], [[Związek Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego|Związku Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego]], [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich |Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]], [[Związek Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko"|Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko"]], [[LGD Kanał Elbląski]].
  
W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji| obszarów wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji]] oraz do tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski | Tygrysów warmińsko-mazurskich]] wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.
+
W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji|obszarów wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji]] oraz do tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski |Tygrysów warmińsko-mazurskich]] wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.
  
 
Gmina wiejska Iława współpracuje z gminami partnerskimi: gminą Mysłakowice (województwo dolnośląskie), gminą Istebna (województwo śląskie) oraz z gminami Pagegai (Litwa), Arona (Łotwa) i miastem Sovetsk z obwodu kaliningradzkiego.
 
Gmina wiejska Iława współpracuje z gminami partnerskimi: gminą Mysłakowice (województwo dolnośląskie), gminą Istebna (województwo śląskie) oraz z gminami Pagegai (Litwa), Arona (Łotwa) i miastem Sovetsk z obwodu kaliningradzkiego.
  
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Iława wynosiła 605 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 14,2%  bezrobotnych w [[Powiat iławski| powiecie iławskim]].
+
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Iława wynosiła 605 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 14,2%  bezrobotnych w [[Powiat iławski|powiecie iławskim]].
  
 
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 16,6% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>.
 
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 16,6% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>.
Linia 116: Linia 116:
 
*[[kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Rudzienicach]]
 
*[[kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Rudzienicach]]
 
*[[kościół pw. Zesłania Ducha Świętego w Szymbarku]] wraz z przykościelnym cmentarzem
 
*[[kościół pw. Zesłania Ducha Świętego w Szymbarku]] wraz z przykościelnym cmentarzem
*[[lkwim: Pałac w Gardzieniu| pałac w Gardzieniu]]
+
*[[lkwim: Pałac w Gardzieniu|pałac w Gardzieniu]]
 
*ruiny zamku w Szymbarku
 
*ruiny zamku w Szymbarku
 
*zespół folwarczny wraz z terenem dawnych ogrodów w Szymbarku
 
*zespół folwarczny wraz z terenem dawnych ogrodów w Szymbarku
Linia 122: Linia 122:
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
 
*szlaki żeglarskie:
 
*szlaki żeglarskie:
**[[Kanał Elbląski| Szlak Kanału Elbląskiego]] –  [[Ostróda]] – [[Miłomłyn]] – [[Morąg]] – [[Małdyty]] – [[Pasłęk]] – [[Elbląg]] – [[Raczki Elbląskie]] – [[Jelonki]] – [[Drulity]] – [[Zalewo]] – [[Susz]] – [[Kisielice]] – [[Szymbark]] – [[Iława]] – [[Tynwałd]] – [[Boreczno]] – [[Miłomłyn]] – [[Ostróda]]
+
**[[Kanał Elbląski|Szlak Kanału Elbląskiego]] –  [[Ostróda]] – [[Miłomłyn]] – [[Morąg]] – [[Małdyty]] – [[Pasłęk]] – [[Elbląg]] – [[Raczki Elbląskie]] – [[Jelonki]] – [[Drulity]] – [[Zalewo]] – [[Susz]] – [[Kisielice]] – [[Szymbark]] – [[Iława]] – [[Tynwałd]] – [[Boreczno]] – [[Miłomłyn]] – [[Ostróda]]
**szlak żeglarski jezior Jeziorak i [[Jezioro Ewingi| Ewingi]]: Iława – [[Siemiany]] – [[Jerzwałd]] – [[Zalewo]] (39 km)
+
**szlak żeglarski jezior Jeziorak i [[Jezioro Ewingi|Ewingi]]: Iława – [[Siemiany]] – [[Jerzwałd]] – [[Zalewo]] (39 km)
 
**szlak: Iława – [[Jeżdżówki]] – [[Chmielówka]] – [[Miłomłyn]] (32,2 km) – [[Małdyty]] – [[Jezioro Drużno]] – [[Elbląg]] (63,3 km) – [[Zalew Wiślany]] – Gdańsk – Morze Bałtyckie  (73,4 km)
 
**szlak: Iława – [[Jeżdżówki]] – [[Chmielówka]] – [[Miłomłyn]] (32,2 km) – [[Małdyty]] – [[Jezioro Drużno]] – [[Elbląg]] (63,3 km) – [[Zalew Wiślany]] – Gdańsk – Morze Bałtyckie  (73,4 km)
 
**szlak: Iława – Jeżdżówki – Chmielówka – Miłomłyn – [[Ostróda]] – [[Stare Jabłonki]] (63,4 km)  
 
**szlak: Iława – Jeżdżówki – Chmielówka – Miłomłyn – [[Ostróda]] – [[Stare Jabłonki]] (63,4 km)  
Linia 138: Linia 138:
 
**kilku etapowy szlak czerwony wokół Jezioraka
 
**kilku etapowy szlak czerwony wokół Jezioraka
 
*szlaki konne
 
*szlaki konne
*rejsy po [[Kanał Elbląski| kanale elbląskim]]
+
*rejsy po [[Kanał Elbląski|kanale elbląskim]]
 
*liczne atrakcje przyrodnicze: jeziora, [[Kanał Iławski]], [[Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego]], rezerwaty i pomniki przyrody
 
*liczne atrakcje przyrodnicze: jeziora, [[Kanał Iławski]], [[Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego]], rezerwaty i pomniki przyrody
 
*liczne zabytki architektury sakralnej
 
*liczne zabytki architektury sakralnej
Linia 150: Linia 150:
 
*Niepubliczne Przedszkole w Ławicach
 
*Niepubliczne Przedszkole w Ławicach
 
*Przedszkole we Frednowach
 
*Przedszkole we Frednowach
*[[Samorządowa Szkoła Podstawowa w Franciszkowie| Samorządowa Szkoła Podstawowa we Franciszkowie]]  
+
*[[Samorządowa Szkoła Podstawowa w Franciszkowie|Samorządowa Szkoła Podstawowa we Franciszkowie]]  
 
*[[Samorządowe Gimnazjum  im. Olimpijczyków Polskich we Franciszkowie]]
 
*[[Samorządowe Gimnazjum  im. Olimpijczyków Polskich we Franciszkowie]]
 
*[[Samorządowa Szkoła Podstawowa im. Majora Henryka Dobrzańskiego - Hubala w Gałdowie]]
 
*[[Samorządowa Szkoła Podstawowa im. Majora Henryka Dobrzańskiego - Hubala w Gałdowie]]
Linia 178: Linia 178:
 
   
 
   
 
Rezerwaty przyrody:
 
Rezerwaty przyrody:
*[[Rezerwat Jezioro Gaudy| Jezioro Gaudy]] (318,78 ha; 86% stanowią bagna)  
+
*[[Rezerwat Jezioro Gaudy|Jezioro Gaudy]] (318,78 ha; 86% stanowią bagna)  
*[[Rezerwat Jasne| Jezioro Jasne]] (106,30 ha)
+
*[[Rezerwat Jasne|Jezioro Jasne]] (106,30 ha)
*[[Rezerwat Jezioro Karaś| Jezioro Karaś ]] (815,48 ha)  
+
*[[Rezerwat Jezioro Karaś|Jezioro Karaś ]] (815,48 ha)  
*[[Rezerwat Rzeka Drwęca| Rzeka Drwęca]] (1344,87 ha)
+
*[[Rezerwat Rzeka Drwęca|Rzeka Drwęca]] (1344,87 ha)
 
    
 
    
 
Obszary chronionego krajobrazu:
 
Obszary chronionego krajobrazu:
Linia 189: Linia 189:
  
 
Obszary Natura 2000:
 
Obszary Natura 2000:
*[[Lasy Iławskie| Obszar specjalnej ochrony ptaków Lasy Iławskie]] (25218,53 ha)  
+
*[[Lasy Iławskie|Obszar specjalnej ochrony ptaków Lasy Iławskie]] (25218,53 ha)  
*[[Natura 2000 Aleje Pojezierza Iławskiego| Specjalny obszar ochrony siedlisk Aleje Pojezierza Iławskiego]] (377,25 ha)
+
*[[Natura 2000 Aleje Pojezierza Iławskiego|Specjalny obszar ochrony siedlisk Aleje Pojezierza Iławskiego]] (377,25 ha)
*[[Natura 2000 Ostoja Iławska| Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Iławska]] (21029,35 ha)
+
*[[Natura 2000 Ostoja Iławska|Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Iławska]] (21029,35 ha)
*[[Natura 2000 Ostoja Radomno| Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Radomno]] (929,37 ha)
+
*[[Natura 2000 Ostoja Radomno|Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Radomno]] (929,37 ha)
*[[Natura 2000 Dolina Drwęcy| Specjalny obszar ochrony siedlisk Dolina Drwęcy]] (12 561,56 ha)
+
*[[Natura 2000 Dolina Drwęcy|Specjalny obszar ochrony siedlisk Dolina Drwęcy]] (12 561,56 ha)
*[[Natura 2000 Jezioro Karaś| Specjalny obszar ochrony siedlisk  Jezioro Karaś]] (814,84 ha)
+
*[[Natura 2000 Jezioro Karaś|Specjalny obszar ochrony siedlisk  Jezioro Karaś]] (814,84 ha)
  
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Iława znajdują się 54 pomniki przyrody pojedyncze okazy i aleje drzew), m.in.[[Pomnik przyrody "Aleja Napoleona"| aleja około 100 sosen]] rosnących wzdłuż drogi gruntowej wiodącej z [[Szymbark| Szymbarka]] w kierunku północnym do szosy Iława–Susz<ref name="p3"/>.
+
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Iława znajdują się 54 pomniki przyrody pojedyncze okazy i aleje drzew), m.in.[[Pomnik przyrody "Aleja Napoleona"|aleja około 100 sosen]] rosnących wzdłuż drogi gruntowej wiodącej z [[Szymbark|Szymbarka]] w kierunku północnym do szosy Iława–Susz<ref name="p3"/>.
  
 
==Ciekawostki==
 
==Ciekawostki==

Wersja z 12:35, 17 mar 2015

Gmina Iława

Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat iławski
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Krzysztof Harmaciński
Powierzchnia 424,21 km²
Liczba sołectw 27
Liczba miejscowości 61
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia
12855
30 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NIL
TERYT 2807032
Urząd gminy
ul. gen. Władysława Andersa 2A 14-200 Iława
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Iława – gmina wiejska położona w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i w centralnej części powiatu iławskiego. Siedziba gminy znajduje się w Iławie. Jedna z największych[1] pod względem powierzchni gmin w Polsce, trzecia co do wielkości powierzchni gmina w województwie warmińsko-mazurskim. Gmina rolniczo-turystyczna o dużej powierzchni zalesienia i wielu walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Na jej terenie znajdują się liczne jeziora (w tym jedno z największych i najdłuższe jezioro w Polsce[2], tj. jezioro Jeziorak), lasy, urozmaicona rzeźba terenu, obszary objęte ochroną przyrody z unikatową roślinnością i gatunkami zwierząt. Władzę w gminie sprawuje wójt Krzysztof Harmaciński[2].

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Iława zajmuje powierzchnię 424,21 km2[3], w tym:

  • użytki rolne: 42,6% (18082 ha)
  • lasy: 43,8% (18570 ha)
  • wody: 7,2% (3041 ha)

Gmina stanowi 30,6% powierzchni powiatu iławskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:

Jezioro Jeziorak.
Źródło: UG Iława
Rezerwat Jezioro Karaś.
Źródło: UG Iława
Rzeka Drwęca.
Źródło: UG Iława
Kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski w Rudzienicach.
Fot. Przemysław Jahr. Źródło: Commons Wikimedia
Ruiny zamku w Szymbarku.
Fot. Jerzy Strzelecki. Źródło: Commons Wikimedia
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
liczba 12855 100 6323 49,2 6532 50,8
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
30 15 15

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie Iława wynosiło -16 osoby[3], co stanowi 6,3% migracji w powiecie iławskim oraz 0,4% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej gmina Iława była częścią powiatu suskiego (z siedzibą w Iławie) w województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[4], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Iława stała się gromadą należącą do powiatu suskiego, który w 1958 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r.[5] został przemianowany na powiat iławski.

Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy[6]. W 1973 roku reaktywowano gminę Iława, w jej skład weszły sołectwa: Dół, Dziarny, Gałdowo, Gardzień, Gulb, Karaś, Laseczno, Ławice, Mózgowo, Nejdyki, Nowa Wieś, Radomek, Segnowy, Siemiany, Starzykowo, Stradomno, Szałkowo, Wikielec, Wola Kamieńska, Ząbrowo[7].

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[8], przestał istnieć powiat iławski. Gmina Iława została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego[9]. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[10] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim.

Gmina Iława graniczy z gminami: Zalewo, Miłomłyn, Ostróda, Lubawa, Nowe Miasto Lubawskie, Biskupiec, Kisielice, Susz.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Dół, Dziarny, Franciszkowo, Frednowy, Gałdowo, Gardzień, Gromoty, Gulb, Kałduny, Karaś, Laseczno, Ławice, Mątyki, Mózgowo, Nowa Wieś, Radomek,Rudzienice, Siemiany, Skarszewo, Starzykowo, Stradomno, Szałkowo, Szymbark, Tynwałd, Wikielec, Wola Kamieńska, Ząbrowo.

Pozostałe miejscowości: Dziarnówko, Katarzynki, Kozianka, Mały Bór, Nowy Ostrów, Papiernia, Smolniki, Rodzone, Franciszkowo Dolne, Borek, Drwęca, Pikus, Stanowo, Wiewiórka, Prasneta, Jachimówka, Owczarnia, Dąbrowa, Sarnówek, Zazdrość, Julin, Lowizowo, Laseczno Małe, Tchórzanka, Przejazd, Urwisko, Szeplerzyzna, Rudzienice-Kałdunki, Rudzienice-Karłowo, Jeziorno, Tłokowisko, Szwalewo, Solniki, Nejdyki, Szczepkowo, Jażdżówki, Jezierzyce, Wilczany, Makowo, Emilianowo, Praszki, Sąpy, Kaletka, Kamień Duży, Kamień Mały, Kwiry, Windyki, Segnowy, Kamionka.

Gospodarka

Jedną z głównych gałęzi rozwoju gospodarczego gminy wiejskiej Iława jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują ponad 42% powierzchni gminy (jest to znacznie niższy, w porównaniu do areałów województwa, udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni gruntów gminy), w tym: 28,1% stanowią grunty orne, 14% użytki zielone, a 0,3% sady. W większości są one na glebach IV klasy bonitacyjnej. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż i roślin okopowych. Hodowana jest trzoda chlewna, bydło opasowe i mleczne. W strukturze gospodarstw przeważają gospodarstwa małe i średnie (od 1 do 15 ha)[11].

Bardzo ważną rolę w gospodarce gminy odgrywa turystyka. Największymi atutami decydującymi o atrakcyjności turystycznej gminy wiejskiej Iława są występujące na jej terenie jeziora, lasy, tereny objęte ochroną przyrody, w tym rezerwaty. Jeziora z bogatą linią brzegową i duże połacie lasów pozwalają na uprawianie turystyki wodnej, pieszej, żeglarstwa, kajakarstwa i wędkarstwa. Na terenie gminy zlokalizowane są liczne szlaki turystyczne: wodne, piesze i rowerowe. Jednym z głównych szlaków wodnych jest Kanał Elbląski. Dodatkowym atutem gminy jest dobrze rozwinięta baza turystyczna, w tym baza noclegowa: hotele, pensjonaty, ośrodki wypoczynkowe, pola namiotowe i gospodarstwa agroturystyczne.

Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Dół, Rudzienice, Szałkowo, Rudzienice-Karłowo, Makowo, Gardzień, Radomek, Siemiany.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Iława wynosiła w 2013 roku 893. W tym 12 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 881 tworzy sektor prywatny. 206 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 98 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 127 firm w dziale budownictwo, 119 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 26 firm[3]. Na terenie gminy dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. W gminie dominują mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 10 pracowników.

Gmina Iława należy do Związku Gmin "Jeziorak", Związku Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego, Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko", LGD Kanał Elbląski.

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów wymagające restrukturyzacji i rewitalizacji oraz do tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.

Gmina wiejska Iława współpracuje z gminami partnerskimi: gminą Mysłakowice (województwo dolnośląskie), gminą Istebna (województwo śląskie) oraz z gminami Pagegai (Litwa), Arona (Łotwa) i miastem Sovetsk z obwodu kaliningradzkiego.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Iława wynosiła 605 osób[3], co stanowi 14,2% bezrobotnych w powiecie iławskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 16,6% ludności[12].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • Festiwal "Nad Jeziorakiem" w Siemianach
  • Rock Blues Festiwal w Siemianach
  • Festyn Behringowski w Ławicach
  • "Spotkania z Folklorem" Festiwal folklorystyczny w Szałkowie
  • Rejonowy Festiwal Pieśni i Piosenki Polskiej w Lasecznie
  • dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Iława należą[13]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Iława można uzyskać na stronie internetowej UG Iława.

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Iława istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie Iława organizowane są liczne imprezy rekreacyjno-sportowe, m. in.: Długodystansowe Mistrzostwa Polski Żeglarzy Niepełnosprawnych w Siemianach, zawody drużyn OSP, Turniej Tańca Towarzyskiego o Puchar Wójta Gminy, turnieje sołectw.
Działalnością sportową na terenie gminy Iława kieruje Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe w Iławie. Na terenie gminy działają:

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[14]:

Parki krajobrazowe:

Rezerwaty przyrody:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Iława znajdują się 54 pomniki przyrody pojedyncze okazy i aleje drzew), m.in.aleja około 100 sosen rosnących wzdłuż drogi gruntowej wiodącej z Szymbarka w kierunku północnym do szosy Iława–Susz[14].

Ciekawostki

  • W 2012 roku Jeziorak uznany został przez czytelników magazynu podróżniczego "National Geographic Traveler" za jeden z siedmiu nowych cudów Polski[2].
  • Przed II wojną światową woda z jeziora Jasne była wykorzystywana przez Niemców do produkcji piwa.

Zobacz też:

Przypisy

  1. Bank Danych Lokalnych GUS [20.10.2014]
  2. 2,0 2,1 2,2 Urząd Gminy Iława [20.10.2014]
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [1]
  4. Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
  5. Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
  6. Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
  7. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim
  8. Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
  9. Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
  10. Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl
  11. Strategia rozwoju gminy Iława na lata 2000 - 2015, Iława 2000 [20.10.2014]
  12. Bank Danych Lokalnych GUS
  13. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
  14. 14,0 14,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [2]

Bibliografia

Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Program Ochrony Środowiska Gminy Ilawa na lata 2011 - 2014 z perspektywą na lata 2015 - 2018, Iława 2011
Strategia rozwoju gminy Iława na lata 2000-2015, Iława 2000.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy w Iławie [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
PKPI [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Urząd Gminy Iława [20.10.2014]