Jarnołtowo

Jarnołtowo
Pole-obowiązkowe
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ostródzki
Gmina	Małdyty
Liczba ludności (2010)	389 (łącznie Jarnołtowo i Jarnołtówko)
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	14-330
Tablice rejestracyjne	NOS
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Jarnołtowo
Położenie na mapie Polski Jarnołtowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Jarnołtowo (Jarmołtowo) (niem. Gut Groß Arnsdorf, od 1939 r. Gross Arnsdorf) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Małdyty. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W latach 1945-1946 miejscowość nosiła nazwę Arniewo.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona na Mazurach Zachodnich (Pojezierze Iławsko-Ostródzkie), w odległości 12 km na południowy zachód od Małdyt. Na południowy zachód od wsi położony jest Jarnołtowski Las (niem. Gross Arnsdorfer Wald).

Dzieje miejscowości

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana w dokumentach z lat 1301 i 1311, jako wieś czynszowa licząca 75 włók. Pierwotna nazwa wsi brzmiała Arnoldisdorff. Kościół wybudowano już w XIV wieku. W wieku XVII majątek ziemski znajdował się w posiadaniu rodziny von Diebes. W połowie XVIII wieku drogą małżeństwa znalazł się w rękach rodziny von Hülsen. W 1770 roku Georg von Hülsen wybudował dwór . W okresie kiedy majątek znajdował się w posiadaniu tej rodziny w Jarnołtowie przebywał w roli nauczyciela Immanuel Kant. W połowie XIX wieku dobra znalazły się w rękach rodu von Prinz, ale już pod koniec stulecia nowym właścicielem stał się baron von Spiegel-Borgenbrech. Po jego bankructwie majątek przejęło Wschodniopruskie Towarzystwo Ziemskie. W 1945 roku dwór został częściowo zniszczony, a powojenne lata niestety nie okazały się dla niego łaskawe. W roku 1782 wieś składała się z 7 domostw, natomiast w 1858 roku w 7 gospodarstwach mieszkało 95 osób. W 1818 roku po reformie administracyjnej parafia kościelna w Jarnołtowie, podobnie jak pozostałe parafie, stała się podstawową jednostką administracyjną. W latach 1937-1939 Jarnołtowo zamieszkiwały 93 osoby . W roku 1973 wieś należała do powiatu morąskiego. Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Stanisław Uselis.

Religia:

Znajdujący się we wsi kościół jest siedzibą miejscowej parafii rzymskokatolickiej pw. Chrystusa Króla.

Ludzie związani z miejscowością:

• Immanuel Kant (1724-1804), w młodości był nauczycielem domowym m.in. u majora Karla Friedricha von Hülsena w Jarnołtowie. Fakt ten upamiętniono pamiątkową tablicą.

Zabytki:

• Kościół pw. Chrystusa Króla wybudowany w latach 1329-1335 wraz dzwonnicą. Świątynia została przebudowana w roku 1878. We wnętrzu zachowane prezbiterium z lat 1340-1350.
• Dawny cmentarz ewangelicki
• Dwór wzniesiony w 1770 roku wraz z otaczającym go parkiem. Zachowany jedynie w części po zniszczeniach z roku 1945.

Bibliografia:

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
2. Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
3. Jasiński Janusz, Historia Królewca. Szkice z XIII-XX stulecia, Olsztyn 1994.
4. Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
5. Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 30.08.2013]
6. Wojewódzka Ewidencja Zabytków http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 30.08.2013]

Przypisy