Jedwabno (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Linia 30: Linia 30:
 
'''Gmina Jedwabno''' – gmina wiejska położona w południowej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]], w zachodniej części [[Powiat szczycieński| powiatu szczycieńskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Jedwabno| Jedwabnie]].
 
'''Gmina Jedwabno''' – gmina wiejska położona w południowej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]], w zachodniej części [[Powiat szczycieński| powiatu szczycieńskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Jedwabno| Jedwabnie]].
  
−
Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki.
+
Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki. Gmina o bardzo niskiej gęstości zaludnienia na 1 km<sup>2</sup>.
  
−
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Sławomir Ambroziak]]<ref>Urząd Gminy Jedwabno [http://www.jedwabno.pl/wladze-gminy]</ref>.
+
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Sławomir Ambroziak]]<ref>BIP Urzędu Gminy Jedwabno [http://bip.warmia.mazury.pl/jedwabno_gmina_wiejska/93/Organy_Gminy/]</ref>.
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
 
== Powierzchnia gminy ==
 
== Powierzchnia gminy ==
 
Gmina wiejska Jedwabno zajmuje powierzchnię 311,90 km<sup>2</sup><ref name="p1">Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3249]</ref>, w tym:
 
Gmina wiejska Jedwabno zajmuje powierzchnię 311,90 km<sup>2</sup><ref name="p1">Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3249]</ref>, w tym:
−
*użytki rolne: 20%
+
*użytki rolne: 19,7% (6133 ha)
−
*lasy: 63%
+
*lasy: 65,5% (20447 ha)
 +
*wody: 5,8% (1813 ha)
  
−
Gmina stanowi 16,1% powierzchni  [[Powiat szczycieński| powiatu szczycieńskiego]]
+
Gmina stanowi 16,1% powierzchni  [[Powiat szczycieński| powiatu szczycieńskiego]].
  
 
== Demografia ==
 
== Demografia ==
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1"/>:
 
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1"/>:
 +
[[Plik: Kościół w Nowym Dworze.jpg|thumb|righ|300px|Kościół pw. św. Wojciecha w Nowym Dworze]] Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:%C5%9Awi%C4%99tajno_-_%C5%BCniwiarz.jpg?uselang=pl wikimedia.commons.org]
 
{|class="wikitable"
 
{|class="wikitable"
 
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
 
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
Linia 55: Linia 57:
  
 
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
 
== Historia gminy jako jednostki administracyjnej ==
 +
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Jedwabno były częścią [[Powiat nidzicki| powiatu nidzickiego]] w [[Województwo olsztyńskie| województwie olsztyńskim]]<ref> Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177]</ref>.<br/>
 +
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191]</ref>. Tereny gromady Jedwabno zostały wyłączone z powiatu nidzickiego i na mocy ustawy z 7 października 1954 roku<ref>Dz.U. 1954 nr 49 poz. 252, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1954 r. w sprawie zmiany granic niektórych powiatów. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540490252]</ref> przyłączono je do obszaru powiatu szczycieńskiego. Gromada przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312]</ref>.<br/>
 +
Gminę Jedwabno powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>, w jej skład wchodziły obszary sołectw: Brajniki, Burdąg, Czarny Piec, Dłużek, Jedwabno, Kot, Małszewo, Narty, Nowe Borowe, Nowy Dwór, Piduń, Rekownica, Szuć, Waplewo, Warchały, Witowo, Witówko.<br/> 
 +
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych.  [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091]</ref>, przestał istnieć powiat szczycieński. Gmina Jedwabno została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.<br/>
 +
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref> umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat szczycieński| powiecie szczycieńskim]].
 +
 +
Gmina wiejska Jedwabno graniczy z gminami: [[Purda (gmina wiejska)| Purda]], [[Pasym (gmina wiejsko-miejska)| Pasym]], [[Szczytno (gmina wiejska)| Szczytno]], [[Wielbark (gmina wiejska)| Wielbark]], [[Janowo (gmina wiejska) |Janowo]], [[Nidzica (gmina miejsko-wiejska)| Nidzica]], [[Olsztynek (gmina miejsko-wiejska)| Olsztynek]].
  
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
−
Sołectwa:  
+
Sołectwa: [[Brajniki]], [[Burdąg]], [[Czarny Piec]], [[Dłużek]], [[Jedwabno]], [[Kot]], [[Lipniki]], [[Małszewo]], [[Narty]], [[Nowe Borowe]], [[Nowy Dwór]], [[Piduń]], [[Rekownica]], [[Szuć]], [[Waplewo]], [[Witowo]], [[Witówko]].
  
−
Pozostałe miejscowości: Brajniki, Burdąg, Czarny Piec, Dębowiec, Dłużek, Dzierzki, Kot, Lipniki, Małszewo, Narty, Nowe Borowe, Nowy Dwór, Nowy Las, Piduń, Rekownica, Szuć, Waplewo, Warchały, Witowo, Witówko.
+
Pozostałe miejscowości: [[Dębowiec]], [[Dzierzki]], [[Nowy Las]], [[Warchały]], [[Grobka]], [[Omulew]], [[Strzała]], [[Rekowe]].
  
 
== Gospodarka ==
 
== Gospodarka ==
−
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Jedwabno wynosiła pod koniec 2013 roku 304. W tym 15 podmioty należały do sektora publicznego, pozostałe 289 tworzy sektor prywatny. 65 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 20 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 49 firm w dziale budownictwo, 40 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 9 firm<ref name="p1"/>. Na terenie gminy nie ma rozwiniętego przemysłu; dość dobrze rozwinięta jest sieć usług i handel.
+
Większą część obszaru gminy, ponad 65% zajmują lasy. Pozostała część gminy ma charakter typowo rolniczy lub rekreacyjny. Użytki rolne zajmują niecałe 20% ogólnej powierzchni gminy, w tym: 51% (3145 ha) stanowią grunty orne, 44% (2726 ha) łąki i pastwiska, a 0,2% sady. Średnia wielkość gospodarstw w gminie jest niska i wynosi 9,3 ha (jest prawie dwukrotnie mniejsza niż średnia w województwie). Większość stanowią gospodarstwa małe od 1-5 ha. Na terenie gminy dominują słabe gleby V i VI klasy bonitacyjnej. W produkcji rolnej przeważa uprawa zbóż i ziemniaków, niewielki odsetek stanowią rośliny pastewne i przemysłowe. W produkcji zwierzęcej występuje chów bydła, trzody chlewnej i drobiu.
 +
Przeważające obszary o słabej jakości gleb, powiększające się rozdrobnienie gospodarstw rolnych, niewielka ilość osób pracujących w rolnictwie oraz duże powierzchnie leśne nie sprzyjają rozwojowi rolnictwa w gminie.<br/>
 +
Ważną rolę w gminie odgrywa leśnictwo i łowiectwo.<br/>
 +
Na terenie gminy nie ma rozwiniętego przemysłu; dobrze rozwinięta jest sieć usług i handel.
 +
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Jedwabno wynosiła pod koniec 2013 roku 279. W tym 11 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 268 tworzy sektor prywatny. 44 firmy były zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 22 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 51 firm w dziale budownictwo, 45 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 23 firmy<ref name="p1"/>.<br/>
 +
Gmina Jedwabno stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje uwarunkowania naturalne (jeziora, lasy, rzeka, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu). Duży odsetek lasów i wód powierzchniowych stwarza dobre warunki do rozwoju wszystkich form wypoczynku oraz rekreacji. <br/> Bazę turystyczną stanowią w gminie ośrodki wypoczynkowe, hotel, gospodarstwa agroturystyczne znajdujące się w miejscowościach: Brajniki, Burdąg, Małszewo, Nowy Dwór, Jedwabno, Kot<ref>Urząd Gminy Jedwabno [http://www.jedwabno.pl/baza-noclegowa]</ref> oraz pola namiotowe.    
  
−
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Jedwabno wynosiła 765 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 12% bezrobotnych w [[Powiat szczycieński| powiecie szczycieńskim]].
+
Gmina należy do [[LGD "Brama Mazurskiej Krainy"|LGD "Brama Mazurskiej Krainy"]],  [[Związek Gmin "Czyste Mazury"|Związku Gmin "Czyste Mazury"]] oraz [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich|Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]].  
  
−
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,8% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>.
+
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Jedwabno wynosiła 402 osoby<ref name="p1"/>, co stanowi 6,3%  bezrobotnych w [[Powiat szczycieński| powiecie szczycieńskim]].
 +
 
 +
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 25,5% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>.
  
 
== Kultura i turystyka ==
 
== Kultura i turystyka ==
Linia 72: Linia 88:
 
*[[Gminny Ośrodek Kultury w Jedwabnie]]
 
*[[Gminny Ośrodek Kultury w Jedwabnie]]
 
*[[Gminna Biblioteka Publiczna w Jedwabnie]]
 
*[[Gminna Biblioteka Publiczna w Jedwabnie]]
 +
Filia biblioteki znajduje się w Nowym Dworze.
  
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
 +
*[[lkwim: Międzynarodowy Plener Rysunku w Jedwabnie|Międzynarodowy Plener Rysunku w Jedwabnie]]
 
*dożynki gminne
 
*dożynki gminne
 +
 +
'''Ludzie związani z gminą'''
 +
*[[lkwim: Urszula Porycka-Krawczewska|Urszula Porycka-Krawczewska]] - nauczycielka, animatorka kultury, malarka, grafik.
 +
*[[lkwim: Anna Sarnowska|Anna Sarnowska]] (1931-) - choreograf oraz instruktor tańca ludowego.
  
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
  
−
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Jedwabnonależą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>:
+
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Jedwabno należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>:
−
*Kościół parafialny pw. św. Józefa z czerwonej cegły z 1930 roku wraz z plebanią w Jedwabnie, nr rej.: A-2203 z 25.04.20062;
+
*[[Kościół pw. św. Józefa w Jedwabnie| kościół pw. św. Józefa w Jedwabnie]] wraz z plebanią
−
*Cmentarz rzymsko-katolicki z 1930 roku w Jedwabnie, nr rej.: A-2205 z 8.08.2005;
+
*[[Kościół pw. św. Wojciecha w Nowym Dworze| kościół pw. św. Wojciecha w Nowym Dworze]]
−
*Karczma z zajazdem, XVIII/XIX wieku w Małszewie, nr rej.: 2931 z 23.03.1991;
+
*karczma z zajazdem i młyn wodny w Małaszewie
−
*Młyn wodny, 2 poł. XIX wieku w Małszewie, nr rej.: 2932 z 18.03.1992;
+
*zabytkowe chaty w miejscowościach: Burdąg, Jedwabno, Kot, Małszewo, Nowy Dwór, Szuć
−
*Kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki parafialny pw. św. Wojciecha z 1901-02 roku w Nowym Dworze, nr rej.: A-2286 z 29.09.2006;
 
−
*Zabytkowe chaty w miejscowościach Szuć, Kot, Małszewo, Jedwabno, Burdąg i Nowy Dwór.
 
  
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
 +
*szlaki rowerowe:
 +
**trasa Narty - Burdąg (4 km)
 +
**trasa Jedwabno - Narty (4 km)
 +
**trasa Jedwabno - Lipniki - Małszewo - Burdąg - Jedwabno (11 km)
 +
**trasa Jedwabno - Dłużek - Binduga (8 km)
 +
*ścieżka dydaktyczna [[Nadleśnictwo Jedwabno|Nadleśnictwa Jedwabno]]
 +
*szlak konny - pomiędzy miejscowościami Małszewo-Rudka
 +
*szlak konny - zlokalizowany na terenie [[Nadleśnictwo Szczytno|Nadleśnictwa Szczytno]] w leśnictwach Witówko i Galwica
 
*obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
 
*obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
 
*jeziora, lasy
 
*jeziora, lasy
  
−
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Jedwabno można uzyskać na stronie internetowej: [http://www.gminadzwierzuty.pl/ UG Dźwierzuty].
+
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Jedwabno można uzyskać na stronie internetowej [http://www.jedwabno.pl/ UG Jedwabno] oraz [http://www.turystyka.szczytno.pl/ LOT powiatu szczycieńskiego].
  
 
== Szkolnictwo ==
 
== Szkolnictwo ==
 
W gminie wiejskiej Jedwabno istnieją następujące placówki edukacyjne:  
 
W gminie wiejskiej Jedwabno istnieją następujące placówki edukacyjne:  
 +
*[[Zespół Szkół im. Komisji Edukacji Narodowej w Jedwabnie| Zespół Szkół w Jedwabnie]] - [[Przedszkole Samorządowe w Jedwabnie]], [[Szkoła Podstawowa im. Komisji Edukacji Narodowej w Jedwabnie|szkoła podstawowa]], [[Gimnazjum w Jedwabnie|gimnazjum]] oraz [[Szkoła Podstawowa w Nowym Dworze - filia Zespołu Szkół w Jedwabnie| filia szkoły podstawowej w Nowym Dworze]].
  
 
== Sport ==
 
== Sport ==
 
W gminie działa klub:
 
W gminie działa klub:
 +
*KS ZRYW Jedwabno
 +
*UKS Bocian przy Zespole Szkół w Jedwabnie
  
 +
==Inne organizacje i instytucje==
 +
*[[lkwim: Zespół Pieśni i Tańca Jedwabno|Zespół Pieśni i Tańca Jedwabno]]
 +
*[[Stowarzyszenie Koło Gospodyń Wiejskich w Szuci]]
 +
 +
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
 +
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>:
  
−
==Inne organizacje i instytucje==
+
Rezerwaty:
 +
*[[Rezerwat Dęby Napiwodzkie]] (37,11 ha)
 +
*[[Rezerwat Galwica]] (81,72 ha)
 +
*[[Rezerwat Małga]] (147,09 ha)
 +
*[[Rezerwat Ustnik]] (32,5 ha)
 +
 
 +
Obszary chronionego krajobrazu:
 +
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej]] (131 425,2 ha)
  
 +
Obszary [[Natura 2000]]:
 +
*[[Natura 2000 Puszcza Napiwodzko-Ramucka|Obszar specjalnej ochrony ptaków Puszcza Napiwodzko-Ramucka]] (116 604,69 ha)
 +
*[[Natura 2000 Ostoja Napiwodzko-Ramucka|Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Napiwodzko-Ramucka]] (32 612,78 ha)
  
−
== Obszary chronione i pomniki przyrody ==
+
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Jedwabno znajduje się 12 pomników przyrody oraz użytki ekologiczne [[Użytek ekologiczny "Grzybiczne"| "Grzybiczne"]], [[Użytek ekologiczny "Okonek"| "Okonek"]], [[Użytek ekologiczny "Zamulewo"| "Zamulewo"]], [[Użytek ekologiczny "Złotko"| "Złotko"]], [[Użytek ekologiczny "Żabieniec"| "Żabieniec"]]<ref name="p3"/>.
−
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich<ref name="p3">Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/]</ref>:
 
−
[[Mazurski Park Krajobrazowy]] (53 655 ha), rezerwaty, obszary chronionego krajobrazu i obszary [[Natura 2000]].
 
−
Na terenie gminy Pasym znajduje się 7 pomników przyrody<ref name="p3"/>.
 
  
 +
==Zobacz też:==
 +
*[[lkwim: Międzynarodowy Konkurs na Rysunek Satyryczny Jaka bede…|Międzynarodowy Konkurs na Rysunek Satyryczny Jaka bede…]]
 +
*[[Szczycieńska Pozycja Leśna]]
 +
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
 +
Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014] <br/>
 +
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 +
Dz.U. 1954 nr 49 poz. 252, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1954 r. w sprawie zmiany granic niektórych powiatów. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540490252 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.12.2014]<br/>
 
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.12.2014]<br/>
Linia 116: Linia 167:
 
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.12.2014]<br/>
 
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
 
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
−
Uchwała Nr XXI/84/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia wspólnych rad narodowych dla miast nie stanowiących powiatów i gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/>
+
[http://bip.warmia.mazury.pl/jedwabno_gmina_wiejska/76/Strategie__raporty__opracowania/ Strategia rozwoju gminy Jedwabno, Jedwabno 2009.]<br/>
 
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3249 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.12.2014]<br/>
 
[http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3249 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.12.2014]<br/>
 
[http://bip.warmia.mazury.pl/jedwabno_gmina_wiejska/ BIP Urzędu Gminy Jedwabno] [20.12.2014]<br/>
 
[http://bip.warmia.mazury.pl/jedwabno_gmina_wiejska/ BIP Urzędu Gminy Jedwabno] [20.12.2014]<br/>
Linia 123: Linia 174:
 
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.12.2014]<br/>
 
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.12.2014]<br/>
 
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.12.2014]<br/>
 
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.12.2014]<br/>
 +
[http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/szczycienski/jedwabno.pdf UStat Olsztyn] [20.12.2014]<br/>
 
[http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim] [20.12.2014]<br/>
 
[http://www.ko.olsztyn.pl/?main=2&sub=4 Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim] [20.12.2014]<br/>
 
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat szczycieński]][[Kategoria: Jedwabno (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]]
 
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat szczycieński]][[Kategoria: Jedwabno (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]]

Wersja z 20:07, 5 lut 2015

Gmina Jedwabno
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat szczycieński
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Sławomir Ambroziak
Powierzchnia 311,90 km²
Liczba sołectw 17
Liczba miejscowości 25
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		3704
12 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NSZ
TERYT 2817032
Urząd gminy
ul. Warmińska 2 12-122 Jedwabno
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Jedwabno – gmina wiejska położona w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, w zachodniej części powiatu szczycieńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Jedwabnie.

Gmina rolnicza o dużej powierzchni zalesienia, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki. Gmina o bardzo niskiej gęstości zaludnienia na 1 km2.

Władzę w gminie sprawuje wójt Sławomir Ambroziak[1].

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Jedwabno zajmuje powierzchnię 311,90 km2[2], w tym:

  • użytki rolne: 19,7% (6133 ha)
  • lasy: 65,5% (20447 ha)
  • wody: 5,8% (1813 ha)

Gmina stanowi 16,1% powierzchni powiatu szczycieńskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:

Kościół pw. św. Wojciecha w Nowym Dworze
Źródło: wikimedia.commons.org
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 3704 100 1854 50,0 1850 50,0
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		12 6 6

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Jedwabno wynosiło -12 osoby[2], co stanowi 5,2% migracji w powiecie szczycieńskim oraz 0,3% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Jedwabno były częścią powiatu nidzickiego w województwie olsztyńskim[3].
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[4]. Tereny gromady Jedwabno zostały wyłączone z powiatu nidzickiego i na mocy ustawy z 7 października 1954 roku[5] przyłączono je do obszaru powiatu szczycieńskiego. Gromada przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy[6].
Gminę Jedwabno powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[7], w jej skład wchodziły obszary sołectw: Brajniki, Burdąg, Czarny Piec, Dłużek, Jedwabno, Kot, Małszewo, Narty, Nowe Borowe, Nowy Dwór, Piduń, Rekownica, Szuć, Waplewo, Warchały, Witowo, Witówko.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[8], przestał istnieć powiat szczycieński. Gmina Jedwabno została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[9] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim.

Gmina wiejska Jedwabno graniczy z gminami: Purda, Pasym, Szczytno, Wielbark, Janowo, Nidzica, Olsztynek.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Brajniki, Burdąg, Czarny Piec, Dłużek, Jedwabno, Kot, Lipniki, Małszewo, Narty, Nowe Borowe, Nowy Dwór, Piduń, Rekownica, Szuć, Waplewo, Witowo, Witówko.

Pozostałe miejscowości: Dębowiec, Dzierzki, Nowy Las, Warchały, Grobka, Omulew, Strzała, Rekowe.

Gospodarka

Większą część obszaru gminy, ponad 65% zajmują lasy. Pozostała część gminy ma charakter typowo rolniczy lub rekreacyjny. Użytki rolne zajmują niecałe 20% ogólnej powierzchni gminy, w tym: 51% (3145 ha) stanowią grunty orne, 44% (2726 ha) łąki i pastwiska, a 0,2% sady. Średnia wielkość gospodarstw w gminie jest niska i wynosi 9,3 ha (jest prawie dwukrotnie mniejsza niż średnia w województwie). Większość stanowią gospodarstwa małe od 1-5 ha. Na terenie gminy dominują słabe gleby V i VI klasy bonitacyjnej. W produkcji rolnej przeważa uprawa zbóż i ziemniaków, niewielki odsetek stanowią rośliny pastewne i przemysłowe. W produkcji zwierzęcej występuje chów bydła, trzody chlewnej i drobiu. Przeważające obszary o słabej jakości gleb, powiększające się rozdrobnienie gospodarstw rolnych, niewielka ilość osób pracujących w rolnictwie oraz duże powierzchnie leśne nie sprzyjają rozwojowi rolnictwa w gminie.
Ważną rolę w gminie odgrywa leśnictwo i łowiectwo.
Na terenie gminy nie ma rozwiniętego przemysłu; dobrze rozwinięta jest sieć usług i handel. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Jedwabno wynosiła pod koniec 2013 roku 279. W tym 11 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 268 tworzy sektor prywatny. 44 firmy były zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 22 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 51 firm w dziale budownictwo, 45 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 23 firmy[2].
Gmina Jedwabno stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje uwarunkowania naturalne (jeziora, lasy, rzeka, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu). Duży odsetek lasów i wód powierzchniowych stwarza dobre warunki do rozwoju wszystkich form wypoczynku oraz rekreacji.
Bazę turystyczną stanowią w gminie ośrodki wypoczynkowe, hotel, gospodarstwa agroturystyczne znajdujące się w miejscowościach: Brajniki, Burdąg, Małszewo, Nowy Dwór, Jedwabno, Kot[10] oraz pola namiotowe.

Gmina należy do LGD "Brama Mazurskiej Krainy", Związku Gmin "Czyste Mazury" oraz Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Jedwabno wynosiła 402 osoby[2], co stanowi 6,3% bezrobotnych w powiecie szczycieńskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 25,5% ludności[11].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Filia biblioteki znajduje się w Nowym Dworze.

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani z gminą

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Jedwabno należą[12]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • szlaki rowerowe:
    • trasa Narty - Burdąg (4 km)
    • trasa Jedwabno - Narty (4 km)
    • trasa Jedwabno - Lipniki - Małszewo - Burdąg - Jedwabno (11 km)
    • trasa Jedwabno - Dłużek - Binduga (8 km)
  • ścieżka dydaktyczna Nadleśnictwa Jedwabno
  • szlak konny - pomiędzy miejscowościami Małszewo-Rudka
  • szlak konny - zlokalizowany na terenie Nadleśnictwa Szczytno w leśnictwach Witówko i Galwica
  • obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
  • jeziora, lasy

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Jedwabno można uzyskać na stronie internetowej UG Jedwabno oraz LOT powiatu szczycieńskiego.

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Jedwabno istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie działa klub:

  • KS ZRYW Jedwabno
  • UKS Bocian przy Zespole Szkół w Jedwabnie

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[13]:

Rezerwaty:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Jedwabno znajduje się 12 pomników przyrody oraz użytki ekologiczne "Grzybiczne", "Okonek", "Zamulewo", "Złotko", "Żabieniec"[13].

Zobacz też:

Przypisy

  1. ↑ BIP Urzędu Gminy Jedwabno [1]
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
  3. ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [3]
  4. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[4]
  5. ↑ Dz.U. 1954 nr 49 poz. 252, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1954 r. w sprawie zmiany granic niektórych powiatów. [5]
  6. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [6]
  7. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  8. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [7]
  9. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[8]
  10. ↑ Urząd Gminy Jedwabno [9]
  11. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  12. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [10]
  13. ↑ 13,0 13,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [11]


Bibliografia

Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1954 nr 49 poz. 252, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1954 r. w sprawie zmiany granic niektórych powiatów. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Strategia rozwoju gminy Jedwabno, Jedwabno 2009.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Jedwabno [20.12.2014]
Urząd Gminy Jedwabno [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
UStat Olsztyn [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Jedwabno_(gmina_wiejska)&oldid=121851”