Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 31 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 2: Linia 2:
 
|Nazwa_instytucji =  '''Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce'''
 
|Nazwa_instytucji =  '''Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce'''
 
|Grafika          =  nowa kaletka.jpg
 
|Grafika          =  nowa kaletka.jpg
|Opis_grafiki    =  Budynek i tablica pamiątkowa byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce, źródło: [http://pl.wikipedia.org/wiki/Nowa_Kaletka pl.wikipedia.org] [13.03.2014]
+
|Opis_grafiki    =  Budynek i tablica pamiątkowa byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce. Fot. S. Czachorowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nowa_Kaletka_scz03.JPG Commons Wikimedia] [13.03.2014]
 
|Data_założenia  =  10 kwietnia 1929 r.
 
|Data_założenia  =  10 kwietnia 1929 r.
 
|Poziom_szkoły    =  podstawowy
 
|Poziom_szkoły    =  podstawowy
Linia 9: Linia 9:
 
|Adres            =  Nowa Kaletka
 
|Adres            =  Nowa Kaletka
 
}}
 
}}
''' Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1929 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel [[Edward Turowski|Edward Turowski]].<br/><br/>
+
''' Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1929 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był [[lkwim:Edward Turowski|Edward Turowski]].<br/><br/>
 
== Historia ==
 
== Historia ==
Początki szkoły polskiej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] sięgają 9 czerwca 1923 roku, kiedy to dzięki [[Towarzystwo Szkolne na Warmię| Towarzystwu Szkolnemu na Warmię]], udało się zebrać wnioski od rodziców dla 60 dzieci. Petycje dotyczyły zgody na wprowadzenie lekcji religii po polsku i nauki języka polskiego. Niestety władze niemieckie przesuwały termin uruchomienia lekcji w języku polskim. W Nowej Kaletce zorganizowano je dopiero w 1927 roku dla 15 dzieci, przy 64 zgłoszonych. W następnym roku zlikwidowano lekcje języka polskiego, powołując je w zamian w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]].  
+
Początki szkoły polskiej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] sięgają 9 czerwca 1923 r., kiedy to dzięki [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię| Polsko-Katolickiemu Towarzystwu Szkolnemu na Warmię]] udało się zebrać wnioski od rodziców 60 dzieci. Petycje dotyczyły zgody na wprowadzenie lekcji religii po polsku i nauki języka polskiego. Niestety władze niemieckie przesuwały termin uruchomienia lekcji w języku polskim. W Nowej Kaletce zorganizowano je dopiero w 1927 r. dla 15 dzieci (przy 64 zgłoszonych). W następnym roku zlikwidowano lekcje języka polskiego, w zamian powołując je w szkole w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]].  
  
Oficjalne uruchomienie Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce odbyło się 10 kwietnia 1929 r. Otwarcia szkoły dokonał pierwszy nauczyciel i zarazem jej kierownik Edward Turowski. Na rozpoczęcie przybyło ok. 41 uczniów, rodzice dzieci z polskiej ochronki, sołtys [[August Kuhn]]. W 1930 r. murowany budynek szkoły (wybudowany w podobnym stylu do wszystkich pruskich szkół) przetrwał w prawie nienaruszonym stanie wielki pożar. Niemcy wykorzystali te zdarzenie i pod pretekstem urządzenia schroniska dla ofiar pożaru zamknęli na pewien czas szkołę. Szkoła pod wpływem nieprzychylnej polityki władz niemieckich działała do 25 sierpnia 1939 r. Tego dnia aresztowano jej ostatniego kierownika i nauczyciela [[Józef Groth |Józefa Grotha]] wraz z małżonką [[Otylia Teszner-Grothowa |Otylią Teszner-Grothową]].
+
Oficjalne uruchomienie Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce odbyło się 10 kwietnia 1929 r. Otwarcia szkoły dokonał pierwszy nauczyciel i zarazem jej kierownik Edward Turowski. Na rozpoczęcie przybyło ok. 41 uczniów, rodzice dzieci z polskiej ochronki, sołtys [[August Kuhn]].  
 +
 
 +
W 1930 r. murowany budynek szkoły przetrwał w prawie nienaruszonym stanie wielki pożar. Niemcy wykorzystali to zdarzenie i pod pretekstem urządzenia schroniska dla ofiar pożaru zamknęli na pewien czas szkołę.  
 +
 
 +
Szkoła działała do 25 sierpnia 1939 r., kiedy to została zamknięta w wyniku nacisków władz niemieckich. Tego dnia aresztowano jej ostatniego kierownika i nauczyciela [[Józef Groth |Józefa Grotha]] wraz z żoną [[lkwim:Otylia Teszner-Grothowa |Otylią Teszner-Grothową]].
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
== Cele i zadania ==
 
== Cele i zadania ==
 
Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929 r.
 
Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929 r.
  
Zasadniczym celem szkoły polskiej w Nowej Kaletce, określonym przez jej pierwszego nauczyciela, było wychowanie pokolenia na "dobrych synów Boga i społeczeństwa".
+
Zasadniczym celem szkoły polskiej w Nowej Kaletce, określonym przez jej pierwszego nauczyciela, było wychowanie pokolenia na "dobrych synów Boga i społeczeństwa"<ref> Kronika ''Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce'', oprac. Bohdan Jerzy Koziełło-Poklewski, Wojciech Wrzesiński, Olsztyn 1979.</ref>.
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Kadra pedagogiczna ==
 
== Kadra pedagogiczna ==
Nazwiska nauczycieli, którzy pracowali w polskiej szkole w Nowej Kaletce zostały zapisane na tablicy pamiątkowej. Napis brzmi: "W tym domu w latach 1929-1939 mieściła się polska szkoła. Pomimo terroru i prześladowań, nie szczędząc swych sił uczyli w niej ugruntowując polskość: Edward Turowski, [[Tomasz Setny]], [[Seweryn Piątek]], [[Ryszard Knosała]], [[Paweł Trzciński]], [[Józef Groth]]". Tablica znajduje się na domu nr 26 w Nowej Kaletce, gdzie została umieszczona w 1957 r.
+
Nauczycielami Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce byli:
<br/>
+
*Edward Turowski
 
+
*[[Tomasz Setny]]
 +
*[[Seweryn Piątek]]
 +
*[[Ryszard Knosała]]
 +
*[[Paweł Trzciński]]
 +
*[[Józef Groth]]
 
== Osiągnięcia ==
 
== Osiągnięcia ==
W szkole w Nowej Kaletce dwukrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji w Nowej Kaletce, która miała miejsce 27 stycznia 1934 r., lekcję pokazową prowadzili nauczyciele: Tomasz Setny, [[Ryszard Goetze]], Jan Hinc, Mieczysław Oelberg. Lekcje dotyczyły przedmiotów religia i rachunki. Na drugiej konferencji zorganizowanej 28 sierpnia 1937 r. lekcję pokazową z przedmiotu przyroda przeprowadził nauczyciel Józef Groth, zaś referat wygłosił nauczyciel [[Konrad Sikora]].
+
W szkole w Nowej Kaletce dwukrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji w Nowej Kaletce, która miała miejsce 27 stycznia 1934 r., lekcję pokazową prowadzili nauczyciele: Tomasz Setny, [[Ryszard Ignacy Goetze]], [[Jan Hinc]], [[Mieczysław Oelberg]]. Lekcje dotyczyły przedmiotów religia i rachunki. Na drugiej konferencji zorganizowanej 28 sierpnia 1937 r. lekcję pokazową z przedmiotu przyroda przeprowadził Józef Groth, a referat wygłosił [[Konrad Sikora]].
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Uczniowie i absolwenci ==
 
== Uczniowie i absolwenci ==
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Nowej Kaletce uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929-1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:
+
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Nowej Kaletce uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929–1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:
 
* 1929 – 41 osób
 
* 1929 – 41 osób
 
* 1930 – 35 osób
 
* 1930 – 35 osób
Linia 42: Linia 51:
 
* 1938 – 11 osób
 
* 1938 – 11 osób
 
* 1939 – 12 osób
 
* 1939 – 12 osób
Absolwentami szkoły w Nowej Kaletce są m.in. uczniowie z roku szkolnego 1938 / 39: Paweł Białojan, Albert Grabowski, Alojzy Grabowski, Bernard Hermański, Alfons Harmański, Anna Harmańska, Fryderyk Krysik, Jan Krysik, Wilhelm Krysik, Franciszek Nowoczyn, Józef Nowoczyn, Rozalia Nowoczyn.
+
Absolwentami szkoły w Nowej Kaletce są m.in. uczniowie z roku szkolnego 1938/1939: Paweł Białojan, Albert Grabowski, Alojzy Grabowski, Bernard Hermański, Alfons Harmański, Anna Harmańska, Fryderyk Krysik, Jan Krysik, Wilhelm Krysik, Franciszek Nowoczyn, Józef Nowoczyn, Rozalia Nowoczyn.
 +
<br/>
 +
==Tablica pamiątkowa==
 +
W 1957 r. na byłym budynku szkoły w Nowej Kaletce (obecnie dom nr 26) została umieszczona tablica pamiątkowa. Napis na niej brzmi:
 +
 
 +
"W tym domu w latach 1929-1939 mieściła się polska szkoła. Pomimo terroru i prześladowań, nie szczędząc swych sił, uczyli w niej,  ugruntowując polskość: Edward Turowski, [[Tomasz Setny]], [[Seweryn Piątek]], [[Ryszard Knosała]], [[Paweł Trzciński]], [[Józef Groth]]".  
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Ciekawostki ==
 
== Ciekawostki ==
Po II wojnie światowej w budynku szkoły polskiej w Nowej Kaletce uruchomiono szkołę podstawową. W latach 1956-1958 szkoła podstawowa nosiła imię Józefa Grotha, ostatniego nauczyciela szkoły polskiej. W 1979 r. z okazji jubileuszu 50-lecia powstania szkół polskich w okresie międzywojennym w szkole podstawowej w Nowej Kaletce otwarto izbę pamięci.  
+
Po II wojnie światowej w budynku szkoły polskiej w Nowej Kaletce uruchomiono szkołę podstawową. W latach 1956–1958 szkoła podstawowa nosiła imię Józefa Grotha, ostatniego nauczyciela szkoły polskiej. W 1979 r. z okazji jubileuszu 50-lecia powstania szkół polskich w okresie międzywojennym w szkole podstawowej w Nowej Kaletce otwarto izbę pamięci.  
  
W 1999 r. zamknięto szkołę podstawową. Obecnie budynek byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce stanowi siedzibę [[Towarzystwa Przyjaciół Gimu|Towarzystwa Przyjaciół Gimu]] oraz świetlicę dla dzieci i młodzieży.  
+
W 1999 r. zamknięto szkołę podstawową. Obecnie budynek byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce stanowi siedzibę [[Towarzystwo Przyjaciół Gimu|Towarzystwa Przyjaciół Gimu]] oraz świetlicę dla dzieci i młodzieży.  
 
<br/>
 
<br/>
 
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
  
[http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=180:gmina-purda-nowa-kaletka&catid=27:wies-warminska&Itemid=125 domwarminski.pl, Nowa Kaletka][13.03.2014]
+
[http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=180:gmina-purda-nowa-kaletka&catid=27:wies-warminska&Itemid=125 domwarminski.pl] [13.03.2014]
  
Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960'', Warszawa 1978.
+
Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960'', Warszawa 1978.
  
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939'', Olsztyn 1980.
+
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939'', Olsztyn 1980.
  
 
''Kronika Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce''. Przygotowali do druku Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie", 1979, nr 1.
 
''Kronika Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce''. Przygotowali do druku Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie", 1979, nr 1.
  
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia'', Olsztyn 2010.
+
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia'', Olsztyn 2010.
  
Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939)'', [w:] ''Dziecko w historii - wątek korczakowski'', red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.
+
Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939)'', [w:] ''Dziecko w historii wątek korczakowski'', red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.
  
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Nowa_Kaletka pl.wikipedia.org, Nowa Kaletka][13.03.2014]
+
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Nowa_Kaletka pl.wikipedia.org, Nowa Kaletka] [13.03.2014]
 
<br/>
 
<br/>
[[Kategoria: Szkolnictwo]] [[Kategoria: Szkoły polskie w Prusach Wschodnich]] [[Kategoria: Nauczyciele polscy]] [[Kategoria: Prusy Wschodnie]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Purda]]
+
==Przypisy==
 +
<references>
 +
 
 +
[[Kategoria: Szkolnictwo]]  
 +
 
 +
[[Kategoria: Szkoły podstawowe]]  
 +
[[Kategoria: Powiat olsztyński]]  
 +
[[Kategoria: Purda (gmina wiejska)]]  
 +
[[Kategoria: 1919-1944]]

Aktualna wersja na dzień 11:56, 15 lut 2015

Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce

Budynek i tablica pamiątkowa byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce. Fot. S. Czachorowski. Źródło: Commons Wikimedia [13.03.2014]
Budynek i tablica pamiątkowa byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce. Fot. S. Czachorowski. Źródło: Commons Wikimedia [13.03.2014]
Data założenia: 10 kwietnia 1929 r.
Poziom szkoły: podstawowy
Adres: Nowa Kaletka

Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1929 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był Edward Turowski.

Historia

Początki szkoły polskiej w Nowej Kaletce sięgają 9 czerwca 1923 r., kiedy to dzięki Polsko-Katolickiemu Towarzystwu Szkolnemu na Warmię udało się zebrać wnioski od rodziców 60 dzieci. Petycje dotyczyły zgody na wprowadzenie lekcji religii po polsku i nauki języka polskiego. Niestety władze niemieckie przesuwały termin uruchomienia lekcji w języku polskim. W Nowej Kaletce zorganizowano je dopiero w 1927 r. dla 15 dzieci (przy 64 zgłoszonych). W następnym roku zlikwidowano lekcje języka polskiego, w zamian powołując je w szkole w Gietrzwałdzie.

Oficjalne uruchomienie Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce odbyło się 10 kwietnia 1929 r. Otwarcia szkoły dokonał pierwszy nauczyciel i zarazem jej kierownik Edward Turowski. Na rozpoczęcie przybyło ok. 41 uczniów, rodzice dzieci z polskiej ochronki, sołtys August Kuhn.

W 1930 r. murowany budynek szkoły przetrwał w prawie nienaruszonym stanie wielki pożar. Niemcy wykorzystali to zdarzenie i pod pretekstem urządzenia schroniska dla ofiar pożaru zamknęli na pewien czas szkołę.

Szkoła działała do 25 sierpnia 1939 r., kiedy to została zamknięta w wyniku nacisków władz niemieckich. Tego dnia aresztowano jej ostatniego kierownika i nauczyciela Józefa Grotha wraz z żoną Otylią Teszner-Grothową.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.

Zasadniczym celem szkoły polskiej w Nowej Kaletce, określonym przez jej pierwszego nauczyciela, było wychowanie pokolenia na "dobrych synów Boga i społeczeństwa"[1].

Kadra pedagogiczna

Nauczycielami Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce byli:

Osiągnięcia

W szkole w Nowej Kaletce dwukrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji w Nowej Kaletce, która miała miejsce 27 stycznia 1934 r., lekcję pokazową prowadzili nauczyciele: Tomasz Setny, Ryszard Ignacy Goetze, Jan Hinc, Mieczysław Oelberg. Lekcje dotyczyły przedmiotów religia i rachunki. Na drugiej konferencji zorganizowanej 28 sierpnia 1937 r. lekcję pokazową z przedmiotu przyroda przeprowadził Józef Groth, a referat wygłosił Konrad Sikora.

Uczniowie i absolwenci

Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Nowej Kaletce uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929–1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:

  • 1929 – 41 osób
  • 1930 – 35 osób
  • 1931 – 34 osoby
  • 1932 – 24 osoby
  • 1933 – 30 osób
  • 1934 – 22 osoby
  • 1935 – 19 osób
  • 1936 – 15 osób
  • 1937 – 12 osób
  • 1938 – 11 osób
  • 1939 – 12 osób

Absolwentami szkoły w Nowej Kaletce są m.in. uczniowie z roku szkolnego 1938/1939: Paweł Białojan, Albert Grabowski, Alojzy Grabowski, Bernard Hermański, Alfons Harmański, Anna Harmańska, Fryderyk Krysik, Jan Krysik, Wilhelm Krysik, Franciszek Nowoczyn, Józef Nowoczyn, Rozalia Nowoczyn.

Tablica pamiątkowa

W 1957 r. na byłym budynku szkoły w Nowej Kaletce (obecnie dom nr 26) została umieszczona tablica pamiątkowa. Napis na niej brzmi:

"W tym domu w latach 1929-1939 mieściła się polska szkoła. Pomimo terroru i prześladowań, nie szczędząc swych sił, uczyli w niej, ugruntowując polskość: Edward Turowski, Tomasz Setny, Seweryn Piątek, Ryszard Knosała, Paweł Trzciński, Józef Groth".

Ciekawostki

Po II wojnie światowej w budynku szkoły polskiej w Nowej Kaletce uruchomiono szkołę podstawową. W latach 1956–1958 szkoła podstawowa nosiła imię Józefa Grotha, ostatniego nauczyciela szkoły polskiej. W 1979 r. z okazji jubileuszu 50-lecia powstania szkół polskich w okresie międzywojennym w szkole podstawowej w Nowej Kaletce otwarto izbę pamięci.

W 1999 r. zamknięto szkołę podstawową. Obecnie budynek byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce stanowi siedzibę Towarzystwa Przyjaciół Gimu oraz świetlicę dla dzieci i młodzieży.

Bibliografia

domwarminski.pl [13.03.2014]

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.

Kronika Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce. Przygotowali do druku Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie", 1979, nr 1.

Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.

Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939), [w:] Dziecko w historii – wątek korczakowski, red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.

pl.wikipedia.org, Nowa Kaletka [13.03.2014]

Przypisy

<references>
  1. Kronika Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce, oprac. Bohdan Jerzy Koziełło-Poklewski, Wojciech Wrzesiński, Olsztyn 1979.