Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Bibliografia) |
|||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
|Adres = Nowa Kaletka | |Adres = Nowa Kaletka | ||
}} | }} | ||
| − | + | ''' Katolicka Szkoła Polska w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] ''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1929 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel [[lkwim: Edward Turowski|Edward Turowski ]].<br/><br/> | |
| − | ''' Katolicka Szkoła Polska w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] ''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1929 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel [[lkwim: Edward Turowski|Edward Turowski ]].<br/> | ||
== Historia == | == Historia == | ||
Początki szkoły polskiej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] sięgają 9 czerwca 1923 roku, kiedy to dzięki [[Towarzystwo Szkolne na Warmię| Towarzystwu Szkolnemu na Warmię]], udało się zebrać wnioski od rodziców dla 60 dzieci. Petycje dotyczyły zgody na wprowadzenie lekcji religii po polsku i nauki języka polskiego. Niestety władze niemieckie przesuwały termin uruchomienia lekcji w języku polskim. W [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] zorganizowane je dopiero w 1927 roku dla 15 dzieci, przy 64 zgłoszonych. W następnym roku zlikwidowano lekcje języka polskiego w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]], powołując je w zamian w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]]. | Początki szkoły polskiej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] sięgają 9 czerwca 1923 roku, kiedy to dzięki [[Towarzystwo Szkolne na Warmię| Towarzystwu Szkolnemu na Warmię]], udało się zebrać wnioski od rodziców dla 60 dzieci. Petycje dotyczyły zgody na wprowadzenie lekcji religii po polsku i nauki języka polskiego. Niestety władze niemieckie przesuwały termin uruchomienia lekcji w języku polskim. W [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] zorganizowane je dopiero w 1927 roku dla 15 dzieci, przy 64 zgłoszonych. W następnym roku zlikwidowano lekcje języka polskiego w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]], powołując je w zamian w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]]. | ||
Oficjalne uruchomienie Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce odbyło się 10 kwietnia 1929 r. Otwarcia szkoły dokonał pierwszy nauczyciel i zarazem jej kierownik [[lkwim: Edward Turowski| Edward Turowski]]. Na rozpoczęcie przybyło ok. 41 uczniów, rodzice dzieci z polskiej ochronki, sołtys [[August Kuhn]]. W 1930 r. murowany budynek szkoły wybudowany w podobnym stylu do wszystkich pruskich szkół, przetrwał w prawie nienaruszonym stanie wielki pożar. Niemcy wykorzystali te zdarzenie i zamknęli na pewien czas szkołę pod pretekstem urządzenia schroniska ofiarom pożaru. Szkoła pod wpływem nieprzychylnej polityki władz niemieckich działała do 25 sierpnia 1939 r. Tego dnia aresztowano ostatniego jej kierownika i nauczyciela [[Józef Groth |Józefa Grotha]] wraz z małżonką [[lkwim: Otylia Teszner-Grothowa |Otylią Teszner-Grothową]]. | Oficjalne uruchomienie Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce odbyło się 10 kwietnia 1929 r. Otwarcia szkoły dokonał pierwszy nauczyciel i zarazem jej kierownik [[lkwim: Edward Turowski| Edward Turowski]]. Na rozpoczęcie przybyło ok. 41 uczniów, rodzice dzieci z polskiej ochronki, sołtys [[August Kuhn]]. W 1930 r. murowany budynek szkoły wybudowany w podobnym stylu do wszystkich pruskich szkół, przetrwał w prawie nienaruszonym stanie wielki pożar. Niemcy wykorzystali te zdarzenie i zamknęli na pewien czas szkołę pod pretekstem urządzenia schroniska ofiarom pożaru. Szkoła pod wpływem nieprzychylnej polityki władz niemieckich działała do 25 sierpnia 1939 r. Tego dnia aresztowano ostatniego jej kierownika i nauczyciela [[Józef Groth |Józefa Grotha]] wraz z małżonką [[lkwim: Otylia Teszner-Grothowa |Otylią Teszner-Grothową]]. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Cele i zadania == | == Cele i zadania == | ||
Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929r. | Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929r. | ||
| Linia 23: | Linia 20: | ||
Zasadniczym celem szkoły polskiej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]], określonym przez jej pierwszego nauczyciela, było wychowanie pokolenia na dobrych synów Boga i społeczeństwa. | Zasadniczym celem szkoły polskiej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]], określonym przez jej pierwszego nauczyciela, było wychowanie pokolenia na dobrych synów Boga i społeczeństwa. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Kadra pedagogiczna == | == Kadra pedagogiczna == | ||
Nazwiska nauczycieli, którzy pracowali w polskiej szkole w [[Nowa Kaletka| Nowej Kaletce]] zostały zapisane na tablicy pamiątkowej. Napis brzmi: „W tym domu w latach 1929 – 1939 mieściła się polska szkoła. Pomimo terroru i prześladowań, nie szczędząc swych sił uczyli w niej ugruntowując polskość: [[lkwim: Edward Turowski| Edward Turowski]], [[Tomasz Setny]], [[Seweryn Piątek]], [[Ryszard Knosała]], [[Paweł Trzciński]], [[Józef Groth]]”. Tablica znajduje się na domu nr 26 w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]], gdzie została umieszczona w 1957 r. | Nazwiska nauczycieli, którzy pracowali w polskiej szkole w [[Nowa Kaletka| Nowej Kaletce]] zostały zapisane na tablicy pamiątkowej. Napis brzmi: „W tym domu w latach 1929 – 1939 mieściła się polska szkoła. Pomimo terroru i prześladowań, nie szczędząc swych sił uczyli w niej ugruntowując polskość: [[lkwim: Edward Turowski| Edward Turowski]], [[Tomasz Setny]], [[Seweryn Piątek]], [[Ryszard Knosała]], [[Paweł Trzciński]], [[Józef Groth]]”. Tablica znajduje się na domu nr 26 w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]], gdzie została umieszczona w 1957 r. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Osiągnięcia == | == Osiągnięcia == | ||
W szkole w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] dwukrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]], która miała miejsce 27.01.1934 r., lekcję pokazową prowadzili nauczyciele: [[Tomasz Setny]], [[Ryszard Goetze]], [[Jan Hinc]], [[Mieczysław Oelberg]]. Lekcje dotyczyły przedmiotów religia i rachunki. Na drugiej konferencji zorganizowanej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] (28.08.1937 r.) lekcję pokazową z przedmiotu przyroda przeprowadził nauczyciel [[Józef Groth]], zaś referat wygłosił nauczyciel [[Konrad Sikora]]. | W szkole w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] dwukrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]], która miała miejsce 27.01.1934 r., lekcję pokazową prowadzili nauczyciele: [[Tomasz Setny]], [[Ryszard Goetze]], [[Jan Hinc]], [[Mieczysław Oelberg]]. Lekcje dotyczyły przedmiotów religia i rachunki. Na drugiej konferencji zorganizowanej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] (28.08.1937 r.) lekcję pokazową z przedmiotu przyroda przeprowadził nauczyciel [[Józef Groth]], zaś referat wygłosił nauczyciel [[Konrad Sikora]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Uczniowie/Absolwenci == | == Uczniowie/Absolwenci == | ||
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Do szkoły w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929 - 1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco: | Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Do szkoły w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929 - 1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco: | ||
| Linia 45: | Linia 39: | ||
* 1938 - 11 osób | * 1938 - 11 osób | ||
* 1939 - 12 osób | * 1939 - 12 osób | ||
| − | |||
Absolwentami szkoły w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] są m.in. uczniowie z roku szkolnego 1938/39: Paweł Białojan, Albert Grabowski, Alojzy Grabowski, Bernard Hermański, Alfons Harmański, Anna Harmańska, Fryderyk Krysik, Jan Krysik, Wilhelm Krysik, Franciszek Nowoczyn, Józef Nowoczyn, Rozalia Nowoczyn. | Absolwentami szkoły w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] są m.in. uczniowie z roku szkolnego 1938/39: Paweł Białojan, Albert Grabowski, Alojzy Grabowski, Bernard Hermański, Alfons Harmański, Anna Harmańska, Fryderyk Krysik, Jan Krysik, Wilhelm Krysik, Franciszek Nowoczyn, Józef Nowoczyn, Rozalia Nowoczyn. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
| − | |||
Po II wojnie w budynku szkoły polskiej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] uruchomiono szkołę podstawową. W latach 1956 - 1958 szkole podstawowej nadano imię [[Józef Groth |Józefa Grotha]], ostatniego nauczyciela szkoły polskiej. W 1979 r. z okazji jubileuszu 50-lecia powstania szkół polskich w okresie międzywojennym w Szkole Podstawowej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] otwarto izbę pamięci. W 1999 r. zamknięto szkołę podstawową. Obecnie budynek byłej szkoły polskiej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] stanowi siedzibę [[Towarzystwa Przyjaciół Gimu |Towarzystwa Przyjaciół Gimu]] oraz świetlicę dla dzieci i młodzieży. | Po II wojnie w budynku szkoły polskiej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] uruchomiono szkołę podstawową. W latach 1956 - 1958 szkole podstawowej nadano imię [[Józef Groth |Józefa Grotha]], ostatniego nauczyciela szkoły polskiej. W 1979 r. z okazji jubileuszu 50-lecia powstania szkół polskich w okresie międzywojennym w Szkole Podstawowej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] otwarto izbę pamięci. W 1999 r. zamknięto szkołę podstawową. Obecnie budynek byłej szkoły polskiej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] stanowi siedzibę [[Towarzystwa Przyjaciół Gimu |Towarzystwa Przyjaciół Gimu]] oraz świetlicę dla dzieci i młodzieży. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | |||
''Kronika Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce''. Przygotowali do druku: Koziełło-Poklewski Bohdan , Wrzesiński Wojciech, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 1979, nr 1. | ''Kronika Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce''. Przygotowali do druku: Koziełło-Poklewski Bohdan , Wrzesiński Wojciech, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 1979, nr 1. | ||
| Linia 71: | Linia 59: | ||
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Nowa_Kaletka wikipedia][13.03.2014] | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Nowa_Kaletka wikipedia][13.03.2014] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Szkolnictwo]] [[Kategoria: Szkoły polskie w Prusach Wschodnich]] [[Kategoria: Nauczyciele polscy]] [[Kategoria: Prusy Wschodnie]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Purda]] | |
| − | [[Kategoria: Szkolnictwo]] [[Kategoria: Szkoły polskie w Prusach Wschodnich]] [[Kategoria: Nauczyciele polscy]] [[Kategoria: Prusy Wschodnie]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: Gmina Purda]] | ||
Wersja z 12:26, 22 kwi 2014
| Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce | |
| | |
![Budynek i tablica pamiątkowa byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce źródło: wikipedia [13.03.2014]](/index.php/Plik:Nowa_kaletka.jpg) Budynek i tablica pamiątkowa byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce źródło: wikipedia [13.03.2014]
| |
| Data założenia: | 10.04.1929 |
| Poziom szkoły: | podstawowy |
| Adres: | Nowa Kaletka |
Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w Prusach Wschodnich. Powstała w 1929 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel Edward Turowski .
Spis treści
Historia
Początki szkoły polskiej w Nowej Kaletce sięgają 9 czerwca 1923 roku, kiedy to dzięki Towarzystwu Szkolnemu na Warmię, udało się zebrać wnioski od rodziców dla 60 dzieci. Petycje dotyczyły zgody na wprowadzenie lekcji religii po polsku i nauki języka polskiego. Niestety władze niemieckie przesuwały termin uruchomienia lekcji w języku polskim. W Nowej Kaletce zorganizowane je dopiero w 1927 roku dla 15 dzieci, przy 64 zgłoszonych. W następnym roku zlikwidowano lekcje języka polskiego w Nowej Kaletce, powołując je w zamian w Gietrzwałdzie.
Oficjalne uruchomienie Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce odbyło się 10 kwietnia 1929 r. Otwarcia szkoły dokonał pierwszy nauczyciel i zarazem jej kierownik Edward Turowski. Na rozpoczęcie przybyło ok. 41 uczniów, rodzice dzieci z polskiej ochronki, sołtys August Kuhn. W 1930 r. murowany budynek szkoły wybudowany w podobnym stylu do wszystkich pruskich szkół, przetrwał w prawie nienaruszonym stanie wielki pożar. Niemcy wykorzystali te zdarzenie i zamknęli na pewien czas szkołę pod pretekstem urządzenia schroniska ofiarom pożaru. Szkoła pod wpływem nieprzychylnej polityki władz niemieckich działała do 25 sierpnia 1939 r. Tego dnia aresztowano ostatniego jej kierownika i nauczyciela Józefa Grotha wraz z małżonką Otylią Teszner-Grothową.
Cele i zadania
Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929r.
Zasadniczym celem szkoły polskiej w Nowej Kaletce, określonym przez jej pierwszego nauczyciela, było wychowanie pokolenia na dobrych synów Boga i społeczeństwa.
Kadra pedagogiczna
Nazwiska nauczycieli, którzy pracowali w polskiej szkole w Nowej Kaletce zostały zapisane na tablicy pamiątkowej. Napis brzmi: „W tym domu w latach 1929 – 1939 mieściła się polska szkoła. Pomimo terroru i prześladowań, nie szczędząc swych sił uczyli w niej ugruntowując polskość: Edward Turowski, Tomasz Setny, Seweryn Piątek, Ryszard Knosała, Paweł Trzciński, Józef Groth”. Tablica znajduje się na domu nr 26 w Nowej Kaletce, gdzie została umieszczona w 1957 r.
Osiągnięcia
W szkole w Nowej Kaletce dwukrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji w Nowej Kaletce, która miała miejsce 27.01.1934 r., lekcję pokazową prowadzili nauczyciele: Tomasz Setny, Ryszard Goetze, Jan Hinc, Mieczysław Oelberg. Lekcje dotyczyły przedmiotów religia i rachunki. Na drugiej konferencji zorganizowanej w Nowej Kaletce (28.08.1937 r.) lekcję pokazową z przedmiotu przyroda przeprowadził nauczyciel Józef Groth, zaś referat wygłosił nauczyciel Konrad Sikora.
Uczniowie/Absolwenci
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Nowej Kaletce uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929 - 1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:
- 1929 - 41 osób
- 1930 - 35 osób
- 1931 - 34 osoby
- 1932 - 24 osoby
- 1933 - 30 osób
- 1934 - 22 osoby
- 1935 - 19 osób
- 1936 - 15 osób
- 1937 - 12 osób
- 1938 - 11 osób
- 1939 - 12 osób
Absolwentami szkoły w Nowej Kaletce są m.in. uczniowie z roku szkolnego 1938/39: Paweł Białojan, Albert Grabowski, Alojzy Grabowski, Bernard Hermański, Alfons Harmański, Anna Harmańska, Fryderyk Krysik, Jan Krysik, Wilhelm Krysik, Franciszek Nowoczyn, Józef Nowoczyn, Rozalia Nowoczyn.
Ciekawostki
Po II wojnie w budynku szkoły polskiej w Nowej Kaletce uruchomiono szkołę podstawową. W latach 1956 - 1958 szkole podstawowej nadano imię Józefa Grotha, ostatniego nauczyciela szkoły polskiej. W 1979 r. z okazji jubileuszu 50-lecia powstania szkół polskich w okresie międzywojennym w Szkole Podstawowej w Nowej Kaletce otwarto izbę pamięci. W 1999 r. zamknięto szkołę podstawową. Obecnie budynek byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce stanowi siedzibę Towarzystwa Przyjaciół Gimu oraz świetlicę dla dzieci i młodzieży.
Bibliografia
Kronika Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce. Przygotowali do druku: Koziełło-Poklewski Bohdan , Wrzesiński Wojciech, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 1979, nr 1.
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939), [w:] Dziecko w historii - wątek korczakowski, (red.) Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.
Nowa Kaletka[13.03.2014]
wikipedia[13.03.2014]
