Kirkut żydowski w Szczytnie

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Wielka architektura sakralna

typ obiektu: kościół
datacja: 1763
powiat: nowo miejski
gmina: Lubawa
miejscowość: Rożental
parafia: rzymsko-katolicka

Kościół

Położenie


Opis


Ciekawostki


Bibliografia


Kategotia: zabytki techniki

Kirkut żydowski w Szczytnie leży przy ul. Łomżyńskiej. W opracowaniach dotyczących dziejów Żydów podkreśla się, że należy on do najlepiej zachowanych na Warmii i Mazurach. Potwierdzać to może ilość zachowanych macew i ich stan. Fakt, że kirkut jest także najstarszym w regionie świadczy najstarsza zachowana tutaj macewa, pochodząca z 1833 roku. Na cmentarzu chowano ludzi w latach 1815-1937. Ostatni znany pochówek odbył się pod koniec lat 30. XX wieku. W 1815 roku tutejsi Żydzi za 20 talarów zakupili działkę za miastem, za którą mieli płacić czynsz w wysokości 60 srebrnych groszy. Grzebano tutaj zmarłych zarówno z terenu miasta, jak i całego powiatu szczycieńskiego. Do końca XIX wieku macewy miały najczęściej formy pionowych „tablic” wykonanych z piaskowca, marmuru lub rzadziej z granitu, często zwieńczonych ozdobnymi szczytami. W wielu przypadkach towarzyszyły im tumby. Nagrobki były wykonywane najczęściej w lokalnych zakładach kamieniarskich, ale również sprowadzano je m.in. z Olsztyna i Bydgoszczy. Niektóre z nich były zdobione płaskorzeźbionymi symbolami religijnymi, związanymi z rodowym i etnicznym pochodzeniem zmarłych. Inskrypcje zamieszczano najczęściej równolegle w języku hebrajskim i niemieckim, choć zdarzają się napisy tylko w jednym z języków. Współcześnie cmentarz żydowski w Szczytnie zajmuje powierzchnię 0,16 ha i jest nieogrodzony. Pomimo dewastacji zaistniałych w czasach III Rzeszy i PRL w 2005 roku naliczono 70 macew, w 2007 roku doliczono się pięćdziesięciu, a obecnie jest ich jeszcze mniej.

Kapliczka w Bukwałdzie. © Stanisław Kuprjaniuk
Kapliczka w Bukwałdzie. © Stanisław Kuprjaniuk
Kapliczka w Bukwałdzie. © Stanisław Kuprjaniuk

A. Kossert, Die jüdische Gemeinde Ortelsburg. Ein Beitrag zur Geschichte der Juden in Masuren, w: Zur Geschichte und Kultur der Juden in Ost- und Westpreussen, red. M. Brocke, M. Heitmann, H. Lordick, Hildesheim 2000. A. Kossert, Z dziejów gminy żydowskiej w Szczytnie, w: Powiat Szczycieński. Przeszłość – współczesność, red. G. Jasiński, Z. Kudrzycki, A. Misiuk, Szczytno 2006. G. Świderski, Symbolika płaskorzeźb na cmentarzu żydowskim w Szczytnie, „Rocznik Mazurski”, t. 10, 2006. G. Świderski, Autorstwo macew z cmentarza żydowskiego w Szczytnie, „Rocznik Mazurski”, t. 11, 2007. W. Knercer, Cmentarze żydowskie na terenie województwa olsztyńskiego. Historia, stan obecny, w: Cmentarze żydowskie, „Studia z dziejów kultury żydowskiej w Polsce”, t. 2, red. J. Woronczak, Wrocław 1995.