Kolej Nadzalewowa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Linia 15: Linia 15:
 
<br/>
 
<br/>
 
== Opis ==
 
== Opis ==
[[Plik:tolk1.jpg|right|thumb|300px|Torowisko w Tolkmicku. © Stanisław Kuprjaniuk]]
 
 
W 1897 roku rozpoczęto budowę kolei, będącej prywatną inwestycją towarzystwa akcyjnego z [[Królewiec|Królewca]]. W maju 1899 roku ukończono budowę odcinka z [[Elbląg|Elbląga]] do [[Frombork|Fromborka]], a we wrześniu oddano do użytku odcinek łączący Frombork z [[Braniewo|Braniewem]]. Cała zbudowana trasa liczyła 48,3 km i pociągi pokonywały ją w ciągu 1 godziny i 35 minut. Jednocześnie w Elblągu ukończono prace przy budowie dwóch nowych dworców: [[Dworzec Elbląg Miasto|Elbląg Miasto]] oraz [[Dworzec Elbląg Angielskie Źródło|Elbląg Angielskie Źródło]]. Dworzec Elbląg Miasto i [[Elbląg Dworzec Wschodni|Dworzec Wschodni]] łączyła  od tego czasu linia kolejowa biegnąca przez miasto.  
 
W 1897 roku rozpoczęto budowę kolei, będącej prywatną inwestycją towarzystwa akcyjnego z [[Królewiec|Królewca]]. W maju 1899 roku ukończono budowę odcinka z [[Elbląg|Elbląga]] do [[Frombork|Fromborka]], a we wrześniu oddano do użytku odcinek łączący Frombork z [[Braniewo|Braniewem]]. Cała zbudowana trasa liczyła 48,3 km i pociągi pokonywały ją w ciągu 1 godziny i 35 minut. Jednocześnie w Elblągu ukończono prace przy budowie dwóch nowych dworców: [[Dworzec Elbląg Miasto|Elbląg Miasto]] oraz [[Dworzec Elbląg Angielskie Źródło|Elbląg Angielskie Źródło]]. Dworzec Elbląg Miasto i [[Elbląg Dworzec Wschodni|Dworzec Wschodni]] łączyła  od tego czasu linia kolejowa biegnąca przez miasto.  
Od momentu powstania Kolej Nadzalewowa stanowiła ważny fragment lokalnej [[sieć kolejowa w Prusach Wschodnich|sieci kolejowej w Prusach Wschodnich]], łącząc dwa większe miasta (Elbląg i Braniewo). Oprócz lokalnego ruchu osobowego towarowego w latach międzywojennych kursowały tu w ciągu całego roku także pociągi turystyczne Niemieckich Kolei Państwowych ([[Deutsche Reichsbahn]]), jadące przez [[Tolkmicko]] i Braniewo do Królewca. Główną stacją na trasie HUB było Tolkmicko, w którym kilka razy dziennie odbywały się mijanki pociągów kursujących między Elblągiem i Braniewem. Tu także podróżni mieli możliwość przesiadki na statki „białej floty” do [[Krynica Morska|Krynicy Morskiej]].  
+
Od momentu powstania Kolej Nadzalewowa stanowiła ważny fragment lokalnej [[sieć kolejowa w Prusach Wschodnich|sieci kolejowej w Prusach Wschodnich]], łącząc dwa większe miasta (Elbląg i Braniewo). Oprócz lokalnego ruchu osobowego towarowego w latach międzywojennych kursowały tu w ciągu całego roku także pociągi turystyczne Niemieckich Kolei Państwowych ([[Deutsche Reichsbahn]]), jadące przez [[Tolkmicko]] i Braniewo do Królewca. Główną stacją na trasie HUB było Tolkmicko, w którym kilka razy dziennie odbywały się mijanki pociągów kursujących między Elblągiem i Braniewem. Tu także podróżni mieli możliwość przesiadki na statki „białej floty” do [[Krynica Morska|Krynicy Morskiej]]. [[Plik:tolk1.jpg|right|thumb|300px|Torowisko w Tolkmicku. © Stanisław Kuprjaniuk]]
 
W wyniku działań wojennych zniszczeniu uległy niektóre obiekty jak most nad [[rzeka Pasłęka|rzeką Pasłęka]] koło Braniewa. Odbudowa zniszczeń trwała do 1949 roku i linia przeszła pod zarząd PKP pozostając trasą o znaczeniu lokalnym. Wciąż jednak ze względu na słabo rozwinięty transport samochodowy, stanowiła doskonały środek transportu dla mieszkańców nadzalewowych miejscowości, pracujących przede wszystkim w Elblągu. Dużą część pasażerów stanowili turyści tłumnie wypoczywający w okresie letnim nad Zalewem Wiślanym.  
 
W wyniku działań wojennych zniszczeniu uległy niektóre obiekty jak most nad [[rzeka Pasłęka|rzeką Pasłęka]] koło Braniewa. Odbudowa zniszczeń trwała do 1949 roku i linia przeszła pod zarząd PKP pozostając trasą o znaczeniu lokalnym. Wciąż jednak ze względu na słabo rozwinięty transport samochodowy, stanowiła doskonały środek transportu dla mieszkańców nadzalewowych miejscowości, pracujących przede wszystkim w Elblągu. Dużą część pasażerów stanowili turyści tłumnie wypoczywający w okresie letnim nad Zalewem Wiślanym.  
 
W latach 1975-1982 wybudowano kolejową obwodnicę Elbląga, przenosząc ruch pociągów poza miasto. Zlikwidowano dworzec Elbląg Miasto, a stacją początkową dla kolei stał się dawny Dworzec Wschodni. W nowej sytuacji pociąg ruszał ze stacji Elbląg (dawny Dworzec Wschodni) i obwodnicą docierał do stacji Elbląg Zdrój (dawny dworzec Elbląg Angielskie Źródło). Dalej mijał przystanki [[Rubno Wielkie]], [[Jagodno]], [[Kamienica Elbląska]], [[Nadbrzeże]] i docierał do [[Suchacz|Suchacza]]. Następnym przystankiem były [[Kadyny]]. Jadąc dalej z Tolkmicka do Fromborka widać było z pociągu leżący w wodach Zalewu Wiślanego potężny głaz narzutowy - [[Święty Kamień]]. W Braniewie pierwszą stacją była Górna Brama, a następną - Braniewo. Przez cały okres funkcjonowania Kolei Nadzalewowej jej pociągi nigdy nie jeździły z oszołamiającą szybkością. Było to korzystne zwłaszcza dla turystów, którzy mogli podziwiać uroki okolicy.  
 
W latach 1975-1982 wybudowano kolejową obwodnicę Elbląga, przenosząc ruch pociągów poza miasto. Zlikwidowano dworzec Elbląg Miasto, a stacją początkową dla kolei stał się dawny Dworzec Wschodni. W nowej sytuacji pociąg ruszał ze stacji Elbląg (dawny Dworzec Wschodni) i obwodnicą docierał do stacji Elbląg Zdrój (dawny dworzec Elbląg Angielskie Źródło). Dalej mijał przystanki [[Rubno Wielkie]], [[Jagodno]], [[Kamienica Elbląska]], [[Nadbrzeże]] i docierał do [[Suchacz|Suchacza]]. Następnym przystankiem były [[Kadyny]]. Jadąc dalej z Tolkmicka do Fromborka widać było z pociągu leżący w wodach Zalewu Wiślanego potężny głaz narzutowy - [[Święty Kamień]]. W Braniewie pierwszą stacją była Górna Brama, a następną - Braniewo. Przez cały okres funkcjonowania Kolei Nadzalewowej jej pociągi nigdy nie jeździły z oszołamiającą szybkością. Było to korzystne zwłaszcza dla turystów, którzy mogli podziwiać uroki okolicy.  

Wersja z 11:29, 22 sty 2014

Koleje na Warmii i Mazurach

typ obiektu: Kolej nadzalewowa
datacja: 1897-1899
powiat: elbląski, braniewski
gmina: Elbląg, Tolkmicko, Frombork, Braniewo

Kolej nadzalewowa

Położenie

Rozjazd torowiska w Tolkmicku. © Stanisław Kuprjaniuk
Budynek dworca w Tolkmicku. © Stanisław Kuprjaniuk

Kolej Nadzalewowa (niem. Haffuferbahn – HUB) to linia kolejowa, która w zamyśle niemieckich projektantów miała połączyć Elbląg z Królewcem, wzdłuż Zalewu Wiślanego.

Opis

W 1897 roku rozpoczęto budowę kolei, będącej prywatną inwestycją towarzystwa akcyjnego z Królewca. W maju 1899 roku ukończono budowę odcinka z Elbląga do Fromborka, a we wrześniu oddano do użytku odcinek łączący Frombork z Braniewem. Cała zbudowana trasa liczyła 48,3 km i pociągi pokonywały ją w ciągu 1 godziny i 35 minut. Jednocześnie w Elblągu ukończono prace przy budowie dwóch nowych dworców: Elbląg Miasto oraz Elbląg Angielskie Źródło. Dworzec Elbląg Miasto i Dworzec Wschodni łączyła od tego czasu linia kolejowa biegnąca przez miasto.

Od momentu powstania Kolej Nadzalewowa stanowiła ważny fragment lokalnej sieci kolejowej w Prusach Wschodnich, łącząc dwa większe miasta (Elbląg i Braniewo). Oprócz lokalnego ruchu osobowego towarowego w latach międzywojennych kursowały tu w ciągu całego roku także pociągi turystyczne Niemieckich Kolei Państwowych (Deutsche Reichsbahn), jadące przez Tolkmicko i Braniewo do Królewca. Główną stacją na trasie HUB było Tolkmicko, w którym kilka razy dziennie odbywały się mijanki pociągów kursujących między Elblągiem i Braniewem. Tu także podróżni mieli możliwość przesiadki na statki „białej floty” do Krynicy Morskiej.
Torowisko w Tolkmicku. © Stanisław Kuprjaniuk

W wyniku działań wojennych zniszczeniu uległy niektóre obiekty jak most nad rzeką Pasłęka koło Braniewa. Odbudowa zniszczeń trwała do 1949 roku i linia przeszła pod zarząd PKP pozostając trasą o znaczeniu lokalnym. Wciąż jednak ze względu na słabo rozwinięty transport samochodowy, stanowiła doskonały środek transportu dla mieszkańców nadzalewowych miejscowości, pracujących przede wszystkim w Elblągu. Dużą część pasażerów stanowili turyści tłumnie wypoczywający w okresie letnim nad Zalewem Wiślanym. W latach 1975-1982 wybudowano kolejową obwodnicę Elbląga, przenosząc ruch pociągów poza miasto. Zlikwidowano dworzec Elbląg Miasto, a stacją początkową dla kolei stał się dawny Dworzec Wschodni. W nowej sytuacji pociąg ruszał ze stacji Elbląg (dawny Dworzec Wschodni) i obwodnicą docierał do stacji Elbląg Zdrój (dawny dworzec Elbląg Angielskie Źródło). Dalej mijał przystanki Rubno Wielkie, Jagodno, Kamienica Elbląska, Nadbrzeże i docierał do Suchacza. Następnym przystankiem były Kadyny. Jadąc dalej z Tolkmicka do Fromborka widać było z pociągu leżący w wodach Zalewu Wiślanego potężny głaz narzutowy - Święty Kamień. W Braniewie pierwszą stacją była Górna Brama, a następną - Braniewo. Przez cały okres funkcjonowania Kolei Nadzalewowej jej pociągi nigdy nie jeździły z oszołamiającą szybkością. Było to korzystne zwłaszcza dla turystów, którzy mogli podziwiać uroki okolicy. W latach 90. XX wieku znacznie zmalała liczba pasażerów Kolei Nadzalewowej, co miało duży wpływ na rosnące problemy z utrzymaniem rentowności linii. Było też celowe działanie „czynników wyższych” bowiem z rozkładu jazdy zdjęto charakteryzujące się największą frekwencją kursy pociągów. 1 kwietnia 2006 roku ostatecznie zawieszono kursy pociągów Elbląg - Tolkmicko - Braniewo. Zamknięto stacje kolejowe i zaprzestano konserwacji peronów i torów. Od tego czasu po linii przejeżdżały tylko pociągi specjalne o charakterze turystycznym. Unikatowość Nadzalewówki uratowała ją przed całkowitym demontażem. Zgodnie z rozporządzeniem Nr 1 Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 31 stycznia 2007 roku, trasę nadzalewową ujęto w Planie Ochrony Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej, jako jeden z elementów krajobrazu naturalnego. W sezonach letnich 2010 i 2011 wznowiono, na czas wakacji, kursy ze stacji Grudziądz i Elbląg do Braniewa, wyłącznie w soboty i niedziele jako „pociąg turystyczny”. Połączenie zostało uruchomione dzięki 9 partnerom: Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie i lokalnym samorządom obszarów leżących wzdłuż przebiegu linii kolejowej. Operatorem połączenia było Pomorskie Towarzystwo Miłośników Kolei Żelaznych. W 2012 i 2013 roku pociągi kursowały na trasie Elbląg-Frombork, ponieważ Braniewo nie chciało finansować reaktywacji Kolei Nadzalewowej.

Ciekawostki

Do 1918 roku na odcinku Elbląg - Kadyny spotkać można było pociąg cesarza Niemiec, Wilhelma II, który w Kadynach miał swoją letnią rezydencję.

W Tolkmicku zachowany jest piękny budynek dworca. Analogiczny budynek dworca istniejący we Fromborku został rozebrany w latach 60. XX wieku.

Bibliografia