Kriwe

Kriwe, Criwe. Nazwa określająca kapłana pruskiego (bałtyjskiego). Piotr z Dusurga w swojej Kronice ziemi pruskiej napisał, iż w miejscu zwanym Romowe mieszkał człowiek zwany Kriwe. Był on głównym kapłanem kult pogańskiego wszystkich ludów bałtyjskich, niczym papież w Rzymie.

Dawniej wyrażono też pogląd, iż słowo Kriwe było imieniem własnym osoby – ostatniego kapłana pruskich bogów, strażnika świętego ognia, w Nadrowii. Inne ziemie plemienne również miały mieć podobnych kapłanów ognia.

Obecnie badacze tego zagadnienia skłaniają się do twierdzenia, iż słowo „kriwe” oznaczało jeden z rodzajów kapłanów, obok tuliszów, ligaszów i wurszajtisów. Kriwe to główny kapłan każdego z okręgów osadniczych. Nazwa ta mogła się wiązać z atrybutem kapłańskim – poskręcanej i powykrzywianej drewnianej laski zwanej krzywulą. Kriwe za pomocą laski krzywuli miał „krzywać”, czyli „wróżyć, zamawiać, czarować”. Składał też ofiary bogom.

Bibliografia

Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, tłum. S. Wyszomirski, Toruń 2004.

R. Tomicki, Czy Kriwe krzywał? Kilka uwag o pożytkach z przeżytków, [w:] Archeologia w teorii i praktyce, red. A. Buko, P. Urbańczyk, Warszawa 2000.

Łucja Okulicz-Kozaryn, Dzieje Prusów, Wrocław 2000.

Grzegorz Białuński, Las w wierzeniach Prusów i Jaćwięgów, Feste Boyen. Pismo Towarzystwa Miłośników Twierdzy Boyen, z. 1 (2002).

Antoni Mierzyński, Romowe. Rozprawa archeologiczna, Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego, 1900, t. XXVII, z. 1–2.