Kronin: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 108<ref>Łącznie: Kronin, | + | |liczba ludności = 108<ref>Łącznie: Kronin, Bukowa i Wągniki.</ref> |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | ''' Kronin ''' (niem. ''Krönau'') – | + | ''' Kronin ''' (niem. ''Krönau'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat elbląski|powiecie elbląskim]], w [[Pasłęk (gmina miejsko-wiejska)|gminie Pasłęk]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. |
Miejscowość w 2010 roku liczyła 108 mieszkańców (łącznie z [[Bukowa|Bukową]] i [[Wągniki|Wągnikami]]). W skład sołectwa wchodzą wsie: Kronin, [[Tulno]] i [[Kudyny]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Alina Odżga]]<ref>[http://www.paslek.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1132:wybory-sotysow&catid=1:informacje-biece paslek.pl] [05.03.2014]</ref>. | Miejscowość w 2010 roku liczyła 108 mieszkańców (łącznie z [[Bukowa|Bukową]] i [[Wągniki|Wągnikami]]). W skład sołectwa wchodzą wsie: Kronin, [[Tulno]] i [[Kudyny]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Alina Odżga]]<ref>[http://www.paslek.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1132:wybory-sotysow&catid=1:informacje-biece paslek.pl] [05.03.2014]</ref>. | ||
| Linia 37: | Linia 37: | ||
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1319 roku. W 1448 roku Kronin był wsią wolnych Prusów. Pierwsza utrwalona wersja nazwy miejscowości brzmiała ''Crenyn''. W XV i XVI stuleciu, w okresie | + | Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1319 roku. W 1448 roku Kronin był wsią wolnych [[Prusowie|Prusów]]. Pierwsza utrwalona wersja nazwy miejscowości brzmiała ''Crenyn''. W XV i XVI stuleciu, w okresie wojen polsko-krzyżackich, miejscowość została doszczętnie zniszczona. |
| − | W | + | W 1543 roku Kronin nadal był opuszczoną wsią. W związku z tym 17 kwietnia 1573 roku miejscowe dobra ziemskie na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]] zostały zapisane Achatiusowi von Brocke, dziedzicowi [[Kwitajny|Kwitajn]]. W 1577 roku we wsi gospodarzyło 11 chłopów i 1 pasterz. |
| − | W czasie II wojny światowej w Kroninie przebywali przymusowi robotnicy z Polski i Ukrainy. Pod koniec 1945 roku do wsi przybyli pierwsi Polacy, którzy wprowadzili tymczasową nazwę miejscowości | + | Kolejny cios spadł na miejscowość w okresie wojen szwedzkich w XVII stuleciu. Kronin ponownie został spustoszony. Rodzina von Brocke nie była w stanie utrzymać dóbr. 16 grudnia 1681 roku majątek został sprzedany feldmarszałkowi Georgowi von Derfflingerowi, dowódcy wojsk brandenburskich, zwycięzcy w bitwie pod Fehrbellin w 1675 roku. Po jego śmierci dobra trafiły w ręce generała Johanna Albrechta von Barfussa i jego syna Karla Friedricha Ludwika. Kronin stanowił własność tej rodziny do roku 1741, kiedy to dobra jako spadek przeszły w posiadanie hrabiego Filipa Ottona von Dönhoffa. Po jego śmierci dobra przejęła jego żona Amalia oraz Fundacja Dönhoffów dla Biednych w Kwitajnach. Rodzina pozostała w Kroninie do 1945 roku. |
| + | |||
| + | W 1820 roku we wsi istniało 11 gospodarstw, karczma (należąca w tym czasie do Gottfrieda Grünhagela), kuźnia oraz szkoła. Miejscowa szkoła miała istnieć już od końca XVIII stulecia. W 1821 roku, w wyniku separacji gruntów powstał Nowy Kronin. W 1875 roku w Starym Kroninie żyło 157 osób, natomiast w Nowym – 55. W 1925 roku Stary Kronin liczył 351 mieszkańców, z czego 327 było ewangelikami, a 10 katolikami. Parafia ewangelicka znajdowała się w [[Zielonka Pasłęcka|Zielonce Pasłęckiej]], zaś katolicka w [[Pasłęk|Pasłęku]]. | ||
| + | |||
| + | W 1928 roku po reformie administracyjnej Kronin, [[Solajny]], Tulno oraz [[Kudyny]] utworzyły wspólny obwód gminny. W 1929 roku wójtem Kronina był Paul Reuß. W tym okresie Kronin posiadał budynek szkolny z czerwonej cegły, w którym zajęcia prowadzili kolejno: Kurt Dietzow, Richard Schulz, Ernst Ziemer i niejaki Postelmann. Największe gospodarstwo we wsi należało przed wybuchem II wojny światowej do Konrada Plitta. Walter Plitt, posiadacz drugiego co do wielkości gospodarstwa, prowadził również miejscową gospodę. W budynku znajdowała się specjalna sala, w której organizowano znane w całej okolicy potańcówki. W miejscowości działał również sklep kolonialny. | ||
| + | |||
| + | W czasie II wojny światowej w Kroninie przebywali przymusowi robotnicy z Polski i Ukrainy. Pod koniec 1945 roku do wsi przybyli pierwsi Polacy, którzy wprowadzili tymczasową nazwę miejscowości: ''Kronowo''. Pierwszym polskim sołtysem został [[Klemens Tyszecki]]. Uruchomiono szkołę, która została jednak zamknięta w 1967 roku. Na początku lat 50. we wsi powstała spółdzielnia produkcyjna. | ||
| + | |||
| + | W miejscowości działa obecnie wiejska świetlica, a miejscowe dzieci uczęszczają do szkoły w Zielonce Pasłęckiej. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Religia == | == Religia == | ||
Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Zielonce Pasłęckiej|parafii rzymskokatolickiej pw. św. Jana Chrzciciela w Zielonce Pasłęckiej]]. | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Zielonce Pasłęckiej|parafii rzymskokatolickiej pw. św. Jana Chrzciciela w Zielonce Pasłęckiej]]. | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *budynek dawnej niemieckiej szkoły |
| − | * | + | W budynku tym obecnie mieści się świetlica, a pozostała część budynku została zaadaptowana na mieszkania prywatne. |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki zlokalizowany po prawej stronie wjazdu do wsi, do strony [[Zielno|Zielna]] |
| + | *budynek dawnej przedwojennej gospody zaadaptowany na mieszkanie prywatne | ||
| + | {{Przypisy}} | ||
| + | <references/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, ''Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych'', Elbląg 2012.<br/> | Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, ''Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych'', Elbląg 2012.<br/> | ||
''Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997'', red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.<br/> | ''Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997'', red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.<br/> | ||
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | ||
| − | [http://www.glospasleka.pl/index.php?id=news&idd=16451| Lech Słodownik, Kronin] [05.03.2014] | + | Słodownik Lech, ''Kronin'', [http://www.glospasleka.pl/index.php?id=news&idd=16451| Lech Słodownik, Kronin] [05.03.2014] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat elbląski]] [[Kategoria: Pasłęk (gmina miejsko-wiejska]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | + | |
| + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat elbląski]] [[Kategoria: Pasłęk (gmina miejsko-wiejska]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Wersja z 11:21, 2 gru 2014
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | elbląski |
| Gmina | Pasłęk |
| Liczba ludności (2010) | 108[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   | |
| Położenie na mapie Polski  | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Kronin (niem. Krönau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Pasłęk. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 108 mieszkańców (łącznie z Bukową i Wągnikami). W skład sołectwa wchodzą wsie: Kronin, Tulno i Kudyny. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Alina Odżga[2].
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 15 km na południowy wschód od Pasłęka, w pobliżu granicy z powiatem ostródzkim.
Dzieje miejscowości
Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1319 roku. W 1448 roku Kronin był wsią wolnych Prusów. Pierwsza utrwalona wersja nazwy miejscowości brzmiała Crenyn. W XV i XVI stuleciu, w okresie wojen polsko-krzyżackich, miejscowość została doszczętnie zniszczona.
W 1543 roku Kronin nadal był opuszczoną wsią. W związku z tym 17 kwietnia 1573 roku miejscowe dobra ziemskie na prawie magdeburskim zostały zapisane Achatiusowi von Brocke, dziedzicowi Kwitajn. W 1577 roku we wsi gospodarzyło 11 chłopów i 1 pasterz.
Kolejny cios spadł na miejscowość w okresie wojen szwedzkich w XVII stuleciu. Kronin ponownie został spustoszony. Rodzina von Brocke nie była w stanie utrzymać dóbr. 16 grudnia 1681 roku majątek został sprzedany feldmarszałkowi Georgowi von Derfflingerowi, dowódcy wojsk brandenburskich, zwycięzcy w bitwie pod Fehrbellin w 1675 roku. Po jego śmierci dobra trafiły w ręce generała Johanna Albrechta von Barfussa i jego syna Karla Friedricha Ludwika. Kronin stanowił własność tej rodziny do roku 1741, kiedy to dobra jako spadek przeszły w posiadanie hrabiego Filipa Ottona von Dönhoffa. Po jego śmierci dobra przejęła jego żona Amalia oraz Fundacja Dönhoffów dla Biednych w Kwitajnach. Rodzina pozostała w Kroninie do 1945 roku.
W 1820 roku we wsi istniało 11 gospodarstw, karczma (należąca w tym czasie do Gottfrieda Grünhagela), kuźnia oraz szkoła. Miejscowa szkoła miała istnieć już od końca XVIII stulecia. W 1821 roku, w wyniku separacji gruntów powstał Nowy Kronin. W 1875 roku w Starym Kroninie żyło 157 osób, natomiast w Nowym – 55. W 1925 roku Stary Kronin liczył 351 mieszkańców, z czego 327 było ewangelikami, a 10 katolikami. Parafia ewangelicka znajdowała się w Zielonce Pasłęckiej, zaś katolicka w Pasłęku.
W 1928 roku po reformie administracyjnej Kronin, Solajny, Tulno oraz Kudyny utworzyły wspólny obwód gminny. W 1929 roku wójtem Kronina był Paul Reuß. W tym okresie Kronin posiadał budynek szkolny z czerwonej cegły, w którym zajęcia prowadzili kolejno: Kurt Dietzow, Richard Schulz, Ernst Ziemer i niejaki Postelmann. Największe gospodarstwo we wsi należało przed wybuchem II wojny światowej do Konrada Plitta. Walter Plitt, posiadacz drugiego co do wielkości gospodarstwa, prowadził również miejscową gospodę. W budynku znajdowała się specjalna sala, w której organizowano znane w całej okolicy potańcówki. W miejscowości działał również sklep kolonialny.
W czasie II wojny światowej w Kroninie przebywali przymusowi robotnicy z Polski i Ukrainy. Pod koniec 1945 roku do wsi przybyli pierwsi Polacy, którzy wprowadzili tymczasową nazwę miejscowości: Kronowo. Pierwszym polskim sołtysem został Klemens Tyszecki. Uruchomiono szkołę, która została jednak zamknięta w 1967 roku. Na początku lat 50. we wsi powstała spółdzielnia produkcyjna.
W miejscowości działa obecnie wiejska świetlica, a miejscowe dzieci uczęszczają do szkoły w Zielonce Pasłęckiej.
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. św. Jana Chrzciciela w Zielonce Pasłęckiej.
Zabytki
- budynek dawnej niemieckiej szkoły
W budynku tym obecnie mieści się świetlica, a pozostała część budynku została zaadaptowana na mieszkania prywatne.
- dawny cmentarz ewangelicki zlokalizowany po prawej stronie wjazdu do wsi, do strony Zielna
- budynek dawnej przedwojennej gospody zaadaptowany na mieszkanie prywatne
Przypisy
Bibliografia
Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2012.
Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Słodownik Lech, Kronin, Lech Słodownik, Kronin [05.03.2014]
