Kruzy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Kruzy ''' (niem. ''Krausen'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[gmina | + | ''' Kruzy ''' (niem. ''Krausen'') – [[wieś sołecka]] w Polsce położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Kolno (gmina wiejska)| gminie Kolno]]. |
| − | W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. | + | W latach 1975-1998 miejscowość [[podział administracyjny |administracyjnie należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. |
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 233 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Aneta Drozdowska]]<ref> http://bip-kolno.sprint.com.pl/article/solectwa_gminy_kolno/index.php/id_item_tree/a8f4b0431ad0616b2779ac014566a79f/expand/a8f4b0431ad0616b2779ac014566a79f [data dostępu: 18.12.2013]</ref>. | Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 233 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Aneta Drozdowska]]<ref> http://bip-kolno.sprint.com.pl/article/solectwa_gminy_kolno/index.php/id_item_tree/a8f4b0431ad0616b2779ac014566a79f/expand/a8f4b0431ad0616b2779ac014566a79f [data dostępu: 18.12.2013]</ref>. | ||
| Linia 41: | Linia 41: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
Niemiecka nazwa miejscowości była przeróbką pruskiej wersji, która oznaczała gruszkę. | Niemiecka nazwa miejscowości była przeróbką pruskiej wersji, która oznaczała gruszkę. | ||
| − | Dokument lokacyjny wsi został wystawiony w 1374 roku. Nowa miejscowość miała powstać na 60 włókach nadanych na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Kruzy stanowiły jeden z elementów łańcucha obronnego obejmującego obszar od [[Jezioro Dadaj| Jeziora Dadaj]] aż do wsi [[Łężany]]. Wieś została doszczętnie zniszczona w czasie [[ | + | Dokument lokacyjny wsi został wystawiony w 1374 roku. Nowa miejscowość miała powstać na 60 włókach nadanych na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Kruzy stanowiły jeden z elementów łańcucha obronnego obejmującego obszar od [[Jezioro Dadaj| Jeziora Dadaj]] aż do wsi [[Łężany]]. Wieś została doszczętnie zniszczona w czasie [[Wojna polsko-krzyżacka 1519-1521|wojny polsko-krzyżackiej]] w latach 1519-1521. Kruzy zostały opuszczone przez dotychczasowych mieszkańców. Podobnie jak w przypadku pozostałych wsi, podjęto próby ponownego obsadzenia kolonistów na leżącej odłogiem ziemi. Do 1533 roku udało się zagospodarować zaledwie 25 włók. Akcja osadnicza przebiegała powoli i nie przynosiła oczekiwanych rezultatów. Ostatecznie biskup [[lkwim: Stanisław Hozjusz| Stanisław Hozjusz]] w 1568 roku sprzedał Kruzy swojemu krewnemu Piotrowi Zawadzkiemu. Tym sposobem wieś przekształciła się w majątek lenny na prawie chełmińskim. Z części majątku wydzielono folwark; część funkcjonowała jako wieś szlachecka. W późniejszym okresie w nieznanych okolicznościach dobra przeszły w ręce jezuitów z Reszla. Fakt ten potwierdza dokument odnawiający zapis majątku na rzecz jezuitów, który został wystawiony w 1 września 1639 roku przez biskupa [[Mikołaj Szyszkowski| Mikołaja Szyszkowskiego]]. W latach 1709-1711 Kruzy nawiedziła epidemia dżumy. W 1783 roku w miejscowości działał nieprzerwanie folwark oraz młyn; wieś składała się z 35 domów. W 1820 roku Kruzy były zamieszkane przez 258 osób. 28 lat później liczba mieszkańców wzrosła do 384. Większość z nich była zatrudniona w miejscowym folwarku. Ludność polska stanowiła znaczny procent mieszkańców. W 1939 roku Kruzy były zamieszkane przez 531 osób. Po zakończeniu [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światowej]] we wsi osiedlili się przybysze z różnych części ziem polskich. |
W miejscowości działa świetlica wiejska oraz jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Kruzach| Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | W miejscowości działa świetlica wiejska oraz jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Kruzach| Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 47: | Linia 47: | ||
== Edukacja == | == Edukacja == | ||
W miejscowości działa [[Publiczny Specjalny Katolicki Ośrodek Edukacyjno-Wychowawczy w Kruzach|Publiczny Specjalny Katolicki Ośrodek Edukacyjno-Wychowawczy]]. | W miejscowości działa [[Publiczny Specjalny Katolicki Ośrodek Edukacyjno-Wychowawczy w Kruzach|Publiczny Specjalny Katolicki Ośrodek Edukacyjno-Wychowawczy]]. | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | == Religia == | ||
| + | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia greckokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego w Reszlu |parafii greckokatolickiej pw. Przemienienia Pańskiego w Reszlu]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
*Zabudowa wiejska z połowy XIX oraz przełomu XIX i XX stulecia | *Zabudowa wiejska z połowy XIX oraz przełomu XIX i XX stulecia | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | == Turystyka == | ||
| + | *Szlak rowerowy o długości 65 km - przebieg trasy: [[Biskupiec Reszelski |Biskupiec]] - [[Stanclewo]] - [[Stary Gieląd]] - [[Zyndaki]] - [[Burszewo]] - [[Widryny]] - [[Leginy]] - [[Samławki]] - [[Kabiny]] - [[Kolno]] - [[Górowo (gmina Kolno) |Górowo]] - Kruzy - [[Labuchy]] - [[Biskupiec Reszelski |Biskupiec]] | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| + | *[[lkwim:Ewa Maria Sirowatka |Ewa Maria Sirowatka]] (1917-1989) – urodzona w Kruzach warmińska pisarka tworząca w języku niemieckim | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 63: | Linia 75: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: powiat olsztyński]] | |
| − | + | [[Kategoria: Kolno (gmina wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| + | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Wersja z 09:47, 17 lip 2014
| Kruzy | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Kolno |
| Liczba ludności (Kruzy) | 233 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Kruzy | |
| Położenie na mapie Polski  Kruzy | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Kruzy (niem. Krausen) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Kolno. W latach 1975-1998 miejscowość [[podział administracyjny |administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 233 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Aneta Drozdowska[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 4,1 km od Jeziora Bęskiego.
Dzieje miejscowości
Niemiecka nazwa miejscowości była przeróbką pruskiej wersji, która oznaczała gruszkę.
Dokument lokacyjny wsi został wystawiony w 1374 roku. Nowa miejscowość miała powstać na 60 włókach nadanych na prawie chełmińskim. Kruzy stanowiły jeden z elementów łańcucha obronnego obejmującego obszar od Jeziora Dadaj aż do wsi Łężany. Wieś została doszczętnie zniszczona w czasie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521. Kruzy zostały opuszczone przez dotychczasowych mieszkańców. Podobnie jak w przypadku pozostałych wsi, podjęto próby ponownego obsadzenia kolonistów na leżącej odłogiem ziemi. Do 1533 roku udało się zagospodarować zaledwie 25 włók. Akcja osadnicza przebiegała powoli i nie przynosiła oczekiwanych rezultatów. Ostatecznie biskup Stanisław Hozjusz w 1568 roku sprzedał Kruzy swojemu krewnemu Piotrowi Zawadzkiemu. Tym sposobem wieś przekształciła się w majątek lenny na prawie chełmińskim. Z części majątku wydzielono folwark; część funkcjonowała jako wieś szlachecka. W późniejszym okresie w nieznanych okolicznościach dobra przeszły w ręce jezuitów z Reszla. Fakt ten potwierdza dokument odnawiający zapis majątku na rzecz jezuitów, który został wystawiony w 1 września 1639 roku przez biskupa Mikołaja Szyszkowskiego. W latach 1709-1711 Kruzy nawiedziła epidemia dżumy. W 1783 roku w miejscowości działał nieprzerwanie folwark oraz młyn; wieś składała się z 35 domów. W 1820 roku Kruzy były zamieszkane przez 258 osób. 28 lat później liczba mieszkańców wzrosła do 384. Większość z nich była zatrudniona w miejscowym folwarku. Ludność polska stanowiła znaczny procent mieszkańców. W 1939 roku Kruzy były zamieszkane przez 531 osób. Po zakończeniu II wojny światowej we wsi osiedlili się przybysze z różnych części ziem polskich.
W miejscowości działa świetlica wiejska oraz jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Edukacja
W miejscowości działa Publiczny Specjalny Katolicki Ośrodek Edukacyjno-Wychowawczy.
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii greckokatolickiej pw. Przemienienia Pańskiego w Reszlu.
Zabytki
- Zabudowa wiejska z połowy XIX oraz przełomu XIX i XX stulecia
Turystyka
- Szlak rowerowy o długości 65 km - przebieg trasy: Biskupiec - Stanclewo - Stary Gieląd - Zyndaki - Burszewo - Widryny - Leginy - Samławki - Kabiny - Kolno - Górowo - Kruzy - Labuchy - Biskupiec
Ludzie związani z miejscowością
- Ewa Maria Sirowatka (1917-1989) – urodzona w Kruzach warmińska pisarka tworząca w języku niemieckim
Bibliografia
- Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
- Bank Danych Lokalnych GUS[data dostępu: 12.12.2013]
- Publiczny Specjalny Katolicki Ośrodek Edukacyjno-Wychowawczy w Kruzach] [data dostępu: 12.12.2013]
Przypisy
